Sığ Sularda Nutrient Seviyelerine Sediman Kalitesinin Etkisinin Konumsal Olarak Değerlendirilmesi: Cernek Gölü Örneği

Bu çalışma, Türkiye'nin en önemli sulak alanlarından biri olan Kızılırmak Deltasında yer alan ve Ramsar alanı olarak korunan Cernek Gölü'nün su-sediman kalitesi ve trofik durumundaki değişimi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma süresince temel hedef, sığ göl sediman tabakasının yüzey suyu trofik seviyesi üzerinde oluşturabileceği etkileri incelemek ve değerlendirmektir. Çalışmada, gölün mevcut su ve sediman kalitesi belirlenerek trofik durumundaki dönemsel değişim Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla değerlendirilmiştir. Bazı su ve sediman kalite parametreleri için (pH, tuzluluk, Secchi disk derinliği ve klorofil-a, toplam fosfat ve toplam organik karbon (TOK) konsantrasyonu) konumsal analizler gerçekleştirilmiştir. Cernek Gölü'nde üç mevsim (2010-2011) yürütülen saha çalışmalarının sonuçları, sedimanların yüksek fosfat (yıllık ortalama 541 mg / kg PO4-P, kuru ağırlık) ve yüksek organik karbon (yıllık ortalama 22,4 G) / Kg TOC, Kuru ağırlık) içerdiğini göstermiştir. Özellikle yaz döneminde, hesaplanan Carlson İndeksi değerlerinin sonbahara kıyasla nispeten düşüşe geçtiği (81'den 79'a) ancak gölün halen ötrofik yapıda olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, bölgedeki kıyısal ekosistemler arasında kritik öneme sahip Cernek Gölü'nün kirlenmiş sediman tabakasının, yüzey suyu trofik seviyesindeki değişimde oldukça etkili olabileceğini göstermiştir. Çalışma, ötrofikasyona yönelik orta ve uzun vadeli önlemlerin alınması ve stratejik eylem planlarının hayata geçirilmesinin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır

Spatial Assessment of the Effect of Sediment Quality on the Nutrient Levels in Shallow Waters: Cernek Lake Case

Bu çalışma, Türkiye’nin en önemli sulak alanlarından biri olan Kızılırmak Deltasında yer alan ve Ramsar alanı olarak korunan Cernek Gölü’nün su-sediman kalitesi ve trofik durumundaki değişimi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma süresince temel hedef, sığ göl sediman tabakasının yüzey suyu trofik seviyesi üzerinde oluşturabileceği etkileri incelemek ve değerlendirmektir. Çalışmada, gölün mevcut su ve sediman kalitesi belirlenerek trofik durumundaki dönemsel değişim Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla değerlendirilmiştir. Bazı su ve sediman kalite parametreleri için (pH, tuzluluk, Secchi disk derinliği ve klorofil-a, toplam fosfat ve toplam organik karbon (TOK) konsantrasyonu) konumsal analizler gerçekleştirilmiştir. Cernek Gölü'nde üç mevsim (2010-2011) yürütülen saha çalışmalarının sonuçları, sedimanların yüksek fosfat (yıllık ortalama 541 mg / kg PO4-P, kuru ağırlık) ve yüksek organik karbon (yıllık ortalama 22,4 G) / Kg TOC, Kuru ağırlık) içerdiğini göstermiştir. Özellikle yaz döneminde, hesaplanan Carlson İndeksi değerlerinin sonbahara kıyasla nispeten düşüşe geçtiği (81’den 79’a) ancak gölün halen ötrofik yapıda olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, bölgedeki kıyısal ekosistemler arasında kritik öneme sahip Cernek Gölü’nün kirlenmiş sediman tabakasının, yüzey suyu trofik seviyesindeki değişimde oldukça etkili olabileceğini göstermiştir. Çalışma, ötrofikasyona yönelik orta ve uzun vadeli önlemlerin alınması ve stratejik eylem planlarının hayata geçirilmesinin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır

PDF

___

Acu A. 2000. Beytepe Göleti’nin su kalitesinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Postgraduate Thesis, Department of Aquaculture, Science Institute of Ankara University, AnkaraTurkey.
Akyüz DE. 2016. Trofik durum indeksi ile anahtar sınırlayıcı parametrelerin değerlendirilmesi: Taihu Gölü örneği. Mehmet Akif Ersoy Üni. FBE Dergisi., 7(Ek Sayı 1): 194- 201
Ali A. Lemckert CJ. Zhang H, Dunn RJK. 2014. Sediment dynamics of a very shallow subtropical estuarine lake. Journal of Coastal Research, 30(2), 351–361. Coconut Creek (Florida), ISSN 0749-0208. Apha Awwa Wef (American Public Health Association/American Water Works Association/Water Environment Federation). Standard methods for the examination of water and wastewater, 1998. 20th ed., Washington DC, USA.
Arslan H, Cemek B, Güler M, Demir Y. 2013. Kızılırmak Deltası Çernek Gölü su seviyelerinin trend analizi ile değerlendirilmesi. III. Sulak Alanlar Kongresi, Bildiriler Kitabı, 277-282.
Atay D, Pulatsü S. 2000. Su kirlenmesi ve kontrolu. Faculty of Agriculture, Ankara University, Publication Nr.1513, Ankara.
Aydın H, Karakuş H, Meriç BT. 2011. sulak alan ekosistemlerinde su yönetimi: Kızılırmak Deltası örneği. 9. Ulusal Çevre Müh. Kongresi, 5-8 Ekim 2011. Samsun.
Bekleyen A, Taş B. 2008. Çernek Gölünün (Samsun) zooplankton faunası. Ekoloji, 17 (67):24-30
Aydın Uncumusaoğlu A, Mutlu C, Kayış, İ. 2016. Determining the Sediment Quality of Yağlıdere Stream (Giresun). Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 4(12): 1221-1227.
Brzozowska R, Dunalska J, Zdanowski B. 2007. chemical composition of the surficial sediments in Lake Lichenskie. Arc. Pol. Fish. Vol.15, 4:445-455.
Carlson RE. 1977. A trophic index for lakes. Limnol. Research Center. Vol.22.
Carlson RE, Simpson, J. 1996. a coordinator’s guide to volunteer lake monitoring methods. North American Lake Management Society. 96 pp.
Carlson RE, Havens KE. 2005. Simple graphical methods for the interpretation of relationships between trophic state variables. Lake and Reservoir Management, 21: 107-118.
Cheng K, Lei T. 2001. Reservoir trophic state evaluation using Landsat TM images. Journal of the American Water Resources Association, 37(5): 1321-1334.
Christophoros C, Fytianos K. 2006. Conditions affecting the release of phosphorus from surface lake sediments, J. Of Environmental Quality; 35:4, 1181-1192.
Demirkalp FY. 2007. Some of the growth characteristics of carp (Cyprinus carpio L., 1758) in Cernek Lake (Samsun, Turkey). Hacettepe J. Biol. & Chem., 35 (1);57-65.
Duan H, Zhang B. Song K, Wang Z. 2007. Assessment of chlorophyll-a concentration and trophic state for Lake Chagan using Landsat TM and field spectral data. Environ Monit Assess. 129:295–308.
Egemen Ö. 2000. Çevre ve su kirliliği. E. Ü. Su Ürünleri Fak., Yayın No 42, 116, Bornova, İzmir.
Epa (Environmental Protection Agency) 2000. Nutrient criteria technical guidance manual. Lakes and reservoirs. EPA-822- B00-001, Office of Wat. Sci. and Tech., Washington, DC., 232p.
Hayakawa A, Ikeda S, Tsushima R, Ishikawa Y, Hidaka S. 2015. Spatial and temporal variations in nutrients in water and riverbed sediments at the mouths of rivers that enter Lake Hachiro, a shallow eutrophic lake in Japan. Catena 133 :486–494.
Hua WF, Lob W, Chuaa H, Sina SN, Yub PHF. 2001. Nutrient release and sediment oxygen demand in a eutrophic land- locked International 26: 369-375. Hong Kong. Environment
Karakaya N, Evrendilek F, Sılahan GT, Ögel RD, Yar NS. 2015. Göl metabolizmasının diel oksijen tekniği ile belirlenmesi: Abant Gölü örneği, 11. Ulusal Çevre Müh. Kongresi, Bursa. Bildiriler Kitabı, Cilt 1:288-299.
Kurnaz A, Mutlu E, Aydın Uncumusaoğlu A. 2016. Determination of water quality parameters and heavy metal content (Kastamonu/Turkey). Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 4(10): 907-913. Çiğdem Pond
Maraşlıoğlu F, Soylu NE, Gönülol A. 2011. Chlorococcal chlorophyte composition, community structure, and seasonal variations in the shallow lakes of the Kızılırmak Delta, Turkey. Türk J. Biol. Tübitak, 35: 117-124.
Morkoç E, Öztürk M, Tüfekçi H, Tüfekçi V, Egesel L, Okay O. 1993. Determination of limnological characteristics of the Sapanca Lake. Final Report, Tübitak MRC., Depart. of Enviro. Eng., Gebze, Kocaeli-Turkey, 26p.
Mutlu,E. Aydın Uncumusaoğlu A. 2016. Physicochemical analysis of water quality of Brook Kuruçay. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 4(11): 991- 998.
Özesmi U. 2003. The ecological economics of harvesting sharp- pointed rush (Juncus Acutus) in the Kızılırmak Delta, Turkey. Human Ecology 31 (4): 645-655.
Shao K, Gao G, Tang X, Dai J, Liu H, Gong Y, Hu Y, Qin B. 2016. Spatial variation of surface sediment nutrients in the large shallow eutrophic Lake Taihu, China. Fresenius Environmental Bulletin, Volume 25 – No. 9/2016, pages 3543-3547
Sondergaard M. 2007. Nutrient dynamics in lakes– with emphasis on phosphorus, sediment and lake restoration, Doctor’s dissertation (DSc), National Environmental Research Institute, University of Aarhus, Denmark.
Topal M, Arslan Topal E. 2012. Elazığ ilinde bir maden sahasında kaynaklanan sızıntı sularının maden çayına etkisi. Karaelmas University, Journal of Science and Engineering, 2(1): 15-21.
Torbick N, Hu F, Zhang J, Qi J, Zhang H, Becker B. 2008. Mapping Chll-a conc. in West Lake, China using Landsat 7 ETM+. J. Great Lakes Res. 34: 559–565.
Verep B, Serdar U, Turan D, Şahin C. 2005. İyidere (Trabzon)'nin belirlenmesi. Ekoloji, 14(57): 26-35.
Yeniyurt C, Çağırankaya S, Lise Y, Ceran Y. (editörler) 2008. Kızılırmak deltası sulak alan yönetim planı 2008-2012. Çevre ve Orman Bakanlığı Ankara (KDYP).
Yu ZT, Wang XJ, Zhang EL, Zhao CY, Liu XQ. 2015. Spatial distribution and sources of organic carbon in the surface sediment of Bosten Lake, China. Biogeosciences, 12, 6605– 6615.
Zhou A, Tang H, Wang D. 2005. Phosphorus adsorption on natural sediments: Modeling and effects of pH and sediment composition. Water Research 39;1245–1254.