LİSE ÖĞRENCİLERİNİN GÖZÜYLE TARİH ÖĞRETMENİ: BİR METAFOR ANALİZİ

Metafor genellikle; benzetme, kinaye ve teşbih maksadıyla kullanıla gelmiştir ayrıca bir kavrama yönelik, bireylerin zihinsel şemalarının belirlenmesine de olanak sağlar. Bu doğrultuda lise öğrencilerinin Tarih Öğretmeni’ne ilişkin algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim öğretim yılı Tokat ili merkeze bağlı liselerde öğrenim gören 80 öğrenci oluşturmaktadır. Lise öğrencilerinin tarih öğretmenine ilişkin oluşturdukları metaforlar, “Tarih öğretmeni………………………gibidir/ benzer. Çünkü………………………” cümlesini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Toplanan veriler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizine tabii tutularak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda lise öğrencileri tarih öğretmeni kavramına yönelik 45 geçerli metafor üretmişlerdir. Elde edilen bu metaforlar şu 7 kategoride toplanmıştır: “Her şeyi Bilen Tarih Öğretmeni, Geleceğe Yön Veren Tarih Öğretmeni, Geçmişi Yaşatarak Yansıtan Tarih Öğretmeni, Bilinmezleri Aydınlatan Tarih Öğretmeni, Geçmişi ve Geleceği Bağlayan Tarih Öğretmeni, Güçlü ve Güven Veren Tarih Öğretmeni, Vatansever Tarih Öğretmeni” olarak algıladıkları tespit edilmiştir. Bu sonuç genel olarak tarih eğitiminin amaçları doğrultusunda değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Metafor, Tarih Öğretmeni metaforu, Tarih Öğretmen Tipolojisi, Tarih eğitimi, Lise öğrencileri

The HISTORY TEACHER THROUGH the EYES of HIGH SCHOOL STUDENTS: A METAPHOR ANALYSIS

Metaphors have been used for allusion and similitude. It also enables to reveal individuals’ mental schemas about a concept. In this direction, the purpose of this study was to reveal high schoolers’ perceptions regarding history teachers through metaphors. The participants of this study were composed of 80 students studying at high schools in Tokat during the 2017-2018 academic year. Data are compiled through students’ answers to the “history teacher is like…….Because…….”. Data are analyzed using content analysis method on phenomenology design. Findings show that high school students produced 45 valid metaphors on the concept of history teacher. These metaphors were grouped under 7 main categories, namely; “History Teacher Who Knows Everything, History Teacher Who Connect Past and Future, History Teacher Who Reflect past by living, History Teacher Who Guide (give direction) Future, History Teacher Who Brighten The Unknown, History Teacher Who is Strong/Powerful and Confident, Patriotic History Teacher. This result was discussed in respect to the aims of history teaching and some recommendations were provided for the history teacher educators.

Keywords:

Metaphor, History Teacher Metaphor, History Teacher Typology, History Education, High Schoolers,

PDF

___

Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen tekonoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. E- Journal of New World Sciences Academy, 6(1), ss. 1242-1254.
Akbulut, S., Özdemir, E.E., ve Cıvğın, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin kitap ve okumak kavramları üzerine metaforik algıları. Turkish Journal of Primary Education, Sayı: 2, ss. 30-43.
Aktamış, H., Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine bilime fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (1), ss. 7-30.
Alım, M., Şahin, İ. F. Ve Meral, E. (2018). Coğrafya öğretmen adaylarının (pedagojik formasyon) öğretmen kavramına ilişkin algıları. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (2), ss.1113-1127.
Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studıes İnternational Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (3), ss. 818-842.
Barr, R. D., Barth, J. L. & Shermis, S. S. (1977). Defining the social studies. Arlington, Virginia: National Council for the Social Studies.
Bolat, Y. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının Türk eğitim tarihi dersine ilişkin algıları: bir metafor analizi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (38), ss. 12-28.
Bozdoğan, K., Sümbül A.M. (2016). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin ‘müze’ kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s.31, ss.107-127.
Candan, A., & Öztaş, S. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Journal of History Culture and Art Research. 6(2), ss. 507-526.
Çelikkaya, T. ve Seyhan, O. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının evrensel değerlere ilişkin metafor algıları, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (3), ss. 65-87.
Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2), ss. 269-283.
Çulha, B. (2010). İyi bir tarih öğretmeninin nitelikleri (öğretmen tipolojisi). Tarih Nasıl öğretilir? Ed. Mustafa Safran (ss. 431-436). İstanbul: Yeni İnsan.
Çulha Özbaş, B. ve Aktekin, S. (2013). Tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (3), ss. 211-228.
Dinçel-Keray, B. ve Yılmaz, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin ve Türkçe öğretmen adaylarının “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni” kavramlarına ilişkin metaforları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (1), ss. 243-276.
Er, H. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “üniversiteye” ilişkin metaforik bakış açıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi (IJOESS), 8 (30), ss. 1928-1952.
Er Tuna, Y. ve Mazman Budak, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algılarının mecazlar/metaforlar yardımıyla analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 14, ss. 609-642.
Ertürk Kara, H. G. (2014). Okul Öncesi Eğitimi Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Eğitim Kavramına İlişkin Metaforları, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), ss. 104-120.
Evans, R.W. (1989). Teacher conceptions of history. Theory and Research in Social Educatin, 17 (3), pp. 210-240.
Gelişli, Y. ve Büyükkaya, C. E. (2019). 8. ve 12. Sınıf öğrencilerinin öğretmen kavramına yönelik metaforik algıları. TURAN-SAM Uluslararası Hakemli Bilimsel Dergisi, 11 (41), ss. 116-124.
Gömleksiz, M.N., Kan, A. Ü. ve Öner, Ü. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin metaforik algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), ss. 419-436.
Hacıfazlıoğlu, Ö., Kardeniz, Ş., Dalgıç, G. (2011). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (1), ss. 97-121.
Hilmi, S. S. (2016). Analysis of social sciences high school students' remarks on underground resources - Kütahya sample. Educational Research and Reviews, 11(1), pp. 23-29.
Kahya, H. (2018). Aday Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin “edebiyat öğretmeni” kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla analizi. Uluslar Arası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3 (1), ss. 104-117.
Karadeniz, O., Er, H. ve Tangülü, Z. (2014). 8. Sınıf öğrencilerinin SBS’ye yönelik metaforik algıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (15), ss. 64-81.
Kıral, E. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), ss. 57-65.
Köseoğlu, P. (2017). An analysis of university students’ perceptions of the concepts of “water” and “water pollution” through metaphors. EURASIA Journal of Mathematics Science and Technology Education, 13(8), pp. 4343-4350.
Mutluer, C. (2014). Edebiyat Öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Tarih Okulu Dergisi, Sayı 19, ss. 699-718.
Namlı, A., Temel, C. ve Güllü, M. (2017). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine ilişkin ürettikleri metaforlar. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25 (2), ss. 479-496.
Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), ss. 55-69.
Lakoff, G. and Johnsen, M. (2003). Metaphors we live. London: The University of Chicago.
Merç, A.ve Koç, İ. (2017). Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim dersine ilişkin metaforik algıları. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (1), ss. 28-39.
Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6 (2), ss. 461–522.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), ss. 131-155.
Sezgin, F. Koşar, D. Koşar, S. Er, E. (2017). Öğretmenlerin öğrenciye yönelik metaforlarının belirlenmesine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 32 (3), ss. 600-611.
Şahin, S. H. (2016). Analysis of pre-service social sciences teachers‟ geography perceptions through metaphors: case of Dumlupinar University, Journal of Education and Training Studies, 4 (2), ss. 159-168.
Özelmacı, Ş. (2017). Metaforlar ve benzerleri ile ilgili söylemler. B. Kılcan (Edt.), Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi (ss. 17-33). Ankara: Pegem.
Taşgın, A., İleritürk, D. ve Erdoğan, K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni”ne ilişkin metaforları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7 (1), ss. 397-410.
Taylor, W. (1984). Metaphors of education, London: Heineman Educational Books.
Tok, E. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının oyuna ilişkin algıları: matafor analizi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi. 26 (2). ss. 599-611.
VanSledrringht, B.A. (1996). “Colsing the gap between disciplinary history? Historian as high school history teacher. J. Bropy (Edt.), Advanced in Research on Teaching, Teaching and Learning History, V.6, pp. 157-289.
Yalçınkaya, A. (2013). Tarih kavramına yönelik sınıf öğretmeni adaylarının ürettikleri metaforların incelenmesi. Journal of World of Turks, 5 (3), pp. 95-112.