Uğur BAŞARMAK, Hamza YAKAR, Erhan GÜNEŞ, Zafer KUŞ

Analysis of Digital Citizenship Subject Contents of Secondary Education Curricula

The aim of this study is to analyze the secondary education curricula in terms of the subdimensions ofdigital citizenship. Curricula used for secondary education (High School 1st, 2nd, 3rd and 4th Grades) inthe 2017-2018 academic year were used as data source. The curricula examined in this scope belong tothe following courses: Computer Science, English, Geopgraphy, Democracy and Human Rights,Religion and Ethics, Philosophy, French, Visual Arts, Music, Medical Knowledge and Traffic,Revolution History and Atatürkism, History, Turkish Language and Literature and ContemporaryTurkish and World History. The study was carried out with qualitative research methods, and data werecollected through document review. In the analysis of the data, induction analysis method was used onthe basis of “Digital Citizenship Scale for the Young” developed by Kuş, Güneş, Başarmak and Yakar(2017). The present study reveals that the courses having the highest number of references to digitalcitizenship in the curricula are “computer science” and “democracy and human rights”. Althoughcomputer science curriculum gives wide coverage to digital skills, the coverage of rights andresponsibilities in the digital environment and ethical and critical thinking skills is limited. In thecurricula of the other courses, contents related digital citizenship are highly limited.

Ortaöğretim Programlarının Dijital Vatandaşlık Konu İçeriklerinin Analizi

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim programlarının dijital vatandaşlığın alt boyutları açısından analiz edilmesidir. Araştırmada 2017-2018 eğitim-öğretim yılında, ortaöğretim düzeyinde (Lise 1, 2, 3, 4 sınıf) uygulanan öğretim programları veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Bu kapsamda incelenen ortaöğretim programları: Bilgisayar Bilimi, İngilizce, Coğrafya, Demokrasi ve İnsan Hakları, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Felsefe, Fransızca, Görsel Sanatlar, Müzik, Sağlık Bilgisi ve Trafik, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersleridir. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilmiş, araştırma verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, Kuş, Güneş, Başarmak ve Yakar (2017) tarafından geliştirilen “Gençlere Yönelik Dijital Vatandaşlık Ölçeği” esas alınarak tümevarım analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, dijital vatandaşlıkla ilgili en fazla içeriğe “bilgisayar bilimi” ile “demokrasi ve insan hakları” öğretim programında yer verildiği görülmektedir. Bilgisayar bilimi dersi öğretim programında dijital becerilere geniş yer bir şekilde verilmesine ragmen; dijital ortamdaki hak ve sorumluluk, etik ve eleştirel düşünme becerilerine çok az yer verilmiştir. Diğer derslerin öğretim programında ise dijital vatandaşlıkla ilgili oldukça sınırlı içeriğe rastlanılmaktadır.

PDF

___

Altınay, G.Z. (2016). Tüm eğitim kademesinin geleceği için dijital vatandaşlığın içselleştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 41(186), 37-148.

Bardakcı, S., Akyüz, H.İ., Samsa-Yetik, S., & Keser, H. (2014). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık eğilimleri üzerine sosyokültürel bir inceleme. 8th International Computer & Instructional Technologies Symposium (ICITS). Trakya Üniversitesi, Edirne.

Bayzan, Ş., & Özbilen, A. (2011). Dünyada internetin güvenli kullanımına yönelik uygulama örnekleri ve türkiye'de bilinçlendirme faaliyetlerinin incelenmesi ve Türkiye için öneriler. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 Eylül, Fırat Üniversitesi, Elazığ.

Bennett, W.L. (2008). Changing citizenship in the digital age. Civic life online: Learning how digital media can engage youth. W. Lance Bennett, The John D. & Catherine T. MacArthur, (Eds). Foundation Series on Digital Media and Learning. Cambridge, MA: The MIT Press, 1–24. doi: 10.1162/dmal.9780262524827.001.

Çepni, O., Oğuz, S., & Kılcan, B. (2014). İlköğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlığa yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3), 251-266.

Çiftçi, S., & Sakallı, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 100-119. DOI: 10.17943/etku.97311.

Çubukçu, A., & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational research, 5, 148-174.

Dokuzuncu Kalkınma Planı, (2006). Dokuzuncu kalkınma planı. Retriewed 16, April, 2018, from http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/1/plan9.pdf.

Elçi, A.C., & Sarı, M. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programına yönelik öğrenci görüşlerinin dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 87-102.

Farmer, L. (2010) 21. Century standarts for information literacy. Leadership, 39(4), 20-22.

Fidan, M. (2016). Bilişim etiği boyutlarına göre bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1641-1654.

Hollandsworth, R., Dowdy, L., & Donovan, J. (2011). Digital citizenship in K-12: It takes a village. TechTrends, 55(4), 37-47.

ISTE. (2008). National education technology standarts for students. Retriewed 17, April, 2018, from https://www.iste.org/docs/pdfs/20-14_ISTE_Standards-S_PDF.pdf.

Kahraman, S., Yalçın, S.A., & Çevik, C. (2011). Lise öğrencilerinin internet kullanımı. 5. International Computer and Instructional Technologies Symposium, 22-24 Eylül, Fırat Üniversitesi, Elazığ.

Kocadağ, T. (2012). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Korkmaz, Ö., & Mahiroğlu, A. (2009). Üniversiteyi yeni kazanmış öğrencilerin bilgisayar okuryazarlık düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 983-1000.

Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U., & Yakar, H. (2017). Gençlere yönelik dijital vatandaşlık ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Computer and Education Research, 5(10), 298-316. https://doi.org/10.18009/jcer.335806.

Mason, R.O. (1986). Four ethical issues of information age. MIS Quarterly, 10 (1). MEB, (2018). Sıkça sorulan sorular. Retriewed 16, April, 2018, from http://mufredat.meb.gov.tr/SSS.aspx.

Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.

Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.

Mossberger, K., Tolbert, C.J., & McNeal, R.S. (2008). Digital citizenship. Cambridge, MA: MIT Press.

Öztürk, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.

Peker, Ü.D. (2017). Bir öğretim programındaki dijital vatandaşlık öğeleri ve ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ögelerine sahip olma durumları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 180-195.

Ribble, M. S., Bailey, G. D., & Ross, T. W. (2004). Digital citizenship: Addressing appropriate technology behavior. Learning & Leading with Technology, 32(1), 6.

Riblle, M., & Bailey, G. (2005). Teaching digital citizenship: when will it become a priority for 21st century schools?, Retriewed 17, April, 2018, from http://www.digitalcitizenship.net/uploads/TeachingDC10.pdf adresinden.

Tennant, R., Ober, J., Lipow, A.G., Lynch, C.A., & Tonta, Y. (1996). Internet el kitabı. (2nd ed.) Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.

TÜİK, (2017). Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, Retriewed 02, December, 2018, from http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24862.

Tüzel, S. (2013). Okul ile öğrenci yaşamı arasındaki duvarları yıkmak: popüler medyayı sınıfa taşımak. I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi. Bildiriler Kitabı cilt 1.

Ünal, F., & Ünal, M. (2010). Türkiye’de ortaöğretim programlarının gelişimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 110-125.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.