Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Yurttaşlık Eğitimi: Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye Ders Kitabı Örneği

Çalışmada Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulus-devlet bilincinden hareketle ilk mekteplerde toplumsal değerler ve ahlak eğitimi konusunda öğrencileri bilgilendirmek amacıyla hazırlanan “Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye” adlı eser incelenmiştir. İlk mekteplerde okutulmak üzere hazırlanan bu eser Malûmât-ı Medeniye derslerine yardımcı bir ders kitabı olarak toplumsal değerler ve ahlak eğitimi konularında bilgi vermektedir. Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye’de yer alan metinlerden hareketle Cumhuriyet’in ilk yıllarında ilköğretimde iyi yurttaş yetiştirilebilmek için verilmesi amaçlanan değerler, ahlak eğitimin boyutlarıyla analiz edilmiştir. Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye adlı çalışmanın incelenmesinde doküman analizi kullanılmıştır. Örneklem alınmamış, eserin tamamı içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. “Bireysel Gelişim” ve “Toplumsal Uyum” kategorileri ve alt temalarından hareketle incelenen eserde frekans ve yüzde değerlerinin hesaplanması sonucunda “toplumsal uyum” kategorisine eserde daha fazla yer verildiği tespit edilmiştir. Bireysel gelişim kategorisi %19 ve toplumsal uyum kategorisi de %81 oranlarında yer kaplamaktadır. Eserde bazı bölümlerden sonra “Hülasa: Öğrenilecek Noktalar ve Sualler” başlıklarına yer verilirken, bazılarından sonra da “Güzel Sözler” başlığıyla atasözü ve deyimlere yer verildiği görülmektedir. Öte yandan, kitapta nasihat ya da öğüt vermenin öğrenim yaklaşımı olarak kullanıldığı da anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet Dönemi, Yurttaşlık Eğitimi, Ahlak Eğitimi, Değer

Civic Education in the First Years of the Republic: Cumhuriyet Çocuklarına Malumat-ı Vataniye Textbook Example

In this study, the work titled “Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye” prepared for primary schools in the first years of the Republic with the aim of informing students on social values and moral education based on the sense of nation-state was examined. This work, which was prepared to be taught in primary schools, gives information on the subjects of social values and moral education as a supplementary textbook for “Malumat-ı Medeniye” classes. The values intended to be taught in primary schools based on the texts in “Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye” in the first years of the Republic were evaluated with the dimensions of compatriot edification and moral education and the prominent values in compatriot edification were revealed. Document analysis was used in the examination of the work titled “Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniye”. No sampling was performed and the entire work was examined using the content analysis method. In the work that was examined based on the "Personal Development" and "Social Integration" categories and subthemes, it was determined as a result of the calculation of frequency and percentage values that the category "Social Integration" was more frequently included. The personal development category occupied 19% of the work while the social integration category occupied 81%. It was found after some estimations that the title “Summary: Topics to learn and questions” was included in the work while idioms and proverbs were given under the title "Words of Wisdom". On the other hand, it is understood that advice-giving was used in the work as an educational approach.

Keywords:

Republican Period Civic Education, Moral Education, Value, Textbook,

PDF

___

Adil, M. (1926). Cumhuriyet Çocuklarına Malûmât-ı Vataniyye. İstanbul: Orhaniyye Matbaası.
Akagündüz, S. Y. (2017). Ahlaklı Yurttaş. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Akagündüz, Ü. (2016). Cumhuriyet Yılları Eğitim Tarihinde Halka Sağlık Bilgisini Sadeleştirerek Anlatmaya Çalışan Bir Eser: Sıhhi Konuşuk (1927). 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (1-3 Eylül) (s. 761-769). Muğla: Pegem Akademi.
Alabaş, R. (2018). Cumhuriyet'in İlk Yıllarında İlk Mekteplerde İnsani ve Toplumsal Değerler Eğitimi: Resimli, Yeni Musâbah'at-ı Ahlâkiye ve Medeniye Ders Kitabı Örneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII(36), 55-87.
Aslan, E. (2011). Türkiye Cumhuriyeti'nin İlkokullarda İzlediği İlköğretim Programı: 1924 İlk Mektepler Müfredat Programı. İlköğretim Online, 10(2), 717-734.
Başgöz, İ. (2005). Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Cicioğlu, H. (1982). Türkiye Cumhuriyet'inde İlk ve Ortaöğretim. Ankara: DTCF Yayınları.
Çayır, K. (2014). Biz Kimiz? Ders Kitaplarında Kimlik, Yurttaşlık, Haklar. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Çelenk, S., Tertemiz, N. I., & Kalaycı, N. (2000). İlköğretim Programları ve Gelişmeler. (A. Tazebay, Dü.) Ankara: Nobel Yayınları.
Ergün, M. (1982). Atatürk Devri Türk Eğitim Tarihi. Ankara: DTCF Yayınları.
Gergeon, F. (2006). Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930). (A. Berktay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Maarif Vekaleti. (1340 (1924)). İlk Mekteplerin Müfredat Programı, İlk Tedrisat Dairesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
MEB. (2006). Milli Eğitim Şûraları (1921-2006). Ankara: Talim ve Terbiye Kuruluğu Başkanlığı.
Ozankaya, Ö. (1990). Türkiye'de Laiklik. İstanbul: Cem Yayınevi.
Pingel, F. (2003). Ders Kitaplarını Araştırma ve Düzeltme Rehberi (UNESCO). (N. Elhüseyni, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Timur, T. (2001). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge Yayınları.
Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti. (1930). İlk Mektep Müfredat Programı. İstanbul:
Üstel, F. (2009). Makbul Vatandaşın Peşinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi. (Y. S. Gönen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.