Toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörler: Mardin örneği

Amaç: Türkiye’nin güneydoğusunda bir il olan Mardin’de 20- 65 yaş aralığında yer alan bireylerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algı düzeylerini ve etkileyen faktörleri saptamaktır. Yöntem: 20-65 aralığında 1055 kişi olarak hesaplanan araştırmada 990 kişiye ulaşılmış ve bu kişilere 2 bölümden oluşan anket, yüz yüze uygulanmıştır. Birinci bölümde; sosyo-demografik özellikler ikinci bölümde ise “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekten alınan puan 25-125 aralığında olup, yüksek puanlar toplumsal cinsiyet algısının olumlu olduğunu ifade etmektedir. Bulgular: Bireylerin yaş ortalaması 33.27 ± 10.70 olup %67.2’si kadındır; %15.4’ü okuryazar değildir. Bireylerin %56.7’si görücü usulü ve %1.6’sı berdel yoluyla evlenmiştir. Akrabası ile evlenen bireylerin oranı %36.3’tür. Araştırma kapsamına alınan bireylerin ölçekten aldıkları puan ortalaması 79.34 ± 15.32’dir. Kişinin çalışma durumu, kadın olma, bekârlık, genç yaşta olma, doğum yerinin kent olması, ekonomik durumunun iyi olması, bireylerin ve ailelerininin eğitim seviyesinin yüksek olması gibi faktörler toplumsal cinsiyet algısını olumlu yönde etkilerken çocuk sahibi olma, eşlerin akraba olması, kırsal bölgede yaşıyor olma vb. faktörler olumsuz yönde etkilemektedir. Sonuç: Toplumsal cinsiyet algı düzeyi puan ortalaması yapılan benzer çalışmalara göre düşüktür. Bireylerin algı düzeylerini çeşitli sosyo demografik faktörler etkilemektedir. Bölgenin sosyoekonomik ve kültürel şartları da göz önüne alınarak; kamu, sivil toplum ve basın yayın kuruluşları ile iş birliği içerisinde toplumsal cinsiyet algısını geliştirmeye yönelik çalışmalar yürütülmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet algısı, Türkiye

Gender perception and affecting factors: Example of Mardin

Objective: The aim was to determine the perception levels and affecting factors on the gender roles of individuals who are between the ages of 20 and 65 in Mardin, a province in southeastern Turkey. Methods: In the study, the sampling was calculated as 1055 people in the range of 20-65, 990 people were contacted, and a questionnaire that consisted of 2 parts was applied face to face. There was a Socio-Demographic Characteristics form in the first part, and a “Gender Perception Scale” in the second part. The score obtained from the scale is in the range of 25-125, and high scores indicate a positive perception of gender. Results: The mean age of the individuals was 33.27 ± 10.70, 67.2% were female, and 15.4% were illiterate. A total of 56.7% of individuals had arranged marriages, and 1.6% were married through the “bride exchange” tradition. The rate of individuals who married one of their relatives was 36.3%. The mean scale score of the individuals who were included in the study was 79.34 ± 15.32. Factors such as working status, being a woman, being single, being young, being born in a city, having a good economic situation, and having a high level of education of individuals and their families affect gender perception positively, while having children, being related to spouses, living in rural areas. being etc. factors affect negatively. Conclusion: The mean gender perception score was found to be lower compared to similar studies. Various socio-demographic factors affect the perception levels of individuals. Studies should be conducted to improve gender perception in cooperation with public institutions, civil society, and media institutions considering the socioeconomic and cultural conditions of the area.

Keywords:

Gender, gender perception, Turkey,

PDF

___

Doyal L. Gender Equity in Health: Debates and Dilemmas. Social Science & Medicine 2000; 51 (6): 931-939.
Schofield T, Connell RW, Walker L, Wood JF, Butland DL. Understanding Men’s Health and Illness: a Gender-Relations Approach to Policy, Research, and Practice. Journal of American College Health 2000;48(6):247-256.
Reddy, G. With respect to sex: Negotiating hijra identity in South. India: Yoda Press. 2006.
Halimi M, Consuegra E, Struyven K, Engels N. The Relationship Between Youngsters’ Gender Role Attitudes and Individual, Home, and School Characteristics: a Review. Sage Open 2016;6(3):1-19.
López-Cepero Borrego J, Rodríguez Franco L, Rodríguez Díaz FJ, Bringas Molleda C. Validación de la Versión Corta Del Social Roles Questionnaire (SRQ-R) con una Muestra Adolescente y Juvenil Española. R.E.M.A. 2013;18(1):1-16.
Díaz A, Sellami K. Traits and Roles in Gender Stereotypes: a Comparison Between Moroccan and Spanish Native Samples. Sex Roles 2014;70(11):457-467.
Kelly, RM. (Ed.). Gender and Socialization to Power and Politics: Psychology Press. 1986.
Zeyneloğlu S. Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. Doktora Tezi: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara: 2008.
Kahraman L, Kahraman AB, Ozansoy N, Akıllı H, Kekillioğlu A, Özcan A. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Algısı Araştırması. Electronic Turkish Studies 2014;9(2):811-831.
WHO 2011 “Gender mainstreaming for health managers: a practical approach. https://www.who.int/publications/i/item/9789241501057. Accessed November 22, 2020
World Economic Forum “The Global Gender Gap Report 2020” https://www.weforum.org/
Epi İnfo Sample Size. http://www.openepi.com/SampleSize/SSPropor.htm, Accessed May 22, 2018.
Altınova HH, Duyan V. Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet 2013; 24(2):9-22.
Aylaz R, Güneş G, Uzun Ö, Ünal S. Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolüne Yönelik Görüşleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2014;23(5):183-189.
Altuntaş O, Altınova HH. Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Turkish Studies (Elektronik) 2015;10(6):83-100.
Kadir Has Üniversitesi “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması”. 2020. https://gender.khas.edu.tr/tr/turkiyede-toplumsal-cinsiyet-ve-kadin-algisi-arastirmasi . Accessed January 15, 2021.
Lewis M. Gender Role Socialization: an Intergenerational Analysis of Role Predictors. Department Of Psychology, Växjö University, Sweden: 2006.
Valentova, M. 2012. Gender Role Attitudes in Luxembourg Between 1999 and 2008 (No. 2012-02). Working Paper. https://statistiques.public.lu/catalogue-publications/working-papers-CEPS/2012/02-2012.pdf Accessed November 15, 2020
Esen E, Soylu Y, Siyez DM, Demirgürz G. Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Toplumsal Cinsiyet Rolü ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi. e-International Journal of Educational Research 2017;8(1):46-63.
Mahaffy KA, Ward SK. The Gendering of Adolescents’ Childbearing and Educational Plans: Reciprocal Effects and The Influence of Social Context. Sex Roles 2002;46(11); 403-417.
Vekifuluçay Yılmaz D, Zeyneloğlu S, Kocaöz S, Kısa S, Taşkın L, Eroğlu K. Views on Gender Roles of University Students. Journal of Human Sciences 2009;6(1):775-792.
Öcal Yüceol SE. Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlar ile İlişki Doyumu ve Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Arasındaki İlişkiler. İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi 2016, İstanbul
Tu SH, Chang YH. 2000. Women’s and Men’s Gender Role Attitudes in Coastal China and Taiwan. In East Asian Labor Markets Conference, Seoul, Korea. Retrieved from http://survey. sinica. edu. tw/pdf/osr-asr200206. pdf. Accessed June 22, 2020.
Boehnke M. Gender Role Attitudes Around the Globe: Egalitarian vs. Traditional Views. Asian Journal of Social Science 2011;39:57-74.
Tekin ÖA. Turizm Sektöründe Toplumsal Cinsiyet Algısı: Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 2017;4(12); 669-684.
Güler TZ, Barut Y. Geleneksel Aile Yapısında Kadın Rolleri ve Kadının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi Uluslararası Kadın Kongresi: SosyoHukuki Perspektifte Kadının Yeri. İstanbul: 2018.
Kodan S. Evli Bireylerin Evlilik Kalitesi Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. (Unpublished master dissertation). Atatürk University, Institute of Educational Sciences, Erzurum, Turkey: 2013.
Lynott PP, McCandless NJ. The Impact of Age Vs. Life Experience on the Gender Role Attitudes of Women in Different Cohorts. Journal Of Women & Aging 2000;12 (1-2): 5-21.
Öngen B, Aytaç S. Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları 2013;(48):1-18
Gui, Y. Gender Role Attitudes and Their Psychological Effects on Chinese Youth. Social Behavior And Personality: an İnternational Journal 2019;47(5):1-8.
İlhan MN, Uğraş Dikmen A, AK N, Toplumsal Cinsiyet Algısının Değerlendirilmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences 2017;1(2):108-121.
Özpulat F. Üniversite Öğrencilerinin Öz-Yeterlilik Düzeyi ile Toplumsal Cinsiyet Algısı İlişkisi: Beyşehir Örneği. Journal of Human Sciences 2016;13(1):1222-1232.
Kara Z, Gürhan N. Eşit/sizliğin Tarafı Olmak: Mardin’de Toplumsal Cinsiyet Algısı. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 2013;3(1):65-92.
Du H, Xiao Y, Zhao L. Education and Gender Role Attitudes. Journal of Population Economics 2021;34(2): 475-513.
Başçı B, Giray S. Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Çok Değişkenli İstatistiksel Tekniklerle Analizi. Journal of Life Economics 2016;3(4):117-142.
Aydın M, Bekar EÖ, Gören ŞY, Sungur MA. Hemşirelik Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;16(1): 223-242.
Antill JK, Cunningham JD, Cotton S. Gender-Role Attitudes In Middle Childhood: in What Ways do Parents Influence Their Children?. Australian Journal of Psychology 2003;55(3):148-153.
Kulik L. Gender Identity, Sex Typing Of Occupations, And Gender Role Ideology Among Adolescents: Are They Related?. International Journal for the Advancement of Counselling 2000;22(1):43-56.
Jan CTE, Janssens MAM. Maternal Influences on Daughters’ Gender Role Attitudes. Sex Roles, 1998;38(3):171-186.
Sagara J, Kang RH. Parents’ Effects on Children’s Gender-Role Attitudes: a Comparison Between Japan and Korea. Psychologia An International Journal of Psychology in the Orient 1998;41(3): 189-198.