İbn-i Arabi'nin Düşüncesinde Ay ve Kâmil İnsan
İbn-i Arabî'nin zihninde ve dilinde; ay (Kamer)'ın 28 menzilinin göstergesi olan gizemli sayı 28'in, onun varlık (vücut) aşamaları ve derecelerini açıklamak yönündeki düşüncesinin önemli kısımlarını etkileyecek kadar geniş bir yansıması olmuştur. İbn-i Arabi bazı eserlerinde bu sayının gizemlerine ve onun insanî-felekî-ilahî konumlarındaki belirmesinin tecellilerine yönelmiştir. Bunun en belirgin yansıması; varlık aşamaları üzerine, 28 fes'de (bab'da) düzenlenmiş olan "Fusûsu'l-Hikem" adlı eserinde görülmektedir. Varlık aşamalarının; Allah'ın isimleri (Esmâ-i İlâhi)'nden birinin mazharı olan her aşamanın özel ilâhi insanın onun ekseninde döndüğü için, kâmil insanın, yer aldığı aşamayla olan ilişkisine özen göstermek oldukça önemlidir. İbn-i Arabi ayrıca bu bağlamda, Evren Bilim alanındaki özel bilgilerini ortaya koyarak, harfler ve sayıların hesaplanmış ilişkilerinden de bahsederek, farklı bir durum oluşturmuştur. Bu yazıda, ay ve kâmil insanı karşılaştırma konusunun yanısıra İbn-i Arabi'nin diğer yönleri ve alanlarından olan sayıları ve harfler ile ilgili yaptığı muhasebeler konusu da ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler:
İbn-i Arabi, Ay, Kâmil İnsan, 28 sayısı, Varlık aşamaları, Allah'ın isimleri, Feleğin suretleri
Moon And The Perfect Human Being In Ibn Arabi’s Though
In Ibn Arabî's mind and sayings, the mysterious number 28, which is an indication of the moon's 28 ranges, has had a broad reflection so that it would affect significant parts of his though of explaining the stages and degrees of existence. In some of his works, Ibn Arabî has handled with the mysteries of this number and the manifestations of its emergence in its God's destiny positions. The most obvious reflection of this is observed in his work entitled with "Fusus al-Hikam" which consisted of 28 chapters on the stages of existence. It is very important to pay attention to the relationship of the stages of existence with the stage in which the perfect human is located, since each stage, which is the manifestation of one of the names of Allah, revolves on the axis of the special divine human being. In this sense, Ibn Arabî also created a different situation by unearthing his special knowledge in the field of cosmology and by mentioning the calculated relations of letters and numbers. In this paper, as well as the comparison subject of the moon and perfect human being, it was also discussed the review of Ibn Arabî concerning the numbers and letters which are other aspects and fields of him.
Keywords:
Ibn Arabî, Moon, Perfect human being, number of 28, Existence stages, Names of Allah, Representations of destiny,
___
- Kur'ân-ı Kerîm, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
- İnsan-ı Kâmil, Azizeddin Nesefî, Marijan Mule, Enstitü İran ve Fransa Yay., Tahran. H.ş. 1350.
- Bostân, Muslihiddin Sa'di-yi Şîrâzî, açıklamalar: Gulâm Hüseyin Yûsufî, Harezmî yay., Tahran, H.ş. 1381.
- et-Te'vîlât, Abdürrezzâk Kâşânî, İbn-i Arabi'nin tefsiri, Dâru'l-İhyâu'l-Terâsu'l-Arabî yay., Beyrut, H. k. 1422.
- Dîvân, Şemseddin Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî, açıklamalar: Muhammed Kazvînî, Peyâm-i Mihrâb yay., Tahran, H. ş. 1378.
- Rubâiyyât, Ömer Hayyam-i Nişâbûrî, Tendîs yay., Tahran, H. ş. 1389.
- Risâletü't-Terâcim (Resâil-i İbn-i Arabi), Muhyiddin b. Arabî, açıklamalar: Muhammed Abdulkerim-i Nemrî, Dâru'l-Kütübü'l-İliyye yay., Beyrut, M. 2001.
- Risâle-i İbâdeleh (Resâil-i İbn-i Arabi), Muhyiddin bin Arabî, açıklamalar: Dârü'l-Kütübü'l-İlmiyye yay., Beyrut, M. 2001.
- Şerh-i Fusûsu'l-Hikem, Taceddin Hârezmî, açıklamalar: Hasan Hasanzâde Âmulî, Havza-yı İlmiyye-i Kum yay., Kum, H. ş. 1386.
- Şerh-i Fusûsu'l-Hikem, Dâvûd bin Mahmud-i Kayserî, açıklamalar: Celâleddin Âştiyânî, İlim u Ferheng yay., Tahran, H. ş. 1375.
- Şerh-i Fusûsu'l-Hikem, Müeyyideddin Cundî, açıklamalar: Celâleddin Âştiyânî, Meşhed Ün. Yay., Meşhed, H. ş. 1361.
- Abherü'l-Âşikîn, Rüzbihân Buklî-i Şîrâzî,tashih ve açıklamalar: Muhammed Muîn ve Henry Carbon, Menûçehrî Yay., Tahran, M. 1987.
- el-Futûhâtü'l-Mekkiyye (4 cilt), Muhyiddin bin Arabî, araştırmalar: Osman Yahya, et-Tab'u's-Sânî yay., Mısır, H.k. 1405.
- el-Futûhâtu'l-Mekkiyye, (4 cilt), Muhyiddin bin Arabî, Dâr-i Sâdır Yay., Beyrut, H.K. 1409.
- Ferheng-i İstilâhât-i Nucûmî, (4 cilt), Ebulfazl Museffâ, Müessese-i Mutalaât u Tahkikât-i Ferhengî, Tahran, H. ş. 1366.
- Ferheng-i Lugât u İstilâhât u Tabîrât-i İrfânî, Cafer Seccâdî, Zebân u Ferheng-i İrân yay., Tahran, H. ş. 1370.
- Faslu'l-Hitâb, Hâce Muhammed-i Pârsâ, açıklamalar: Celîl Misger Nejâd, Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, Tahran, H. ş. 1381.
- Kilîdhâ-yi Fehm-i Fusûsu'l-Hikem, Abdulbâkî Miftah, Tercüme ve açıklamalar: Dâvûd Esperhem, İlim yay., Tahran, H.ş. 1385.
- Lugatnâme-i Dehhudâ, Ali Ekber Dehhudâ, Müessese-i Lugatnâme yay., Yeni Dönemde 2. baskı.
- Mecme'u'l-Beyân fi Tefsiri'l-Kur'an, Fazl bin Hasan-i Tebersî, açıklamalar: Resûlî-i Mahallâtî ve Tebâtebâyî, Dâru'l-Ma'rife yay., Beyrut, M. 1988.
- Muhtârnâme, Ferideddin Attar-i Nîşâbûrî, açıklamalar: Muhammed Rızâ Şefîî Kedkenî, Suhan yay., Tahran, H. ş. 1374.
- Mesbâhu'l-Hidâye, İzzüddin Mahmûd Kâşânî, açıklamalar: Celâleddin Humâyî, Senâyî yay., Tahran.
- el-Mu'cemu'l-Müfehres li-Elfâzi'l-Ehâdîs ve'l-Ekâvîl Ene'l-Kutubu'l-İrfâniyye, el-Müellifûn, Pejuhişgâh-ı Ulûm-i İnsânî, Tahran, H.ş. 1386.
- el-Mu'cemu'l-Müfehres li-Elfâzi'l-Kur'âni'l-Kerîm, Muhammed Fuâd-i Abdulbâkî, İslâmî yay., Tahran, H. ş. 1374.
- el-Muvsuetü's-Sûfiyye, Abdulmun'imu'l-Hanefî, Mektebetü'l-Medbûlî, Kahire, M. 2003.
- Nessü'n-Nusûs fi Şerhi Nakşi'l-Fusûs, Abdurrahman Câmî, Tercüme: Viliyam Chitic, Müessese-i Mutalaât ve Tahkikât-i Ferhengî, Tahran, H. ş. 1370.
- Nakş-i Hayal der-Ferâyend-i İdrâk ez Nazar-ı İbn-i Arabî, Dâvûd Esperhem, Mecelle-i Hikmet u Felsefe (Dergi), 26. sayı, Tahran, H.ş. 1390.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Mehmet ŞAHİN
Sayıdaki Diğer Makaleler
İbn Kesîr’in Tefsirinde Rivayet Kullanımı
Ehl-i Sünnet ve Mu’tezile Kelâmı Bağlamında Kelâm-Belâgat İlişkisi
Abdülhak Hâmit’in Hacle Adlı Yapıtının Yeni Türk Edebiyatındaki Yeri
Rivayet Tefsiri Geleneğinin Dönüşümünde İbn Kesîr’İn Yeri