Affân b. Muslimin Hadis Rivayet Üslubu ve Mihnesi Hakkında Bir Değerlendirme

Bu çalışmada, Bağdat muhaddisi diye anılan Affân b. Muslim’in (134-220/751-835) hayatı, hadis ilmindeki yeri ile ona nispet edilen hadis cüzlerindeki rivayet üslubu ve Mihnesi incelenmiştir. Çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte çalışmanın amacı, önemi ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölüm Affân b. Muslim’in hayatı ve hadis ilmindeki yerine dairdir. İkinci bölümde ise Affân’ın hadis rivayet üslubu ve Mihnedeki durumu ele alınmıştır. Kaynaklarda rivayetlerinin sağlam ve güvenilir olduğu zikredilen Affân b. Muslim’in hadis aldığı kişiler arasında Hammâd b. Seleme, Hammâd b. Zeyd ve Şu’be b. Haccâc gibi meşhur muhaddisler yer almaktadır. İbn Sa’d, Ahmed b. Hanbel, İbn Ebi Şeybe, İmam Buhârî ve Ebû Hâtim er-Râzî onun talebelerindendir. Affân b. Muslim’e nispet edilen cüzler ve biyografi kaynakları incelendiğinde de bu durum açıkça görülmektedir. Affân’ın hadis rivayet üslubu, onun hocalarından aldığı rivayetlerinde, âlimlerin onun hakkındaki olumlu veya olumsuz değerlendirmelerinde ve yaşadığı dönemde yapılan çalışmalarda tespit edilebilir. Her ne kadar konuyla ilgili bazı çalışmalarda buna temas edilmiş olsa da bu çalışmada hadis cüzleri incelenmiş, konuya dair bazı ilave açıklamalarda bulunulmuştur. Affân’ın yaşadığı dönem itibariyle Abbasilerin ilk dönemi olması, bu dönemde hadis alanında önemli gelişmelerin yaşanması, Mutezile mezhebinin görüşlerinden Kur’an’ın mahlûk olduğu görüşünün Ehl-i hadis’e benimsetilmeye çalışılması ve bu bağlamda Abbâsî Halifesi Me’mûn tarafından başlatılan sorgulamanın Affân b. Müslim ile başlamış olması gibi hususlar dönemin siyasî ve fikrî olaylarının hadis rivayet ve üslubuna ne şekilde yansıdığını göstermesi bakımından kanaatimizce araştırmaya değer konulardır. Bu cümleden olarak çalışmada Affân’ın hayatı, hocaları ve talebeleri de araştırılmıştır

An Assessment About Affân b. Muslim's Hadith Narrative Method and Mihna

In this study, the life of Affân b. Muslim (who is called the Baghdad muhaddith (134-220/751- 835), his place in the science of hadith, his style of narration in the hadith juz’ of him, and how his experiences in the Mihna incident affected his environment were examined. The study consists of introduction, two parts and conclusion. In the introduction, there is information about the purpose, importance and sources of the study. The first chapter is about Affân b. Muslim's life and his place in the science of hadith. In the second part, Affân's hadith narration method and his situation in Mihna are discussed. Affân b. Muslim, whose narrations are mentioned in the sources as solid and reliable, has received hadith from famous muhaddiths such as Hammâd b. Salamah, Hammâd b. Zayd ve Shu'ba b. al-Ḥajjāj. İbn Sa’d, Ahmad b. Hanbal, İbn Abi Shayba, Imam Bukhârî ve Abû Hâtim ar-Râzî are his students. This situation is clearly seen when the sources of juz and biography belonging to Affan are examined. Affân's hadith narration style can be detected in the narrations he received from his teachers, in the positive or negative evaluations of scholars about him, and in the studies conducted during his lifetime. Although this has been mentioned in some studies on the subject, in this study, the hadiths were examined and some additional explanations were made on the subject. Affân lived in the first period of the Abbasids. During this period, there were important developments in the field of hadith. One of them is the Mu’tazila's thought that the Qur'an is created. This idea has been tried to be adopted by the Ahl-i hadith. Abbasid Caliph Me'mûn started the first questioning with Affân. In this context, it is necessary to investigate how the political and intellectual events of the period affected the hadith narration and style. Therefore, in this study, Affan's life, teachers and students were investigated.

PDF

___

Aba V. (2016). Duygusal yakınlık bağlamında nesnel cerh uygulama örnekleri (Baba-oğul/hocatalebe özelinde). Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 125-156.

Âcurrî. (1418/1997). Suâlâtu ebî Ubeydi’l-Acurrî Ebâ Dâvûd. Müessesetü’r-Reyyân.

Alâî. (1984). Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. Âlemül’l-kütüb.

Aydemir, S. (2020). Hadîs rivâyeti ve öğretimi karşılığında ücret alma hakkında bazı mülahazalar, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 20 (2), 1109-1129.

Aydınlı A. (2004). Merfû. TDV İslâm Ansiklopedisi. 24/ 180-181, TDV Yayınları.

Beyhakî, A. (1991). Ma’rifetu’s-sünen ve’l âsâr. Dâru Kuteybe.

Buhârî, M. (1976). et-Târîhu’s-sağîr. Mektebetu Daru’t-Türâs.

Büyükkara M. A. (1993). Mevkuf hadisler ve değeri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Cürcânî, H. (1401/ 1981). Târîhu Cürcân. Âlemü’l-Kütüb.

Çap S. (2008). Hadis ilminde merfu-mevkuf ilişkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi

Dımaşkî, Ebû Zür’a. (1417/1996). et-Târîh. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Ebû Dâvud (1418/1997). Suâlâtu ebî Ubeydi’l-Acurrî. Müessesetü’r-Reyyan.

Ebu Zür῾a ed-Dimeşkî (t.y.). Târîhu ebî Zür’a ed-Dımeşkî. Mecmeu’l-Lügati’l-Arabiyye.

Fakihî, M. (1414). Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehr ve hadîsih. Dâru Hıdr.

Fesevî, Y. (1974/1393). el-Ma’rife ve’t-tarîh. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Hâkim. (1977). Ma῾rifetü ulûmi’l-hadîs. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Hanbel b. İshâk. (1983/1403). Zikru mihneti'l-imam Ahmed b. Hanbel. b.y.

Hatîb el-Bağdâdî. (1431). el-Câmi῾u li ahlâki’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi῾. el-Mektebetü’l-Meârif.

Hatîb el-Bağdâdî. (2002). Târîhu Bağdâd. Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.

Hatîb el-Bağdâdî. (t.y.). el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. el-Mektebetü’l-İlmiyye.

İbn Adî. (1997). el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

İbn Batta, (1426/2005). el-İbânetü’l-kübrâ. Dâru’r-Râye.

İbn Ebî Hâtim R. (1952). el-Cerh ve’t-ta’dîl. Dâru İhyâu’t-Türasi’l-Arabî.

İbn Hacer. A. (1379). Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî. Dâru’l-Ma’rife.

İbn Hacer. (1409/1989). Nüzhetu’l-elbâb fi’l-elkâb. Mektebetü’r-Rüşd.

İbn Hacer (2008). Taʿcîlu’l-menfaaʿ bi zevâidi ricâli’l-eimmeti’l-erbaaʿ. Dâru’l-Beşâiri’lİslâmiyye.

İbn Hacer, (1325). Tehzîbu’t-tehzîb. Meclisü Dâiretü’l-Meârif.

İbn Hanbel, A. (1988). el-İlel ve ma’rifetu’r-ricâl. el-Mektebetü’l-İslamî.

İbn Hayyât, H. (1397). et-Târîh. Müessesetür’r-Risâle.

İbn Hibbân. M. (2007). Takrîbu’s-sikât. Dâru’l-Maʿrife.

İbn Manzûr. (t.y.). Lisânu’l-arab. Dâru Sâdır.

İbn Sa’d. (t.y.). et-Tabakâtu’l-kübrâ. Dâru Sâdır.

İbnu’l-Cevzî, C. (1409). Menâkıbu’l-İmâm Ahmed. Dâru Hicr.

İbnu’l-Kayserânî. (1405). el-Cem’u beyne kitâbey Ebi Nasr el-Kelâbâzî ve Ebi Bekr el-İsbehâni fi ricâli’l-Buhâri ve Muslim. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Kandemir, M. Y. (1988). Affân b. Müslim. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1/ 399-400, TDV Yayınları. Karagözoğlu, M. M. (2014). Zayıf râviler: duafâ literatürü ve zayıf rivayetler. İFAV yay.

Kaysî, Ş. (1993). Tavdîhu’l-müştebih fî zabtı esmâʾi’r-ruvât ve ensâbihim ve elkâbihim ve künâhüm. Müessesetü’r-Risâle.

Likânî, İ. (2011). Behcetu’l-mehâfil ve ecmelu’l vesâil bi’t-t’arif bi ruvâti’ş-şemâil. Merkezu’n- Nu’man li’l-Buhûs li’d-Dirâsâti’l-İslamiyye.

Mezrû’, H. (1418/1998). Cüz’ü Ebî Osmân Affân b. Muslim es-Saffâr diraseten ve tahkiken. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Melik Suud Üniversitesi.

Mizzî, Y. (1400/1980). Tehzîbu’l-kemâl. 35 Cilt. Müessesetü’r-Risâle.

Râmhürmüzî, H. (1404). el-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r-ravi ve’l-vâî. Daru’l-Fikr.

Sayyâh. A. (2010). el-İmam Affân b. Muslim es-Saffâr ve menhecuhu fi’t-telakkî ve’l-edâ ve’nnakd.

Mecelletu'l-Ulûmi'ş-Şer'iyye. 3 (1), 35-83.

Sayyâh, A. (2012). Akvâlu’l-imam Affân b. Muslim es-Saffâr (ö. 202) fî cerhi’r-ruvât ve ta’dîlihim. Mecelletu’l-Câmiati’l-İslamiyye. 161, 296-387.

Sehâvî. (1985). el-Mekâsidu’l-hasene. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Seyyid vd. (1412/1992). el-Câmi’ fi’l-cerhi ve’t-ta’dîl. Âlemü’l-Kütüb.

Suiçmez, Y. (2015). Sahabe ve tabiin sözlerinin Hz. Peygamber’e nispeti, Otto Yayınları. Sübkî. (1413). Tabakâtu’ş-şâfiîyyeti’l-kübrâ. Hicr li’t-Tıbâati ve’n-Neşr.

Şahyar, A. (2013). Bid’at ehlinden hadis rivayeti kapsamında mihne sürecinin cerh ve taՙdîle etkisi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 12 (24), 54-56.

Temîmî, M. (1984/1404). el-Mihan, Dâru’l-Ulûm.

Tuğlu, N. (2005). Mihne olaylarını doğuran tartışmalarının hadis rivâyetine yansıması (Buhârî özelinde bir değerlendirme). Dinî Araştırmalar. 8 (23), 153-170.

Uğur, M. (1992). Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü. TDV. Yay. Ukaylî, M. (t.y.). Kitâbu’d-duafâi’l-kebîr. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Yerkazan, H. (2019). Tasnif döneminin yeni yazılı kaynakları: Affân b. Müslim es-Saffâr’ın (ö.220/ 835) hadîs cüzü. Temel İslam Bilimleri Araştırmaları. 1, 29-60.

Yılmaz, M. (1994). Mevkuf hadisler ve delil olma yönünden değeri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.

Yılmaz, O. (2019). Sahabe ve Mevkuf Hadis. İlahiyat Yayınları.

Zehebî, Ş. (1995). Mîzânu’l-iʿtidâl fî nakdi’r-ricâl. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Zehebî. (1405/1985). Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Müessesetu’r-Risâle.

Zehebî. (2003). Târihu’l-İslâm ve vefâyati’l-meşâhîr ve’l-a’lâm. Dâru’l-Ğarbi’l-İslamî.

Zehebî. (2004). Tehzîbu tehzîbi’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. el-Faruku’l-Hadîse.

Zehebî. (1998). Tezkiratu’l-huffâz. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Zeyn, H. (2004). Ehâdîsi’ş-şuyûhi’l-kibâr. Dâru’l-Hadîs.

Ziriklî, H. (2002). el-ʿAlâm. Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.

Züheyr, O. (1997). İbn Adî ve menhecuhu fi kitabi'l-kâmil fi duafâi'r-ricâl. Mektebetü’r-Rüşd.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ