ARAP DİLİNDE MANANIN SENTAKTİK ETKİSİ ÜZERİNE

Arap dilinin kurallara bağlanılmasındaki en önemli etkenin bazeninanç esaslarını zedeleyecek düzeyde yapılan yanlış telaffuzlar olduğusöylenebilir. Zira Arapça bir irâb dilidir ve irâbın da doğrudan manaylasıkı bir irtibatının olduğu düşünülürse yanlış telaffuzlar neticesindeözellikle dini metinlerin yanlış öğrenilme ve öğretilme tehlikesi kaçınılmazolacaktır. Bu açıdan herhangi bir cümlenin doğru anlaşılması öncelikle ocümlenin doğru telaffuz edilmesine bağlıdır. Bu da Arap dilindetelaffuzun ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır ki nahiv, sarf vebelagat gibi bilim dallarının zemini de bu sayede oluşmuştur.Arapçada telaffuzu şekillendiren en önemli etken ise manadır.Çünkü birey muhatabına neyi söylemeyi amaçlıyorsa o doğrultudasözcükler ve ifadeler kullanır. Ayrıca kullanılan sözcükler ve ifadelerinbazen dil kurallarına aykırılık göstermesi durumunda aynı sözcük veifadeler üzerinde yorum yapıp zahiren var olan bu sorunu çözme çabalarıda yine mana odaklıdır. Bu yüzden Arap gramerinde geleneksel dilkurallarının dışına çıkıldığı görülen yerlerde “mutlaka mana etkeni gözönünde bulundurulmuştur” diyen dilci ve gramercilerin sayısı çokfazladır.Aslında mana etkeninden hareketle bir sözcük veya bir ifadenin dilkuralları perspektifinde tekrardan değerlendirilmesimeselesi ilk dönemgramer eserlerinde olduğu gibi daha sonraları kaleme alınan birçokeserde de dağınık bir şekilde yer alır. Ayrıca bu, genelde belli bir gramerkonusunun işlendiği esnada ya da bir gramer kuralınındelillendirilmesinde başvurulan istişhâdlarda ortaya atılan bir takımsorulara cevap verme şeklinde görülmektedir.Bu bağlamda makale, bir taraftan mana etkenininbir sözcük veyaifadenin dil kuralları bağlamında yeniden değerlendirilmesi hususundaki rolünü ele almakta diğer taraftanbu etkidoğrultusunda esnetilebilen bazıdil kurallarının her sözcük ve ibarede geçerli olmayıp bunun duyumaالسماع) ) bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Makale, mananınArapgramerinde kullanılan bir takım kavram ve edâtların oluşumunda nasılbir etkiye sahip olduğuna ayrıca dikkat çekmektedir.

ON THE SYNTHACTIC EFFECT OF MEANING IN ARABIC LANGUAGE

It can be said that the most important factor in the adherence of the Arabic language to the rules is sometimes incorrect pronunciations that may damage the principles of belief. Because Arabic is a language of explicating, and if it is thought that there is a close connection with explicating directly, the danger of wrong learning and teaching of religious texts will be inevitable as a result of wrong pronunciations. In this respect, the correct understanding of any sentence depends primarily on the correct pronunciation of that sentence. This reveals the importance of pronunciation in the Arabic language that the basis of science such as syntax (nahiv), grammar and rhetoric has been formed in this way. The meaning is the most important factor shaping pronunciation in Arabic Language. Because the individual uses words and expressions in line with what he intends to tell his addressee. In addition, if the words and expressions used sometimes contradict the rules of language, the efforts to comment on the same words and expressions and solve these problems are also meaning-oriented. Therefore, the number of linguists and grammarians who say “the factor of meaning has been taken into consideration necessarily” is very high in the places where it is seen that the traditional grammar of Arabic grammar goes beyond the rules of language. In fact, the question of reevaluating a word or an expression from the perspective of language rules, starting from the meaning factor, takes place immethodically in many later works as well as in the early grammar works. In addition, this is often seen in the form of answering a number of questions posed during the processing of a particular grammatical subject or in the methods (Istishâd) used to prove a grammatical rule. In this context, the article examines the effect of the meaning factor on the reassessment of a word or phrase in the context of language rules, and on the other hand reveals that some language rules that can be stretched in accordance with this factor do not apply to all words and expressions, but that this depends on the sense perception ( السماع ).On the other hand, the article draws attention to the effect of the meaning factor on the formation of the concepts used frequently in Arabic grammar.

___

  • Ahfeş el-Evsat, Said b. Mes‘ede. (1411/1990). Ma‘âni’l-Kur’ân.(Tahk. Hudâ Mahmud Karâ‘a), Kahire: Mektebetu’l-Hânecî, I-II. (Birleştirilmiş Cilt).
  • A’lem eş-Şentemerî. (1415/1994). Tehsîl-u Ayni’z-Zeheb min Ma‘deni Cevâhiri’l-Edeb.(Tahk. Züheyr Abdülmuhsin Sultan), 2. Baskı, Beyrut: Müessestü’r-Risâle.
  • el-Anbekî, Ali Abdullah. (1433/2012). el-Haml ala’l-Ma‘nâ fi’l-Arabiyye. 1. Baskı, Bağdad: Divânu’l- Vakfi’s-Sünnî.
  • Akarsu, B. (2016). Felsefe Terimleri Sözlüğü.15. Baskı, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
  • Akbaş, R. (2018). “Sîbeveyhi’nin el-Kitâb adlı Eserinde Doğrudan ve Dolaylı Olarak Ele Aldığı Gramer Kavramları,”Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,Sayı: 75, 391-415.
  • Akbaş, R, Çıkar, M. Şirin. (2018). “Nahivciler Arasındaki İhtilafların Gramer Kavramlarına Yansıması.” Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 41, 309-338.
  • el-Batalyevsî, İbnü’s-Sîd. (1424/2003). el-Hulel fî Şerh Ebyâti’l-Cümel.(Haz. Yahya Murad), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
  • Başkan, Ö.(1967). Linguistik Metodu. İstanbul: Multlıngual Yabancı Dil Yayınları,
  • el-Câhız, Ebû Osmân. (1418/1998). el-Beyân ve’t-Tebyîn. (Tahk., Abdusselâm Muhammed Harûn), 7. Baskı, Kahire: Mektebetu’l-Hancî, I-IV.
  • el-Câmî, Abdurrahman. (1430/2009). el-Fevâidu’d-Diyâiyye-Şerh-u Molla Câmî.(Tahk. Ali Muhammed Mustafa), 1. Baskı, Beyrut: Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, I-II.
  • el-Cürcânî, Abdülkâhir. (1402/1982). Kitâbu’l-Muktesıd fî Şerhi’l-Îdâh.(Tahk. Kazım Bahr el-Mercân), Irak: Dâru’r-Reşîd, I-II (Birleştirilmiş Cilt).
  • el-Cürcânî, Abdülkâhir. (2004). Delâilü’l-İ‘câz.(Haz. Mahmud Muhammed Şakir), 5. Baskı, Kahire: Mektebetu’l-Hânecî.
  • el-Cerâh, Âmir, (2018). “et-Tadmînü’n-Nahviyy Vucûhuh ve Eğrâduh ve Ahkâmuh.” Artuklu Akademi Dergisi, 5, (1): 197-214.
  • Çetin, M. Nihad. (1956). Arapçada Kelimelerin Müzekkerlik ve Müenneslik Keyfiyetine Dair Müstakil Eserler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Çıkar, M. Şirin. (2005). “Nahiv-Mantık Tartışmalarında Yahya b. Adî’nin Konumu ve Yunan Mantığı İle Arap Nahvi Arasındaki Fasıllar.”Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, Sayı: 7, 65-76.
  • Çıkar, M. Şirin. (2017). Nahivciler ile Mantıkçılar Arasındaki Tartışmalar. 2. Baskı, İstanbul: İSAM Yayınları.
  • Daşkıran, Y. (2014). “Arap Dilinde Terim Sorunu.”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 14, Sayı:1, 191-214.
  • Daşkıran, Y. (2019). “Ta‘lik Karinesi Çerçevesinde Cümle Öğeleri Arasındaki İlişkiler.” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23 (1): 255-272.
  • Durusoy, A, Güler, A, (2015). Vâv’ın Hikâyesi: Dilbilimciler İle Mantıkçılar Arasındaki Tartışmaların Mantık ve Dilbilimin Gelişimine Etkisi, Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, 7-54.
  • ed-Demâmînî, Muhammed Bedrüddîn. (1403/1983). Talîku’l-Ferâid ala Teshîli’l-Fevâid.(Tahk. Muhammed b. Abdirrahman el-Mufdî), 1. Baskı, (Yayınevi ve yeri yok) I-IV.
  • Ebû Alî el-Fârisî. (1389/1969). el-Îdâhu’l-Adudî.(Tahk. Hasan Şâzelî Ferhûd), 1. Baskı, Câmiat-u Riyâd, (İki Cildin Birleştirilmiş Nüshası).
  • Ebû Hayyân el-Endelûsî. (1413//1993). el-Bahru’l-Muhît.(Tahk. Adil Ahmed Abdulmevcut-Ali Muhammed Muavvid), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-VIII.
  • Ebû Hayyan el-Endelûsî. (1420/2000). et-Tezyîl ve’t-Tekmîl fî Şerhi’t-Teshîl.(Tahk. Hasan Hendâvî), 1. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, I-VI.
  • Ebû Ubeyde, Ma‘mer b. Müsennâ. (ts). Mecâzü’l-Kurân. (Tahk. Fuat Sezgin), Kahire: Mektebetu’l- Hânecî, I-II.
  • Ebu’t-Tayyib el-Lüğavî. (1375/1955). Merâtibu’n-Nahviyyîn. 1. Baskı, (Tahk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Kahire: Mektebet-u Nehdet-i Mısır.
  • Emîl Bedî‘ Yakup. (1414/1994). el-Mu‘cemu’l-Mufassal fi’l-Müzekker ve’l-Müennes.1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye,
  • el-Erdebîlî, Muhammed. (1990). Şerhu’l-Enmûzec fi’n-Nahv.(Tahk. Hüsnî Abdulcelîl Yusuf), Kahire: Mektebet-u Lisâni’l-Arab.
  • el-Esterâbâdî, Radî. (1996). Şerhu’r-Radî ala’l-Kâfiye.(Haz. Yusuf Hasan Ömer), 2. Baskı, Bingazi: Menşûrât-u Câmi‘ati Karyunus, I-IV.
  • el-Ezherî, Halid. (1421/2000). Şerhu’t-Tasrîh ala’t-Tavdîh.(Tahk. Muhammed Bâsıl Uyûnu’s-Sûd), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-III.
  • el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ. (1403/1983). Ma‘âni’l-Kur’ân. 3. Baskı, Beyrut: Dâr-u Âlemi’l-Kutub, I-III.
  • el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ. (1989). el-Müzekker ve’l-Müennes.(Tahk. Ramazan Abduttevvab), Kahire: Mektebetu’d-Dâri’t-Turâs.
  • Gündüzöz, S. (2005). “Arapçada Kültür Dil İlişkisi: Arapçanın Yapılanması ve Algılanmasında Etkili Öğeler.”Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V, Sayı: 2, 215-229.
  • Huseyn, Abdulhamit. (1952). el-Kavâidu’n-Nahviyye Maddetuhâ ve Tarîkatuhâ. 2. Baskı, Mısır: Matba‘atu’l-Ulûm.
  • el-Hasrân, Abdullah. (1413/1993). Merâhilu’t-Tatavvuri’d-Dersi’n-Nahvî. İskenderiye: Dâru’l- Ma‘rîfeti’l-Câmi‘iyye.
  • İnanç, Y. (2016). Teşekkül Sürecinde Nahiv-Kıraat İlişkisi.1. Baskı, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
  • el-İsfahânî, Râgıb. (1430/2009). Müfredât-u Elfâzi’l-Kurân.(Tahk. Safvân Adnan Dâvûdî), 4. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-Kalem.
  • el-İsferâyînî, Ebû Hâmid. (1996). el-Lübbâb fî İlmi’l-İrâb.(Tahk. Şevkî Dayf), 1. Baskı, Beyrut: Mektebet-u Lüban.
  • İbn Abdirabbih. (1404/1983). el-Ikdu’l-Ferîd.(Tahk. Mufîd Muhammed Kamîha), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IX.
  • İbn Akîl, Behâüddîn. (1400/1980). Şerh-u İbn Akîl ala Elfiyye.(Haz. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid), 20. Baskı, Kahire: Dâru’t-Turâs, I-IV.
  • İbn Akîl, Behâüddîn.(1405/1984). el-Musâ‘id alâ Teshîli’l-Fevâid. (Tahk, Muhammed Kamil Berekât), Cidde: Dâru’l-Medenî, I-IV.
  • İbn Cemâa, Bedrüddîn. (2006). Şerh Kâfiyeti İbni’l-Hâcib.(Tahk. Muhammed Davud), Kahire: Dâru’l- Menâr.
  • İbn Cinnî,Ebü’l-Feth. (1371/1952), el-Hasâis.(Tahk. Muhammed Ali en-Neccâr), Mısır: el- Mektebetu’l-İlmiyye, I-III.
  • İbn Cinnî, Ebü’l-Feth.(1373/1954). el-Munsif. (Tahk., İbrahim Mustafa-Abdullah Emîn), 1. Baskı, Kahire: İdâret-u İhyâi’t-Turâsi’l-Kadîm, I-III.
  • İbn Cinnî, Ebü’l-Feth.(1988). el-Lüma‘ fi’l-Arabiyye.(Tahk. Ebû Mağlî), Umman: Dâr-u Mecdelâvî.
  • İbn Cinnî, Ebü’l-Feth.(1415/1994). el-Muhteseb fî Tebyîn-i Vucûh Şevâzi’l-Kıraât ve’l-Îdâd anhâ.(Tahk. Ali Necdî Nasıf-Abdülhalim en-Neccâr-Abdülfettah İsmail Şelebî), Kahire: Dâru Sezgin li’t-Tabbâ‘a ve’n-Neşr. I-II.
  • İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn. (1414/1993). es-Sâhibî fî Fıkhi’l-Lugati’l-Arabiyye. (Tahk. Ömer Faruk et- Tebbâ‘), 1. Baskı, Beyrut: Mektebetü’l-Ma‘ârif.
  • İbn Harûf, Ebü’l-Hasan. (1419/1999). Şerh-u Cümeli’z-Zeccâcî.(Tahk. Selvâ Muhammed Ömer Arab). Mekke: Ümmülkura Üniversitesi, I-II.
  • İbn Haldûn, Veliyyüddîn.(1425/2004). Mukaddimet-u İbn Haldûn.(Tahk. Abdullah Muhammed ed- Dervîş), 1. Baskı, Dımaşk: Dâr-u Ya‘rib, I-II.
  • İbn Hişâm, Cemâlüddîn. (1421/2000). Muğni’l-Lebîb an Kutubi’l-E‘ârîb.(Tahk. Abdulletif Muhammed el-Hatîb), 1. Baskı, Kuveyt: es-Silsiletu’t-Turasiyye, I-VII.
  • İbn Hişâm, Cemâlüddîn.(trs). Evdehü’l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik.(Haz. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid), Beyrut: Menşûrâti’l-Mektebeti’l-Asriyye, I-IV.
  • İbn Mâlik, Cemâlüddîn. (1387/1967). Teshîlü’l-Fevâid ve Tekmîlü’l-Makâsid.(Tahk. Muhammed Kamil Berekât), Mısır: el-Mektebetu’l-Arabiyye.
  • İbn Mâlik, Cemâlüddîn. (1410/1990). Şerhu’t-Teshîl.(Tahk. Abdurrahman es-Seyyid-Muhammed Bedevî el-Mahtûn), 2. Baskı, Dâr-u Hecr, I-IV.
  • İbn Mâlik, Cemâlüddîn. (1420/2000). Şerhu’l-Kâfiyyeti’ş-Şâfiyye. (Ali Muhammed Muavvıd-Adil Ahmed Abdulmevcut), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-II.
  • İbn Mâlik, Cemâlüddîn. (1428/2007). Elfiyyet-u İbn Mâlik.(Tahk. Süleyman b. Abdulaziz el-Uyûnî), Riyad: Mektebet-u Dâri’l-Minhâc,
  • İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. (1402/1981). Edebü’l-Kâtib.(Tahk. Muhammed ed-Dâlî), Beyrut: Müessestü’r-Risâle.
  • İbn Usfûr, Ebü’l-Hasan. (1392/1972). el-Mukarrib.(Tahk. Ahmed Abdussettâr el-Cevârî-Abdullah el- Cebûrî), 1. Baskı, (Yayınevi Yok).
  • İbn Usfûr, Ebü’l-Hasan. (1419/1998). Şerh-u Cümeli’z-Zeccâcî.(Haz. Fevvâz eş-Şi‘âr), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-III.
  • İbn Yaîş, Ebü’l-Bekâ. (1422/2001). Şerhu’l-Mufassal li’z-Zemahşerî.(Haz. Emil Bedi Yakub), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-VI.
  • İbnü’l-Kıftî, Cemâluddîn. (1406/1986). İnbâhu’r-Ruvât ala Enbâhi’n-Nuhât.(1. Baskı), (Tahk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, I-IV.
  • İbnü’l-Enbârî, Ebû’l-Berakât. (1405/1985), Nüzhetü’l-Elibba fî Tabakâti’l-Üdebâ.(Tahk, İbrahim es- Sâmerrâî, 3. Baskı, Ürdün, Mektebetü’l-Mennâr.
  • İbnü’l-Enbârî, Ebü’l-Berekât. (1418/1997). Esrârü’l-Arabiyye.(Tahk. Muhammed Hüseyin Şemsüddîn), 1. Baskı, Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
  • İbnü’l-Enbârî, Ebû’l-Berakât.(1428/2007). el-İnsâf fî Mesâili’l-Hilâf beyne’n-Nahviyyîne’l-Basriyyîne ve’l-Kûfiyyîn.(Haz. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid), Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, I-II.
  • İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr. (1419/1999). el-Müzekker ve’l-Müennes.(Tahk. Muhammed Abdulhalik Azîme), Kahire: Lucnet-u İhyâi’t-Turâs, I-II.
  • İbnü’l-Esîr, Ziyâüddîn. (1375). el-Câmiu’l-Kebîr fî Sanâati’l-Manzûm mine’l-Kelâm ve’l-Mansûr. Matbaatu’l-Mecmai’l-İlmî.
  • İbnü’l-Esîr, Ziyâüddîn. (1358/1939). el-Meselu’s-Sâir. (Tahk. Muhammed Muhyiddîn), Kahire: Mektebet-u Mustafa el-Bâbî’l-Halebî, I- IV.
  • İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr.(1982). el-Îdâh fî Şerhi’l-Mufassal.(Tahk. Musa Benay el-Alîlî), Bağdat: Matbaatü’l-ânî, I-II.
  • İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr. (1424/2004). Şerh-u Muhtasari’l-Müntehe’l-Usûlî.(Tahk. Muhammed Hasan İsmail), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-III.
  • İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr. (1428/2008). el-Kâfiye.1. Baskı, Pakistan: Mektebetü’l-Büşrâ li’t-Tebbâa ve’n- Neşr.
  • İbnü’s-Serrâc, Ebû Bekr. (1417/1996). el-Usûl fi’n-Nahv.(Tahk. Abdulhuseyn el-Fetlî), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, I-III.
  • İbnü’ş-Şecerî, Hibetullah. (1413/1992). Emâlî İbni’ş-Şecerî. 1. Baskı, Kahire: Matbaatu’l-Medenî, I-III.
  • İbnü’n-Nediîm, Ebü’l-Ferec. (1430/2008). el-Fihrist.(Tahk. Eymen Fuad Seyyid), Londra: Müessesetü’l-Furkân li’t-Türâsi’l-İslâmî, I-III.
  • İbnü’n-Nehhâs, Ebû Abdillâh. (1424/2004). et-Ta‘lîka ale’l-Mukarrib.(Tahk. Cemil Abdullah Avîza), 1. Baskı, Ürdün: Vizâretu’s-Sekâfe.
  • Kınar, K. (2014). “Arap Dilinde Cinsiyet Olgusu ve Diğer Dillerle Bir Mukayesesi.”Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 7-28.
  • el-Kalkeşendî, Ebü’l-Abbâs.(1324/1906). Dav’u’s-Subhi’l-Musfir, (Tash. Mahmûd Selâme), 1. Baskı, Mısır: Matbaatu’l-Vâ‘iz.
  • el-Kazvînî, Hatîb. (1424/2003). el-Îdâh fî Ulûmi’l-Belâga.(Haz. İbrahim Şemsüddîn), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
  • el-Kattân, Mennâ‘. (2000). Mebâhis fî Ulumi’l-Kur’ân. 7. Baskı, Kahire: Mektebet-u Vehbe li’n-Neşr.
  • el-Meydânî, Hasan Habennek. (1416/1996). el-Belâgatu’l-Arabiyye Ususuhâ ve Ulûmuhâ ve Funûnuhâ. Beyrut: ed-Dâru’ş-Şâmiyye, I-II
  • el-Murâdî, İbn Ümmü Kâsım, (1413/1992). el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Ma‘ânî, (Tahk. Fahruddîn Kabâve-Muhammed Nedim Fazıl), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
  • el-Murâdî, İbn Ümmü Kâsım. (1422/2001). Tevdîhu’l-Mekâsıd ve’l-Mesâlik bi Şeh Elfiyyeti İbn Mâlik.(Tahk. Abdurrahman Ali Süleyman), 1. Baskı, Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, I-VI. (Birleştirilmiş Cilt).
  • el-Mutarrizî, Ebu’l-Feth. (ts). el-Misbâh fî İlmi’n-Nahv.(Tahk. Abdülhamit es-Seyyid Taleb), 1. Baskı, Kahire: Mektebetü’ş-Şebâb.
  • el-Müberred, Ebü’l-Abbâs. (1415/1994). el-Muktedab.(Tahk. Muhammed Abdulhalik Azîme), Kahire, I-IV.
  • en-Nehhâs, Ebû Ca‘fer.(1405/1985). İ‘râbu’l-Kur’ân.(Tahk. Züheyr Gâzî), 2. Baskı, Kahire: Mektebetu’n-Nahdeti’l-Arabiyye, I-V.
  • Ramazan Abduttevvâb. (2000). el-Lahnu’l-Amme ve’t-Tatavvuru’l-Lugavî. 2. Baskı, Kahire: Mektebetu Zehrâi’ş-Şark.
  • er-Rufâyi‘a, Hüseyin Abbâs. (2003). Zâhiretü’l-‘Udûl ani’l-Mutabakafi’l-Arabiyye. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mute Üniversitesi, Ürdün.
  • Sîbeveyhi, Amr b. Osman. (1402/1982). el-Kitâb.(Tahk. Abdusselâm Muhammed Harun), 2. Baskı, Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, I-IV; 1408/1988: II.
  • Sa‘leb, Ebu’l-Abbâs. (1950). Mecâlîs-u Sa‘leb. (Tahk. Abdüsselâm Muhammed Harun), 2. Baskı, Mısır: Dâru’l-Ma‘ârif, I-II.
  • es-Sâmerrâî, Fazıl Salih. (1421/2000). el-Cümletü’l-Arabiyye ve’l-Ma‘nâ. 1. Baskı, Beyrut: Dâr-u İbn Hazm.
  • es-Se‘âlibî, Ebû Mansûr. (1418/1998). Fıkhu’l-Luğa.(Tahk. Halid Fehmî), 1. Baskı, Kahire: Mektebetu’l-Hancî, I-II.
  • es-Sîrâfî, Ebû Said. (1429/2008). Şerh Kitâb Sîbeveyhi.(Tahk. Ahmed Huseyn Mehdî- Ali Seyyid Ali), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-V.
  • es-Sicistânî, Ebû Hâtim. (1997). el-Müzekker ve’l-Müennes.(Tahk. Hâtim Salih ed-Dâmin), Dimaşk: Dâru’l-Fikr.
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn. (1418/1998). Hem‘u’l-Hevâmi‘ fî Şerh Cem‘i’l-Cevâmi‘(Tahk. Ahmed Şemsüddîn), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IV.
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn. (1426/2006). el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân.(Tahk. Merkezu’d-Dirâsâti’l- Kur’âniyye), Mecemme‘u’l-Melik Fahd li’t-Tabbâati’l-Mushafi’ş-Şerîf, I-VII (Birleştirilmiş Cilt).
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn.(2008).el-Müzhir fî Ulûmi’l-Luga. (Tahk. Ali Muhammed el-Becâvî-Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim), 3. Baskı, Kahire: Mektebet-u Dâri’t-Turâs, I-II.
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn.(1432/2011). Cem‘u’l-Cevâmi‘ fi’n-Nahv.(Tahk. Nasr Ahmed İbrahim Abdulâl), 1. Baskı, Kahire: Mektebetu’l-Âdâb.
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn.(trs). el-İşbâh ve’n-Nezâir fi’n-Nahv. 1. Baskı, Beyrrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IV.
  • es-Suyûtî, Celâlüddîn.(1433/2012). el-Behcetü’l-Merdiyye.(Tahk. eş-Şeyh Murtadâ Ali es-Seyyâh), 1. Baskı, (Baskı Yeri Yok), Dâru’l-Ulûm, I-II.
  • es-Süheylî, Ebü’l-Kasım. (1412/1992). Netâicu’l-Fıkr fi’n-Nahv.(Tahk. eş-Şeyh Adil Ahmed Abdulmevcud-eş-Şeyh Ali Muhammed Muavvid), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
  • eş-Şâtıbî, Ebû İshâk. (1428/2007). el-Makâsidü’ş-Şâfiye fî Şerhi’l-Hulâseti’l-Kâfiye.(Tahk. Muhammed İbrahim el-Bennâ), 1. Baskı, Mekke: Ma‘hedu’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve İhyâi’t-Turâsi’l-İslâmî, IX.
  • eş-Şecerî, Ahmed Ferhân. (1433/2012). “et-Tadmînü’n-Nahvîyy ve Eseruhu fi’l-Ma‘nâ.”el-Câmi‘a el- Irâkiyye, Sayı, 202, 193-220.
  • eş-Şinkîtî, Muhammed el-Kallâvî. (1431/2010). Feth-u Rabbi’l-Beriyye fî Şerhi Nazmi’l-Âcurrûmiyye. 1. Baskı, Mekke: Mektebetü’l-Esedî.
  • et-Teftâzânî, Saduddîn. (1432/2011). Şerh-u Tasrîfi’l-‘İzî.(Haz. Muhammed Câsım), 1. Baskı, Cidde: Dâru’l-Minhâc.
  • et-Tevhîdî, Ebû Hayyân. (2001). el-Hevâmil ve’ş-Şevâmil.(Haz. Ahmed Emîn es-Seyyid Ahmed es- Sakar), Kahire: el-Hey’etü’l-âmme.
  • el-Ukberî, Ebü’l-Bekâ. (1416/1995). el-Lübbâb fî İleli’l-Binâ ve’l-İrâb. (Gazî Muhtar Tuleymât), 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, I-II.
  • el-Velîdî, M. Ali. (2006). el-Hilâfu’n-Nahvî fi’l-Mensûbât. 1. Baskı, Ürdün: Âlemu’l-Kutubi’l-Hadîs.
  • Yıldırım, K. (2013). “Arap Dilinde Müzekkerlik-Müenneslik Ayrımına Dil Felsefesi Açısından Bir Yaklaşım.”Ekev Akademi Dergisi, VII, Sayı: 15, 195-210.
  • ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kasım. (1419/1998). Esâsü’l-Belâğa. 1. Baskı, (Tahk., Muhammed Bâsıl Uyûnu’s-Sûd), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-II.
  • ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kasım.(1425/2004). el-Mufassal fî İlmi’l-Arabiyye.(Tahk. Fahr Salih Kaddâre), 1. Baskı, Ürdün: Dâr-u Ammâre.
  • ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kasım.(1418/1998). el-Keşşâf an Hakâik Ğavâmidi’t-Tenzîl, (Tahk. Adil Ahmed
  • Abdulmevcut- Ali Muhammed Muavvıd), 1. Baskı, Riyad: Mektebetu’l-Abîkân, I-VI. ez-Zeccâc, Ebû İshâk. (1408/1988). Ma‘âni’l-Kurân ve İ‘râbuh.(Tahk. Abdulcelil Abduh Şelebî), 1. Baskı, Beyrut: Âlemu’l-Kutub, I-V.
  • ez-Zeccâcî, Ebü’l-Kâsım. (1399/1979). el-Îdâh fî İleli’n-Nahv.(Tahk. Mâzin el-Mübârek), 3. Baskı, Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
  • ez-Zeccâcî, Ebü’l-Kâsım. (1404/1984). el-Cümel.(Tahk. Ali Tevfik el-Hamed), 1. Baskı, Ürdün: Müessestü’r-Risâle-Dâru’l-Emel.
  • ez-Zeccâcî, Ebü’l-Kâsım. (1407/1987). Emâli’z-Zeccâcî.(Tahk. Abdüsselâm Muhammed Harun), 3. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
  • ez-Zebyerî, Velîd, (1424/2003). el-Mavsû‘âtu’l-Müyessere fî Terâcimi Eimmeti’t-Tefsîr ve’l-İkrâ ve’n- Nahv ve’l-Lüga. 1. Baskı, İngiltere: Silsilet-u İsdârâti’l-Hikme, (Üç Cildin Birleştirilmiş Nüshası).
  • ez-Zerkeşî, Bedrüddîn. (1276/1957). el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân.(Tahk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim), Kahire: Mektebetu’d-Dâri’t-Turâs, I-IV.
  • ez-Zübeydî, Ebû Bekr. (1392/1973). Tabakâtü’n-Nahviyyîn ve’l-Lüğaviyyîn.(Tahk. Muhammed Ebü’l- Fadl İbrahim), 2. Baskı, Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif.
  • ez-Zübeydî, Ebû Bekr. (2010). Kitâbu’l-Vâdih.(Tahk. Abdulkerim Halife), Umman: Dâr-u Celîsi’z- Zamân.