7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Resim-Metin İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi

Ders kitapları, öğrencilerin eğitim ve öğretim araçları arasında yer alan önemli bir kaynak olarak tanımlanabilir. Ders kitapları sınıf düzeyine göre öğrencilerin ilgisini ve dikkatini çekebilecek düzeyde hazırlanarak uygun olan resim ve metinlerle tamamlanırsa ulaşılmak istenen amaca daha fazla hizmet edebilir. Bu çalışmanın amacı, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ülkemizde 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okutulan 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan resimlerin, metinlerle olan ilişkisini belirlemek ve değerlendirmektir. Bu çalışma nitel bir araştırma olarak yürütülmüş ve bu çalışmada doküman incelemesi tekniğinden faydalanılmıştır. Bu çalışma ile 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan 10 resim ve metnin, resim-metin ilişkisinin incelenmesi açısından uzman görüşlerine başvurulmuştur. Bu çalışma doğrultusunda resim-metin ilişkisini incelemek için belirlenen kriterler, araştırmacılar tarafından ilgili literatür ve uzman görüşleri doğrultusunda hazırlanmıştır. Bu çalışma doğrultusunda elde edilen veriler, betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Sonuç olarak; belirlenen resimler metinde yeterince desteklenmiş, tüm resimler metinle uyumlu ve ilişkili ve öğrencilerin ilgisini ve dikkatini çekebilecek düzeydedir. Resimler, öğrenciyi metin üzerinde çoğunlukla düşündürmeye sevk edebilecek düzeydedir ve resimlerde kullanılan tüm figürler metinle örtüşmektedir. Resim ve metinlerin tamamında zemin-fon ilişkisine dikkat edilmiştir. Ancak resimler kısmen net bir şekilde algılanabilir özelliğe sahiptir, hafızada kısmen kalıcıdır ve resimlerin önemli bir bölümünde metinle ilgili herhangi bir açıklayıcı bilgi yoktur.

The Evaluation of the 7th Grade Social Studies Textbook in terms of the Picture and Text Relationship

According to Gülersoy (2013), the textbook is one of the tools used in the course and which is the basis for the development of the course, and the textbook is a basic resource that is prepared for the teaching of a particular course and for students at a certain grade level, whose content is suitable for the curriculum, has been examined and approved. According to Şahin (2004), the first issue that comes to mind in the environments where educational problems have been handled since the 1900s has been textbooks, and textbooks are one of the basic elements of the education programs and the most important pillar of the bridge between the education program and the student. According to Mentiş Taş (2007), textbooks play a very important role in transferring the content of curriculum to students. According to Gök (2003), textbooks have the power to directly affect the learning-teaching process. According to Delice, Aydın and Kardeş (2009), textbooks are written teaching tools that have content suitable for the objectives and achievements specified in the curriculum, help teachers to perform classroom activities and are widely used in educational environments. According to Demirel and Kıroğlu (2019), the textbook is a printed teaching material prepared for learning purposes and prepared in accordance with the objectives, content, teachinglearning process and assessment and evaluation dimensions in an educational program.

PDF

___

Acun, A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında görsel-metin ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aygün, A. (2014). 2004-2013 Yılları arasında yayımlanan resimli öykü kitaplarında metin resim ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Baş, B. & Yıldız, F. İ. (2014). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
Ceyhan, E. & Yiğit, B. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Anı Yayıncılık. Çakmak Güleç, H. & Geçgel, H. (2005). Çocuk edebiyatı. Kök Yayıncılık.
Delice, A., Aydın, E. & Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik ders kitaplarında görsel ögelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16, 75-92.
Demirel, M. (1996). Bilgilendirici metin türünün ve okuduğunu anlama becerisinin altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12). 245-254.
Demirel, Ö. & Kıroğlu, K. (2019). Eğitim ve ders kitapları. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (Yay. haz.). Ders kitabı incelemesi içinde (3. baskı) (s. 1-11). Pegem Akademi.
Demirel, Ş., Kökçü, Y. & Akbaba, R. S. (2018). 5. Sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 224-243.
Eğedemir, M. P. (2017). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının görsel-metin ilişkisi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Fang, Z. (1996). Illustrations, text, and the child reader: What are pictures in children's storybooks for?. Reading Horizons: A Journal of Literacy and Language Arts, 37(2). Erişim adresi: https://scholarworks.wmich.edu/reading_horizons/vol37/iss2/3
Gök, F. (2003) Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitapları, ders kitaplarında insan hakları: Tarama sonuçları içinde. Tarih Vakfı Yayınları.
Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(160), 250-265.
Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 8-26.
Günay, D. (2003). Metin bilgisi. Multilingual.
Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. Ocak Yayınları.
İnan Yıldız, İ. & Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 251-268.
İşcan, A. (2004). İlköğretim ikinci kademe sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kabapınar, F. (2003). Oluşturmacı anlayışı yansıtması açısından Türk ve İngiliz fen bilgisi kitaplarındaki görsel ögeler. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 119-126.
Karadağ, K. (2019). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyumunun incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Yay. haz.). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı içinde (s. 77-125). Grafiker Yayınları.
Kasmaienezhadfard, S., Pourrajab, M. & Rabbani, M. (2015). Effects of pictures in textbooks on students’ creativity. Multi Disciplinary Edu Global Quest (Quarterly), 4(2), 83-96.
Kayabekir, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitabı tasarımında yer alan illüstrasyonların metne uygunluk açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kayabekir, T. & Tepecik, A. (2018). Resimlemelerin metne uygunluklarının değerlendirilmesine yönelik bir ölçek önerisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 405-429.
Mentiş Taş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 519-532.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2th edition). SAGE Publications.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi (2. baskı). (Çev. Ed. S. Akbaba Altun & A. Ersoy). Pegem Akademi.
Özay, E. & Hasenekoğlu, İ. (2007). Lise-3 biyoloji ders kitaplarındaki görsel sunumla gözlemlenen bazı sorunlar. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 80-91.
Sever, S. (2010). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayınları.
Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat (8. baskı). Tudem Yayınları.
Şahin, H. (2004). Etkili bir sosyal bilgiler ders kitabının nitelikleri. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 365-375.
Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31-46.
Tepecik, A. & Kayabekir, T. (2017). Resim-metin ilişkisinde yapısal ve bilişsel kavramların tasarım sürecine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 1641-1653.
Tür, G. & Turla, A. (1999). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. Ya-Pa Yayınları. Türk Dil Kurumu. (2020). Güncel Türkçe Sözlüğü. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
Uyumaz, F. (2019). Sedat Girgin’in resimlediği kitaplardan örneklerle çocuk edebiyatında resim-metin ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Seçkin Yayıncılık.

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ