BÂKÎ’NİN SEVGİLİYİ ADLANDIRMA TERCİHLERİNDE BAĞLAM FAKTÖRÜ
Şairler gazelde sevgiliyi adlandırmak için çeşitli adlar kullanırlar. Bu adlarınbir kısmı sevgili anlamındadır veya sonradan bu anlamı kazanmışlardır. Bir kısmıise istiare veya kinaye yoluyla meydana getirilmiş adlardır. Bu makalede, klasikdönem şairlerinden biri olan ve kanaatimizce klasikleşmeyi en iyi biçimde temsil edenBâkî’nin sevgiliyi adlandırma tercihlerindeki bağlam faktörü üzerinde durulacak vebağlamın ad tercihlerinde etkili olup olmadığı incelenecektir.
ontextual Factors In Bâkî's Preference Of Naming The Beloved
Poets use different words and expressions to address to the beloved. Some of these words are already used for her /him, but some others, gaining a new meaning time, are newly created to refer to the loved one. Some of them are coined by means of metaphors and by antonomasia. This article will delve into whether the context is influential on the choice of such words and expressions by putting the emphasis on the contextual factors in the ghazals of Bâkî, who is one of the poets of the classic era and who, we think, represents best the process of becoming a classic.
___
- AHMEDÎ PÛRENÂRÎ, Zohre, (1393), “Beresî-i Nâmhâ-yı Ma‘şûk der-Gazel”, Bûstân-ı
Edeb Mecelle-yi Şi‘r-pejûhî-i Dânişgâh-ı Şîrâz, Sal 6, Şumâre 3 (Pâyîz): 1-20.
- AKYÜZ, Kenan ve S. Beken ve S. Yüksel ve M. Cunbur, (1990), Fuzûlî Divanı, Ankara:
Akçağ Yayınları.
- ÂL-İ İBRÂHÎM DEHKORDÎ, Sabâ, (1395), “Nakş-ı Diraht-i Serv ve Ma‘nâ-yı Nimâdîn-i Ân
der-Nigârehâ ez-Şeh-nâme-i Tehmâsbî”, Bâğ-ı Nazar, Şumâre 45: 105-114.
- AYANGİL, Handan, (2011), 17. Yüzyıl Türk Edebiyatında Gazel, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Bahçecilik Cupressaceae Familyası Bitkileri, (2007), MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim
Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Ankara: MEB Yayınları.
- BULUT KILIÇ, İnci ve O. Altıntaş, (2016), “Çağdaş Sanatta Metaforik Düşünce”, İdil Sanat
ve Dil Dergisi, C. 5, S. 20: 185-202.
- DEMİR, Taki, (2012), Bitki Tanıma I İbreliler, (Sakarya Üniversitesi, 06.11.2012), slayt no:
1-23.
http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/44727/34302/ibreliler_cupressus_servi.p
df (Erişim Tarihi: 15.03.2018)
- DİLÇİN, Cem, (1995), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, 3. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları.
- ERDOĞAN, Reyhan ve S. Mansuroğlu ve P. Gülyavuz, (2008), “Turizm Kenti Antalya’da
Cephelerin Bitkilendirilmesi”, Sempozyum Turizm ve Mimarlık 2 (Ulusal Turizm
Politikaları ve Mimarlık Antalya-31 Ekim /1 Kasım 2008), Antalya: Antalya Mimarlar
Odası Yayını: 207-213.
- ERGİN, Muharrem, (1980), Kadı Burhaneddin Divanı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- HAKVERDİOĞLU, Metin, (2016), “Sevgili Neden Servi Boyludur?”, Amasya Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 7: 215-230.
- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/سرو (Erişim Tarihi: 15.03.2018)
- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/3-سمن (Erişim Tarihi: 15.03.2018)
- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/8 -قمری (Erişim Tarihi: 15.03.2018)
- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/13-گل (Erişim Tarihi: 15.03.2018)
- KESER, Nimet, (2009), Sanat Sözlüğü, 2. baskı, Ankara: Ütopya Yayınları.
- KORKMAZ, Zeynep, (2007), Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, 2. baskı, Ankara:
Türk Dil Kurumu Yayınları.
- KÜÇÜK, Sabahattin, (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ONAY, Ahmet Talat, (1992), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara: Türkiye Diyanet
Vakfı Yayınları.
- ÖZÇELİK, Hasan ve M. Korkmaz, (2015), “Çeşitli Yönleriyle Türkiye Gülleri”, Süleyman
Demirel Üniversitesi Fen Dergisi (E-Dergi), C. 15, S. 2: 1-26.
- ÖZKARDAŞ, Vahit, (2010), İstanbul Mezarlıklarının Peyzaj Planlama, Tasarım ve Bakım
Çalışmaları Açısından İncelenmesi Karacaahmet Mezarlığı Örneği, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- SEVÂDKÛHÎ, Ahmed Bâvend, (1386), “Efsâne-i Fâhte (Kûkî) der-Ferheng-i ‘Âmme”,
Necvâ-yı Ferheng, Şumâre 3: 93-106.
- Tarama Sözlüğü, (1967), C. III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TURAN, Lokman, (2017), Anlatı Denizinden Lirizm Adalarına Yolculuk Mesneviyi Gazelle
Okumak, İstanbul: Kesit Yayınları.
- TURANİ, Adnan, (1975), Sanat Terimleri Sözlüğü, 3. baskı, Ankara: Toplum Yayınları.
- Türkçe Sözlük, (2005), 10. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- VAHÎDİYÂN KÂMYÂR, Takî, (1389). “Kinâye, Nakkâşî-i Zebân”, Nâme-i Ferhengistân,
Şumâre 8: 55-69.
- VARIŞOĞLU, Behice, (2010), “Aynî’nin III. Selim Mersiyesi’nde Göstergelerin Anlam
Yönünden İncelenmesi”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 9, S. 2: 317
-330.