Ömer SÖZEN, Hüseyin ÖZÇELİK, Hatice BOZOĞLU

Orta Karadeniz Bölgesi’nden Toplanan Yerel Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinde Morfolojik Varyabilitenin İstatistiksel Analizi

Orta Karadeniz Bölgesi’nin farklı coğrafik yapısı ve iklim yapısındaki çeşitlilik kuru fasulyede biyolojik çeşitliliği zenginleştirmiş olup yerel fasulye popülasyonlarında morfolojik özellikleri farklı kuru fasulye popülasyonlarının toplanmasına imkân sağlamıştır. Bu çalışma; Orta Karadeniz Bölgesi sınırları içinde yer alan Samsun, Tokat, Amasya ve Çorum illeri ile bu illere bağlı 14 ilçe ve 41 köy gezilerek 54 adet yerel fasulye materyalinin toplanmasını ve morfolojik varyabilitesinin ortaya konulmasını hedeflemiştir. Morfolojik varyabilitenin belirlenebilmesi amacıyla Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 2010 yılında, her bir genotipten 68 adet gözlem alınmış olup karakterizasyonları gerçekleştirilen fasulye popülasyonları ABA (Ana Bileşen Analizi) ve Cluster (Kümeleme) analizine tabi tutularak dendrogram oluşturulmuştur. Uygulanan cluster analizinde fasulye genotiplerinin 14 grupta toplandıkları belirlenmiştir. Bu gruplar incelendiğinde 12 adet ile Grup N en fazla genotipe sahip olurken; 2’şer adet ile A, J, K ve M’nin ise en az genotipe sahip gruplar oldukları belirlenmiştir. ABA ve Cluster analizi sonucunda gerek kalitatif gerekse kantitatif özelliklerde görülen varyasyon tanımlamaları gerçekleştirilen genotiplerin çeşit geliştirme ve ıslah çalışmaları içine alınabileceğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Orta Karadeniz Bölgesi, Biyoçeşitlilik, Morfolojik Varyabilite, Cluster, Islah

Statistical Analysis of Morphological Variability for Domestic Dry Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes Collected From Middle Black Sea Region

Different geographical structure and climatic diversity in the Middle Black Sea Region has enriched the biodiversity of dry beans and allowed the collection of morphologically different local bean populations of dry bean. The goal of this study is to collect and determine morphological characteristics of 54 local beans variability’s from the provinces 14 districts and 41 village of Samsun, Tokat, Amasya and Çorum in the Middle Black Sea Region. In order to determine the morphological varieties, characterized bean populations were established according to Cluster analysis. 68 features in PCA (Principal Component Analysis) and Cluster analysis were taken into account, at the genotypes of beans were collected in 14 groups. Fourteen groups analyzed; Group N with the 12 genotypes has been more genotypes, Groups A, J, K and M has been found 2 of each genotype that the groups having at least genotypes. Genotypes that as a result of PCA and Cluster analysis of both qualitative as well as quantitative variation in the definitions of properties carried can be taken into the variety development and breeding works have been revealed.

Keywords:

Middle Black Sea Region, Biodiversity, Morphological Variability, Cluster, Breeding,

PDF

___

Aggarwal, V. D., Singh, T. P., 1973. Genetic variability and interrelation in agronomic traits in kidney bean. Ind. Jour. Agric. Sci. 43 (9), 845-848.
Akçin, A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Yayınları: 43. Ziraat Fakültesi Yayınları: 8. Konya, 377s.
Anlarsal, A. E., Yücel, C., Özveren, D., 1998. Çukurova koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde tane verimi ve verimle ilgili özellikler ile bu özellikler arası ilişkilerin saptanması. Turk. J. Agric. For. 24, 19-29.
Anonim, 2012a. http://faostat.fao.org/site/336/DesktopDef ault.aspx (10.11.2013).
Anonim, 2012b. http://www.ttsm.gov.tr/TR/tescilli-cesitlerlistesi.html (08.11.2013).
Anonymous, 2003. Protokol for ditsinctness, uniformity and stability tests, dry bean (Phaseolus vulgaris L.), Europan Union Communıty Plant Variety Office.
Bozoğlu, H., Gülümser, A., 1999. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin korelasyonları ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Cilt III s: 3603
Brown, J. S., 1991. Principal component and cluster analysis of cotton cultivar variability a cross the U.S. Cotton Belt. Crop Sci. 31, 915-9
Düzdemir, O., 1998. Kuru Fasulye Genotiplerinde (Phaseolus vulgaris L.) Verim ve Diger Bazı Özellikler Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bil Enst, Yük Lis Tezi, Tokat.
Jolliffe, İ. T., 2002. Principal Component Analysis. Springer-Verlag, New-York.
Karayel, R., Bozoğlu, H., 2013. Yerel bezelye genotiplerinin morfolojik değişkenliğinin belirlenmesi. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi, 10-14 Kasım, Antalya.
Liu, X., Shisong, Q., 1997. Elite french bean germplasm in Shandong province. Crop Genetic Resources 1995, 27-28.
Madakbaş, S. Y., Özçelik, H., Ergin, M., 2006. Çarşamba Ovası’nda bodur taze fasulye populasyonlarında belirlenmiş olan hatlar arasındaki farklılıklarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3/4), 71-77.
Önder, M., Şentürk, D., 1996. Karaman İli’nde yemeklik dane baklagillerin durumu ve önemi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (12), 17-28.
Peksen, E., Gülümser, A., 2005. Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler ve path analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (3), 82-87.
Rencher, A. C., 1995. Methods of multivariate analysis. John Willey&Sons Inc. 627s.
Rodino, A., P., Santalla, M., Montero, I., Casquero, P. A., De Ron, A. M., 2001. Diversity of common bean (Phaseolus vulgaris L.) germplasm from Portugal. Euphytica 48, 409-4
Sepetoglu, H., 1994. Yemeklik Tane Baklagiller. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, No:24, 262 s.
Sözen, Ö., Özçelik, H., Ergin, M., Bozoğlu, H., 2012. Artvin ili fasulye genetik kaynaklarının toplanması ve karakterizasyonu, TAGEM/08/06/01/002, Samsun.
Sözen, Ö., Özçelik, H., Bozoğlu, H., 2013. Orta Karadeniz Bölgesi’nden toplanan fasulye genotiplerinin karakterizasyonu. Ekoloji 2013 Sempozyumu, 02-04 Mayıs, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
Şehirali, S., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1089, Ders Kitabı: 314, Ankara. TUİK, 2012. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkis el.zul. (01.11.2013).
Varankaya, S., Ceyhan, E., 2012. Yozgat ekolojik şartlarında yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (1), 27-33.
Wallace, D. H., Gniffke, P. A., Masaya, P. N., Zobel, R., 1991. Photoperiod, temparature and genotype interaction effects on days and notes required fob flowering of bean. Journal of Amerikan Soc. for Hort. Science. 116 (3), 534-543.
.……………………………………..