YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE 18. YÜZYILDA GÜNLÜK KONUŞMA DİYALOGLARININ KULLANIMI

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi çalışmaları son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Ülkemizin jeopolitik konumu gereği günümüzde birçok ülke ile iletişim hâlinde olması Türk kültürünün ve Türk medeniyetinin de bu sayede o ülkelere tanıtılması anlamına gelmektedir. Bugün olduğu kadar geçmişte de bu kültürlenme yaşanmaktaydı. Özellikle dönemin ilim ve bilim merkezi olarak Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde birtakım kültürel faaliyetler de yapılmaktaydı. Bu faaliyetlerin önemli bir ayağını ise dil öğretimi oluşturmaktadır. Temelinde ticari faaliyetlerin geliştirilmesi amacı bulunan bu tür girişimlerin günümüzde de çokça başvurulan kültürel diplomasi unsurlarından olduğu görülmektedir. İbrahim Müteferrika’nın Holderman ile 1730 yılında yayımladığı “Türk Dili’ni Kolay ve Kısa Yoldan Öğrenme Yöntemi ve Türkçe Dilbilgisi” eseri Osmanlı Dönemi’nde matbaada basılan ilk yabancılara Türkçe öğretimi kitabı olması özelliğiyle önem kazanmaktadır. Bu eser üzerinden Avrupa’dan Osmanlı ile ticaret yapmak isteyen tüccarlara Türkçenin öğretilmesi hedeflenmiştir. Dil öğretimi sadece dilsel yapıların aktarılması anlamına gelmemektedir. Aynı zamanda Türkçenin öğretilmesiyle Türk kültürüne ait unsurların da tanıtılması amaçlanmıştır. Bunun yanında Türk Dili açısından bakıldığında bu eserle Arap harflerinden Latin harflerine geçiş denemelerinin de yapılmaya başlandığı görülmektedir. Bu çalışmada, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan kaynaklarda yer alan, günlük konuşma becerilerini geliştirici diyaloglar üzerine betimsel bir inceleme yapılmıştır. İncelemede temel kaynak olarak İbrahim Müteferrika ve Holderman’ın 1730 yılında birlikte yayımladığı “Türk Dili’ni Kolay ve Kısa Yoldan Öğrenme Yöntemi ve Türkçe Dilbilgisi” adlı eseri belirlenmiştir. Eserdeki Arap harfleri ve Latin harfleriyle oluşturulmuş Türkçe diyaloglar, Fransızca çevirileriyle karşılaştırılarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışmada 1700’lü yılların ilk çeyreğinde her iki dilde hazırlanmış günlük konuşma yapıları ve söz varlığı günümüz Türkçesi ve Fransızcasıyla karşılaştırmalı bir incelemeyle ele alınmaktadır. Ayrıca eserde bulunan diyaloglar günümüz Türkçesinde yeniden yazılarak 18. yüzyıl Türkçesinin zaman içerisindeki evrimine de değinilmektedir.

___

  • Biçer, N. (2019). Osmanlı Dönemi’nde Matbaada Basılan İlk Yabancılara Türkçe Öğretimi Kitabı Üzerine. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 42-53.
  • Biçer, N. (2012). Hunlardan Günümüze Yabancılara Türkçe Öğretimi . Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1 (4),107-133.
  • Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
  • Çakmak, C. (2015). Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihçesine Genel Bir Bakış Denemesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 4 (2) , 167-182 .
  • İslam Ansiklopedisi. (2021). İbrâhim Müteferrika. [Online] https://islamansiklopedisi.org.tr/ ibrahim-muteferrika [Erişim tarihi:15.11.2021]
  • Tekin, E., & Kır, B. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Ortak Temalara Göre Diyalog Etkinliklerinin Geliştirilmesi: A2 Seviyesi.
  • Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ve Yabancı Dil Öğretimi Araştırmaları Ankara: Ankara Üniversitesi Tömer Yayınları.
  • Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. Ids Practıce Paper In Brıef, 1-10.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.