Husbandry and Sustainability of Water Buffaloes in Turkey#

Türkiye'deki mandalar, nehir mandalarının alt grubu olan Akdeniz mandalarından köken almakta ve Anadolu mandası olarak adlandırılmaktadır. Türkiye' de 1980 yıllarda bir milyon manda varlığı varken, 2007 yılında 85.000 bine kadar düşmüştür. Son yıllarda manda yetiştiriciliğinde teşviklerin uygulanmasıyla birlikte manda varlığı 143.073 baş olmuştur. Türkiye'de manda yetiştiriciliği; Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde yoğun olarak yapılmaktadır. En çok manda sayısına sahip iller Samsun, Diyarbakır, İstanbul, Tokat, Bitlis, Muş, Afyon, Kayseri, Sivas ve Amasya olarak sıralanmaktadır. Yaygın yetiştirme biçimi küçük aile işletmeleri şeklinde, aile tüketimi için ve ortalama 1-5 başlıktır. Kapalı ahır besisi için oluşturulan sürülerde 50-100 başlık büyüklüğe ulaşılır. Geçmişte sadece bataklık veya su kenarlarında yapılan manda yetiştiriciliği günümüzde modern işletmelerde de yapılmaktadır. Türkiye'de mandalarının genel olarak rengi siyah olup, yay boynuz denilen geriye kavisli biçimde boynuzludur. Anadolu Mandalarının çevre şartları ve bakım beslemeye göre değişmekle birlikte laktasyon süt miktarları 800-1100 kg, laktasyon uzunluğu da 180-280 gün arasında değişiklik göstermektedir. Yetişkin manda ağırlıkları 411-518 kg arasındadır. Mandaların ilk malaklama yaşı 32-43 ay arası olup, bir manda için toplam ömürde 5-10 laktasyon dönemi söz konusudur. Ergin dişi mandalarda cidago yüksekliği yaklaşık 135 cm olarak ifade edilmektedir. Malaklar annelerini genelde 3-4 ay emmektedirler. Köy şartlarında sağım genellikle elle ve günde iki defa yapmaktadırlar.

Türkiye’de Manda Yetiştiriciliği ve Sürdürülebilirliği

Water buffaloes in Turkey originate from Mediterranean Water Buffaloes, a subgroup of river water buffaloes and are known as Anatolian Water Buffalo. During the 1970’s the number of water buffaloes in Turkey was one million, but in 2010 this figure dropped to about 85.000. Thanks to the incentives introduced for water buffalo husbandry in recent years, the water buffalo population has risen to 143.073 heads. Water buffalo husbandry in Turkey is performed in some provinces of the Black Sea, Marmara and Central Anatolian Regions. The provinces with the highest amount of water buffalo existence are listed as Samsun, Diyarbakır, Istanbul, Tokat, Bitlis, Muş, Afyon, Kayseri, Sivas and Amasya. Breeding style in Turkey is in the form small family business, with an average of 1-5 animals per enterprise. Family enterprises are keeping water buffaloes for their own consumption. Mostly breeding in modern enterprises formed for indoor barn breeding, the size of the herds is around 50 to 100 heads. Being done only at swamps or waterfronts in the past, water buffalo husbandry increasingly takes place in modern facilities nowadays. The colour of Anatolian Water Buffaloes is generally black and their horns curved backwards, are called arch horns in Turkey. The lactation milk yield and lactation length in Anatolian Water Buffaloes are between 800 and 1100 kg and about 180-280 days respectively. It is demonstrated that they varied according to effects of environmental factors, care and feeding. Adult water buffalo’s live weight is about 411- 518 kg. The first insemination age of water buffalo is 32 to 43 months and during a lifespan the number of lactation periods is 5 to 10. For adult water buffalo at withers the height of females is being expressed as around 135 cm. Calves are generally breastfed for 3-4 months. Generally, water buffaloes are milked twice a day in the village farms by hand.

PDF

___

Aköz M, Arik D, Kul M, Çelik B. 2017. Buffalo breeding: Buffalo breeding in Turkey from past to today. International Journal of Scientific and Technological Research www.iiste.org ISSN 2422-8702 (Online), 3(2):9-14.
Alaçam E, Kılıçoğlu Ç, Özgür H. 1983. İneklerde prostaglandinlerle çalışmalar. 1. Östrüs senkronizasyonu, Uludağ Üniversitesi Vet. Fak. Derg. 2 (1):65-72.
Anonymus. 2003. Manda Yetiştiriciliği Hakkında Genel Bilgiler Kitabı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Afyon.
Anonymus. 2017. Türkiye Damızlık Manda Yetiştiricileri Merkez Birliği verileri. http://www.dmymb.org. (Access Date: 01.06.2017).
Atasever S, Erdem H. 2008. Manda yetiştiriciliği ve Türkiye’deki geleceği. OMÜ Ziraat Fak. Derg. 23(1):59-64.
Borghese A, Mazzi M. 2005. Buffalo population and strategies in the world. Buffalo Production and Research. Reu Technical Series 67, 1-41.
Borghese A. 2010. Development and perspective of buffalo and buffalo market in Europe and Near East. https://www.researchgate.net/publication/267380581.
Borghese A. 2013. Buffalo livestock and products in Europe. Buffalo Bulletin 2013. 32 (Special Issue 1):50-74.
Chantalakhana C. 1996. Changing economies in Asia and Buffalo references production in the 21st century. In Proceedings of the Second Asian Buffalo Association Congress, edited by V.G. Momongan, et al. PSAS Foundation, Inc., College, Laguna, Philippines, 1-10.
Demirci M. Yüksel AN. Soysal Mİ. 1991. Memeden mamül maddeye süt. Hasad Yayıncılık Hayvancılık Serisi:1, 364.
El-Salam MHA, El-Shibiny S, 2011. A comprehensive review on the composition and properties of Buffalo milk. Dairy Science & Technology, 91, 6, 663.
FAO. 2014. Food and Agricultural Organization of the United Nations. http://faostat.fao.org/site/573/default.aspx#ancor. (Access Date: 20.06.2017).
Fisher H. 1975. The water buffalo. A physiological survey of types and uses. Animal Research and Adevelopment, 1, 118-130.
Guyton AC. 1991. Textbook of Medical Physiology. Eighth Edit. W.B. Saunders Company, Philadelphia.
Harvey D. 1963. Some aspects of the importance of Buffaloes as farm stock. Reprinted from Nutrition Abstracts and Reviews, 33:931-936.
Işık M. Gül M. 2016. Economic and social structures of Water Buffalo farming in Muş province of Turkey. Revista Brasileira de Zootecnia. On-line version ISSN 1806-9290. R. Bras. Zootec. 45(7):400-408.
İlarslan MA, Karabulut A, Aşkın N. İzgi. 1983. Yerli mandalarda vücut yapısı, döl ve süt verimi üzerine araştırmalar. Zirai Araş. Enst. Yay. No:14 Afyon.
İzgi AN, Asker R. 1989. Çeşitli çevre şartlarının mandaların doğum ağırlığı üzerine etkisi. Mandacılık Araş. Enst. Yayın No:18 Afyon.
Kök S. 1996. Marmara ve Karadeniz bölgesinin çeşitli illerindeki manda populasyonlarının kimi morfolojik ve genetik özellikleri üzerinde bir araştırma. Trakya Üniv. Fen Bilimleri Enst. Doktora Tezi.
Küçükkebapçı M, Şahin M. 2002. Dünyada ve Türkiye’de mandacılık semineri. Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Afyon.
Oysun G. 1987. Süt kimyası ve biyokimyası. OMÜ Yayınları. Yayın no: 18, 194.
Sarıözkan S. 2011. Türkiye’de manda yetiştiriciliğinin önemi, Kafkas Univ. Vet. Fak. Derg. (1): 163-166.
Şahin G. 2015. Türkiye zirai hayatında manda (Bubalus bubalis) yetiştiriciliği ve manda ürünlerinin değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Derg. 31. ISNN 1302‐7212.
Şekerden Ö, Tapkı İ. 2000a. Mustafa Kemal Üniversitesi manda sürüsü süt ve döl verim özellikleri. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Derg.
Şekerden Ö, Kebapçı M. 2000b. Afyon Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü Anadolu mandalarında laktasyon süt verim ve bileşiminin laktasyon dönemlerine göre değişimi. Süt ve Döl Verim Özellikleri. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Derg.
Şekerden Ö, Kebapçı M, Kopar A. 2000c. Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü Anadolu manda sürüsünün kan serumu Tf Tipleri, Tf tipleri için genetik yapısı ve büyüme performansı, tf tipleri ve büyüme özelliği arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Derg. 2(3):240-244.
Şekerden Ö. 2001. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme Kitabı (Manda Yetiştiriciliği). Temizyürek Matbaacılık Antakya-Hatay. Soysal Mİ, S Kök. 1997. Ergin mandaların bazı vücut özelliklerine ilişkin korelasyon matrix sonuçları. T. Ü. Tekirdağ Ziraat Fak. Zootekni Bölümü, Trakya Bölgesi II. Hayvancılık Sempozyumu Kitabı.147-149.
Soysal Mİ, Kök S, Gürcan E.K. 2005. Mandalarda alyuvar potasyum polimorfizmi üzerine bir araştırma. Tekirdağ Zir. Fak. Derg. 2 (2): 189-193.
Soysal Mİ. 2006. Manda ve ürünleri üretimi. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Notları. Tekirdağ.
Soysal Mİ, Tuna Y.T, Gürcan E.K, Özkan E, Kök S, Castellano N, Çobanoğlu O, Barone C.M.A. 2007. Anatolian Water Buffaloes husbandry in Turkey: Preliminary results on somatic characterization, Italian Journal of Animal Science, 6:sup2, 1302-1307, DOI: 10.4081/ijas.2007.s2.1302.
Soysal Mİ. 2009. Manda ve ürünleri üretimi. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Notları. ISBN NO: 978-9944-5405-3-7, 237, Tekirdağ.
Soysal Mİ. 2013. Anatolian Water Buffalo husbandry in Turkey. Buffalo Bulletin. 32 (Special Issue 1): 293-309.
TUİK. 2017. Türkiye İstatistik Kurumu Hayvancılık İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr. (Access Date: 01.06.2017).
Uslu NT. 1970a. Afyon bölgesi mandalarının çeşitli özellikleri ve köy şartlarında süt verimleri üzerinde mukayeseli araştırmalar. (Doktora Tezi) Birlik Matbaası, Bornova.
Uslu NT. 1970b. Büyüme döneminde bulunan mandaların protein ve nişasta değeri ihtiyaçları üzerinde çalışmalar. Yem Bitkileri Deneme ve Üretme İst. Yayın No.5 Afyon.
Wanapat M, Sungchhang K. 2013. World buffalo production: Challenges in meat and milk production, and mitigation of methane emission. Buffalo Bulletin,32 (Special Issue 1):1- 21.
Yılmaz A, Ocak E, Köse Ş. 2017. A Research on milk yield, milk composition and body weights of Anatolian Buffaloes. Indian J. Anim. Res., 51 (3) 2017: 564-569 Print ISSN:0367-6722 / Online ISSN:0976-0555.
Yılmaz S. 2013. Afyonkarahisar Yöresi Manda Yetiştiriciliği; Küçükçobanlı Köyü Örneği. Doktora tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı 2013-Yl-023.