Uşak İli Doğal Vejetasyonlarında Bulunan Bazı Çalı Türlerinin Besin Maddesi İçeriklerinin Dönemsel Değişimi

Bu çalışma, Uşak ili doğal vejetasyonlarında bulunan her dem yeşil çalı türlerinden katır tırnağı, defne yapraklı laden, ardıç, çoban kösteği ve kermes meşesinin besin maddesi içeriklerinin ve dönemsel değişimlerinin belirlenmesi amacıyla 2014-2016 yılları arasında iki yıl süre ile yürütülmüştür. Araştırmada, çalı türlerinin nisan, temmuz, ekim ve ocak aylarındaki kuru madde oranı, ham protein oranı, nötr çözücülerde çözünmeyen lif (NDF), asit çözücülerde çözünmeyen lif (ADF) ve ham kül oranları arasında istatistik açıdan önemli farklar belirlenmiştir. Çalışmada; çalı türlerinin kuru madde oranları % 41.97 ile 58.09 arasında değişmiştir. En yüksek ham protein oranı % 12.90 ile çoban kösteğinde en düşük ham protein oranı ise ardıçta (% 5.56) belirlenmiştir. Dönemdeki ilerleme ham protein oranlarının azalmasına neden olmuştur. Çalı türlerinin NDF oranları % 25.70 ile 48.76 arasında, ADF oranları ise % 19.34 ile 30.98 arasında değişmiştir. En düşük NDF ve ADF oranları defne yapraklı ladende tespit edilirken dönemin ilerlemesi ham protein oranının aksine NDF ve ADF oranlarının artmasına neden olmuştur. Ham kül oranları % 5.11 ile 7.13 arasında değişmiş, en yüksek ham kül defne yapraklı ladende belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, çalı türlerinin yılın her döneminde, özellikle de meraların dormant olduğu dönemlerde koyun ve keçiler için kaliteli kaba yem kaynağı olabilecekleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Uşak, çalı, ham protein oranı, NDF, ADF, ham kül

Seasonal Changes in the Nutrient Contents of Some Shrub Species in Usak Province Natural Vegetation

This study was carried out between 2014-2016 for two years in order to determine the nutrient contents of some evergreen shrub species such as Spanish broom, laurel-leaf cistus, cade juniper, woolly blackberry and kermes oak, collected from the natural vegetation of Usak province. In the research, statistically significant differences were determined in terms of dry matter ratio, crude protein ratio, neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF) and ash contents among the seasons. In the study, the dry matter ratios of the shrub species ranged from 41.97 to 58.09%. The highest crude protein content was determined in woolly blackberry (12.90%) and the lowest was determined in cade juniper (5.56%). The progress of the season led to a decrease in crude protein ratios. NDF rates of shrub species changed from 25.70 to 48.76 percent, while ADF ratios ranged from 19.34 to 30.98 percent. While the lowest NDF and ADF ratios were observed in the laurel-leaf cistus, the progression of the season caused an increase in the rates of NDF and ADF in contrast to the crude protein. Crude ash rates were changed between 5.11% and 7.13% and the highest crude ash was determined in laurel-leaf cistus. According to the results obtained from the study, it is concluded that shrub species are the source of quality roughage for sheep and goats in all periods of the year, especially when the pastures are dormant.

Keywords:

Usak, shrub, crude protein ratio, NDF, ADF, crude ash,

PDF

___

Akbağ, H.I. 2013. Katırtırnağı (Spartium junceum), Kermes Meşesi (Quercus coccifera), Deniz Üzümü (Ephedra major), Akçakesme (Phillyrea latifolia) Bitkilerinin Keçiler için Besleme Potansiyeli. ÇOMÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, (Doktora tezi), 121 s.
Akyıldız A.R. 1984. Yemler Bilgisi Laboratuvar Kılavuzu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 895, Ankara.
Alatürk, F., Alpars, T., Gökkuş, A., Coşkun, E., Akbağ, H.I. 2014. Bazı çalı türlerinin besin maddesi içeriklerinin mevsimsel değişimi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1): 133-141.
Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A. 2011. Çayır ve Mera Yönetimi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Cilt: 2, Ankara.
Anonim, 2010. Ankom Technology, Neutral Detergent and Acid Detergent Fiber Analyses Procedures. http://www.ankom.com/09_procedures/procedures.shtml Anonim, 2016. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Ankara.
Anonim, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002.
Babalık, A.A., Fakir, H. 2007. Davraz Dağı Kozağacı yaylasında (Isparta) keçi otlatmasının bazı çalı türlerinin yaprak morfolojisi üzerindeki etkileri. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 2(A): 1-8.
Başbağ, M., Çaçan, E., Sayar, M.M., Karan, H. 2017. Some shrub and tree taxa in the grassland-pasture and natural vegetation of Turkey. Middle East Journal of Science, 3(2):115-128.
Bolat, İ., Kara, Ö. 2017. Bitki besin elementleri: Kaynakları, işlevleri, eksik ve fazlalıkları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1): 218-228.
Deniz, L., Serteser, A., Kargıoğlu, M. 2010. Uşak Üniversitesi ve yakın çevresindeki bazı bitkilerin mahalli adları ve etnobotanik özellikleri. AKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 2010-01: 57-72.
Dökülgen, H., Temel, S. 2015. Yaprağını döken karaçalı (Palarus spina-christi Mill.) türünde yaprak ve yaprak + sürgünlerinin mevsimsel besin içeriği değişimi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der., 5(3): 57-65.
Gökkuş, A., Koç, A. 2001. Mera ve Çayır Yönetimi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları, No: 228, 329 s., Erzurum.
Kamalak, A., 2006. Determination of nutritive value of leaves of a native grown shrub, Glycyrrhiza glabra L. using in vitro and in situ measurements. Small Ruminant Research, 64: 268-278.
Kacar, B., İnal, A. 2008. Bitki Analizleri. Nobel Yayınları, No: 1241, Ankara.
Kacar, B., Katkat, A.V., Öztürk, G. 2006. Bitki Fizyolojisi (2. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 563 s.
Koç, A., Gökkuş, A. 1996. Annual variotion of above ground biomass, vegetation height and crude protein yield on the natural rangelands of Erzurum. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 20: 305-308.
Kökten, K., Kaplan, M., Hatipoğlu, R., Saruhan, V., Çınar, S. 2012. Nutritive value of Mediterranean shrubs. J. Animal and Plant Sci., 22(1): 188-194.
Narvaez, N. Brosh, A., Pittroff, W. 2010. Seasonal dynamics of nutritional quality of California chaparral species. Animal Feed Sci. Technol., 158(1-2): 44-56.
Papachristou, T.G., Platis, P.D., Nastis, A.S. 2005. Foraging behavior of cattle and goats in oak forest stands of varying coppicing age in Northern Greece. Small Ruminant Res,. 59: 181-189.
Parissi, Z., M., Papachristou, T.G., Nastis, A.S. 2005. Effect of drying method on estimated nutritive value of browse species using an in vitro gas production technique. Animal Feed Science and Technology, 123-124: 119-128.
Sağlam, N.G. 2015. Yaprak senesensi: Fizyolojik ve moleküler düzenlenmesine bakış. Marmara Fen Bilimleri Dergisi, 3: 83-92.
Tolunay, A., Ayhan, V., Adıyaman, E., Akyol, A., Ince, D. 2009. Herbage growth and fodder yield characteristics of kermes oak (Quecus cocifera L.) in a vegetation period. Journal of Animal and Veterinary Advaces, 8(2): 290-294.
Yılmaz, K.T., 1996. Akdeniz Doğal Bitki Örtüsü. Çukurova Üni. Ziraat Fak. Genel Yayın No: 141.
Yolcu, H.İ., Okudan, A., Başaran, S., Özen, N. 2014. Küçük baş hayvanların beslenmesi açısından bazı maki türlerinin besin maddesi içeriklerinin belirlenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, s. 129-135, 22-24, Ekim, Isparta.