Ali Mehmet ÇULLU, Ahmet Can ÜLGER, Nuri GÜZEL, İbrahim ORTAŞ

Bazı melez mısır çeşitlerinin artan azot dozlarına tepkilerinin saptanması

Saksı denemesi olarak yürütülen bu çalışmada, Çukurova bölgesinde yaygın olarak ekimi yapılmakta olan beş değişik mısır çeşidinin farklı azot (N) dozlarına karşı gösterdikleri reaksiyonlar belirlenmeye çalışılmıştır. Mısır çeşitlerinin, farklı azot dozlarına karşı, N-alımı, toprak üstü ve kökte kuru madde üretimi, yaprak oluşumu, sap gelişimi ile önemli besin elementlerinin düzeyleri saptanmıştır. Yükselen azot dozları, çeşitlerin, toprak üstü kuru madde oluşumu, yaprak sayısı, bitki boyu, kök gelişimi ve kalsiyum (Ca) alımlarını önemli düzeyde arttırmıştır. Artan azot dozu ile mısır çeşitlerinin fosfor (P) ve mangan (Mn) içerikleri kendi aralarında % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. Yüksek azot dozlarının, mısır çeşitlerinin, potasyum (K), magnezyum (Mg), Çinko (Zn) ve bakır (Cu) içerikleri üzerine etkilerinin, istatistiksel olarak % 1 düzeyinde önemli olduğu saptanmıştır. Çeşitler, artan azot dozlarına karşı aldıkları azot yönünden, istatistiksel olarak farklılık göstermezken, uygulanan azottan en iyi yararlanan çeşidin XL.72.AA olduğu belirlenmiştir. Azot dozlarının artması ile çeşitlerin azotu kullanma randımanları düşmektedir. En düşük azot dozunda, azot alım randımanın en yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. En düşük azot dozunda azot alım randımanı en yüksek olan çeşit XL.72.AA olarak bulunmuştur.

Reactions of some maize hybrids to different nitrogen rates

In this pot experiment, reaction of five different maize genotypes grown in Çukurova Region to different rates of nitrogen were measured. Responses of the genotypes employed to different rates of nitrogen were measured using uptake of nitrogen, root and top dry matter yield, number of leaves, plant height and other nutrient contents of the plant and the intetactions among the plant characterictics were examined and interpreted. Total top dry matter yield, number of leaves, plant height, root development and percent calcium contents of the all genotypes increased as the rates of nitrogen increased. P and Mn contents and levels of percent K, Mg, Zn, Fe and Cu in the genotypes were found to be different among the genotypes at 5 % and 1 % leaves as the rates of nitrogen increased, respectively. There was no significant differences in terms of nitrogen contents of the plant among the genotypes as the application rates of nitrogen increased. However, it was observed that the genotype XL.72.AA used the applied nitrogen effectively. On the other hand, nitrogen uptake was found highest when the rate of applied nitrogen was the lowest and the nitrogen absorption rate with genotype XL.72.AA was highest at the lowest nitrogen rate.

PDF

___

1. Ülger, A.C., Becker, H.C. r›nd Kahnt, G., Reaktion verschiedener Maislnzuchtlinien und -Hybriden auf steigendes Stickstoffangebot. Zeitschrift ftir Acker- und Pftanzenbau, 159: 157-163, 1987.
2. Aydın, H. and Ülger, A.C., A Research Effect of Different Nitrogen Levels and Row Spacings on Yield and Yield Components in Se- cond Crop Corn (Zea mays L.) in Çukurova Ecological Conditions. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Yüksek Li- sans Tez Makalesi, Adana, 1996.
3. Giray, F.N. ve Ülger, A.C., Çukurova Koşullarında II. Ürün Mısır Bit- kisinde (Zea mays L. ) Değişik Azot Dozları ve Sıra Üzeri Mesafele- rinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Yüksek Lisans Tez Makalesi, Adana, 1996.
4. Ashhari, M. and Hanson, R.G., Nitrogen, Climate and Previous Crop Effect on Com Yield and Grain-N. Agron. J., 76: 536-542, 1984.
5. Ülger, A.C. and Becker, H.C., Inftuence of Year and Nitrogen Treat- ment on the Degree of Heterosis in Maize. Maydica, Vol. 34: 163- 170, Rome, Italy, 1989.
6. Keeney, D.R., Nitrogen Management for Maximum Efficiency and Minimum Pollution. in: Nitrogen in Agricultural Soils. ed: Steven- son, F.J., 605-649, 1982.
7. Ülger, A.C., Tükel, T. ve Hatipoğlu, R., Çukurova Koşullarında Leu- caena leucocephala Bitkisinden Sonra Yetifltirilen Mısırda Farklı Azot Miktarlarının Tane Verimi ve Verim Öğelerine Etkisi. Çukuro- va Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 4, Sayfa: 161- 172, Adana, 1990
8. Ülger, A.C., Genç , ‹ . ve Arıoğlu, H.H., Farklı Azot Dozları ve “Mix- talol” Bitki Büyüme Düzenleyicisinin Mısır Bitkisinde Tane Verimi ve Diğer Bazı Bitkisel Özelliklere Etkisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (4): 63-78, Adana, 1993.
9. Gök, M., Anlarsal, A.E., Ülger, A.C., Onaç, I. ve Yücel, C., Değişik Baklagil Yeşil Gübre Bitkilerinin Toprağın N-min İçerisine ve Bazı Biyolojik Özelliklerine Etkisi. KÜKEM Dergisi. Cilt 18, Vol.:18, Say›:2, No:2, 1995a.
10. Gök, M., Anlarsal, A.E., Ülger, A.C., Yücel, C. ve Onaç, I., Baz› Baklagil Yeflil Gübre Bitkilerinde N2-Fiksasyonu ve Biyomas Veri- mi. ‹lhan Akalan Toptak ve Çevre Sempozyumu, Cilt II, Yay›n No:7- 1995, Say~fa: 207-216, Ankara, 1995b.
11. Shukla, G.C., Effect of Different Levels of Nitrogen and Phosphours on Yield, Soil Properities, and Nutriends of Corn. Agron. Jour., Vo1.64: 136-139, 1971.
12. Mengel, D.H. and Barber, S.A., Devolopment and Distribution of Corn Root Systems under Field Conditions. Agron. J., 66,P.341- 344, 1974a.
13. Ülger, A.C., Kahnt, G. und Becker, H.C., Esfassung von Wurzel- merkmalen bei Mais-Inzuchtlinien und -Hybriden unter kontrollier- ten Bedingungen und im Feldversuch. Zeitschrift für Acker- und Pflanzenbau. 158: 333-339, 1987.
14. Yücel, C. and Ülger, A.C., Çukurova Koflullar›nda Yetifltirilen Melez Mısır (Zea mays L.) Çeflitlerinde bazı Kök Özellikleri ile Tane Veri- mi ve Tanmsal Özellikler Arasındaki İlişkilerin Saptanması. Çukuro- va Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Yüksek Lisans Tez Makalesi, Adana, 1996.
15. Baligar, V.C. and Barber, S.A., Genotypic Differences of Corn for Ion Uptake. Agron. J., 71: 870-873, 1979.
16. Moll, R.H., Kamprath, E.J. and Jackson, W.A., Analysis and In- terpretation of Factors Which Contribute to Efficiency of Nitrogen Utilization. Agron. J., 78: 526-564, 1982.
17. Anderson, E.L., The Effect of Ear Number and Nitrogen Fertility on N-Acumulation and N-Remobilization During Grain Fill in Ex- perimental Com Hybrids. ph. D. Diss. Nord Carolina State Univ. Raleigh (Diss. Abstr.82-1700), 1983.
18. Bremner, J.M., Total Nitrogen. pp.1149-1176, in: Black, C.A., (Ed.) Methods of Analysis. A.S.A., Madison, Wis., USA, I965.
19. Kacar, B., Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: II.Nitrik-Perklorik Asit Karışımı ile Yaş Yakma. 5.47-49, 1972.
20. Johnson, C.M. and A. Ulrich, Plant Analysis and Analytical Met- hods. California Agri. Exgt. Station Bultein 766 U S A, P, 33-37, 1959.
21. Geisler, G. and B. Krützfeldt, Untershungen zur Wirkung von “Stickstoff” auf die Morphologie, die Trockensubstanz bildung und die Aufnahmeleistung der Wurzelsysteme von Mais-, Sommergers- ten- und Ackerbohnensorten unter Berücksichtigung der Tem- peratur. I- Wurzelmorphologie. Z. Acker Pflazenbau 152: 336- 353, 1983.
22. Fusseder, A., Der EinfluB von Boden auf Durchlüfung des Bodens, N-Ernaehrung und Rhizosphaerenflora auf die Mo›phologie des Seminalen Wurzelsystem von Mais. Z. Pflanzenernähr. Bodenkd. 147: 533-564, 1984.
23. Marschner, H., Mineral Nutrition of High Plants. Second edition, Academic Press, London, 1995.
24. Graham, R.D. and Rengel, Z., Genotypic Variation in Zinc Uptake and Utilization by Plants. in: Robson, A.D., Zinc in Soil and Plants., KIuwer Academic Publishers, 1993.
25. Halitligil, M.B., Olson, R.A. and Compton, W.A., Yield, Water Use, and Nutrient Uptake of Com Hybrids under Varied Irrigation and Nitrogen Regimes. Fertilizer Research, 5:321-333, 1984.