Erdinç SAVAŞLI, Oğuz ÖNDER, Yaşar KARADUMAN, Ramis DAYIOĞLU, Didem ÖZEN, Suat ÖZDEMİR, Arzu AKIN, Zafer TUNCA, Bedrettin DEMİR, Nevzat AYDIN

Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Başaklanma Döneminde Toprak ve Yapraktan Uygulanan Ürenin Tane Verimi ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Bu çalışma, azotlu gübre miktarı ve uygulama formunun ekmeklik buğdayın tane verimi ve kalitesi üzerine etkisinin araştırmak amacıyla Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde kuru (yağmura bağımlı) ve sulu koşullarda iki üretim sezonunda yürütülmüştür. Kuru koşullarda 7 adet ve sulu koşullarda 8 adet ekmeklik buğday çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Üre, başaklanma döneminde, granül ve yapraktan uygulama şeklinde verilmiştir. Her uygulamada çeşitlerin tane verimi, bazı teknolojik kalite özellikleri belirlenmiştir. Her iki denemede yapraktan üre uygulaması ile SDS sedimantasyon değeri, protein oranı, gluten agregasyon enerji değeri (AGGEN) ve maksimum tork (BEM) değerlerinde artış olurken; peak maksimum zaman (PMT) değerinde azalma olmuştur. Kuru ve sulu şartlarda çeşitler arasında SDS sedimantasyon değerleri açısından istatistiki olarak önemli farklılar olduğu belirlenmiştir. Araştırmada; sulu ve kuru şartlarda yapraktan üre uygulaması ile granüle göre genotiplerden yüksek ekmeklik kalite ile ilişkili olarak Glu-A1 lokusunda 2* alt ünitesi taşıyanların tane veriminde %9,0, protein oranında %6,5, sedimantasyon değerinde %17,0 ve BEM değerinde %3,8; Glu-D1 lokusunda 5+10 alt ünitesi taşıyanların tane verimde %8, protein oranında %5,6, sedimantasyon değerinde %16,0, BEM değerinde %6,4; Glu-B1 lokusunda 7+9 alt ünitesi taşıyanların tane veriminde %7,0, protein oranında %6,0, sedimantasyon değerinde %19,6 ve BEM değerinde %7,2 artış olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, ekmeklik buğdayın tane verimi ve teknolojik kalite özelliklerinin iyileştirilmesinde başaklanma döneminde yapraktan üre uygulamasının oldukça olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür.

The Effect of Soil and Foliar Urea Application at Heading Stage on Grain Yield and Quality Traits of Bread Wheat (Triticium aestivum L.)

This study was conducted during two crop seasons to investigate the effect of nitrogen fertilizer quantity and application form on grain yield and quality in Eskisehir Transitional Zone Agricultural Research Institute by using seven bread wheat cultivars in rainfed and eight in irrigated conditions. In the study, urea as a source of nitrogen was applied in heading time (Zadoks 59) in granular and foliar form. In all treatments grain yield, some technological quality characteristics were determined of the genotypes. In both conditions while sedimentation value, protein content, aggregation energy (AGGEN) and maximum torque (BEM) values increased, peak maximum time (PMT) decreased with foliar urea applications. it was determined that there were statistically significant differences between the varieties in terms of SDS sedimentation values in both rainfed and irrigated conditions. In this study, In irrigated and rainfed conditions the values obtained from foliar urea applications compared to granular ones with relation higher bread quality in the genotypes which contain Glu-A1 locus 2* subunit; 9% for grain yield, 6.5% for protein content, 17.0% for sedimentation value and 3.8% increase of BEM, Glu-D1 locus; 5+10 subunit 8% for grain yield, 5.6% for protein content, sedimentation 16.0%, 6.4% for BEM increase, for Glu-B1 locus; 7+9 subunit 7.0% for grain yield, 6.0% for protein content, 19.6% for sedimentation value, and 7.2% for BEM value increase. This study was observed that the foliar application during the heading time provided the improvement of bread wheat grain yield and quality characteristics.

PDF

___

Atlı A. 1987. Kışlık tahıl üretim bölgelerimizde yetiştirilen bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin kaliteleri ile kalite karakterlerinin stabilitesi üzerine araştırmalar. Türkiye Tahıl Sem. 443-455, Bursa.
Chandi GK, Seetharaman K. 2012. Optimization of gluten peak tester: A statistical approach. Journal of Food Quality, 35 (2012) 69-75.
Ellen J, Spiertz JHJ. 1980. Effects of rate and timing of nitrogen dressings on grain yield formation of winter wheat (T. aestivum L.). Fert. Res. 1:177–190.
Finney KF, Meyer JW, Smith FW, Fryer HC. 1957. Effect of foliar spraying of Pawnee wheat with urea solutions on yield, protein content, and protein quality. Agron. J. 49:341–347.
Foulkes MJ, Hawkesford MJ, Barraclough PB, Holdsworth MJ, Kerr S, Kightley S, Shewry PR. 2009. Identifying traits to improve the nitrogen economy of wheat: Recent advances and future prospects. Field Crops Res. 114: 329-342.
Gıanıbellı, MC, Gupta RB, Lafıandra D, Margıotta B, Macrıtchıe F. 2001. Polymorphism of high Mr glutenins in Triticum tauschii: characterisation by chromatography and electrophoretic methods. Journal of Cereal Science, 33(1): 39-52. http://dx.doi.org/10.1006/jcrs.2000.0328
Gupta RB, Shepherd KW. 1990. Two-step one-dimensional SDSPAGE analysis of LMW subunits of glutenin. Variation and genetic control of the subunits in hexaploid wheats. Theor Appl Genet 80: 65-74.
Guzmán, C, Peña RJ, Autrique E, Dreisigacker S, Crossa J, Rutkoski J, Poland J, Battenfield,S. 2016. Wheat quality improvement at CIMMYT and the use of genomic selection on it. Appl. Transl. Genom. 11: 3–8
Jamieson PD, Stone PJ, Semenov MA. 2001. Towards modelling quality in wheat from grain nitrogen concentration to protein composition. Aspects of Applied Biology 64, 111-126.
Jirsa O, Hruskova M, Švec I. 2007. B read features evaluation by NIR analysis. Czech Journal of Food Sciences, 25: 243-248.
Johansson E, Prieto-Linde ML, Jonsson JO. 2001. Effects of wheat cultivar and nitrogen application on storage protein composition and breadmaking quality. Cereal Chemistry 78: 19-25.
JMP. 2013. 13.0.0. Scintilla - Copyright (C) 1998-2014 by Neil Hodgson;neilh@scintilla.org SAS Institute. JMP 13.0 Users Guide. Carry, NC: Release SAS Institute Inc
Karaduman Y, Akın A, Türkölmez S, Tunca ZŞ, Belen S, Çakmak M, ve Yüksel S. 2015. İleri Kademe Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Teknolojik Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi.Tarla Bitkileri Merkez Araş. Enst. Dergisi, cilt:24, sayı:1,s: 24-29.
Karaduman Y, Akın A, Türkölmez, S, Tunca ZS, Belen S, Çakmak M, Yüksel S, Yorgancılar Ö, Önder O, Server BB. 2017. Ekmeklik Buğday Islah Programında Teknolojik Kalite Parametreleri Yönü İle Yapılan Değerlendirmeler. Poster Bildiri- XII. Tarla Bitkileri Kongresi, TAH04, Kahramanmaraş.
Karaduman Y, ÖNDER O, Sayaslan A, Aydın N. 2019. Utilization of GlutoPeak tester on whole-wheat flour for gluten quality assessment. Quality Assurance & Safety of Crops & Foods. 11(3): 295-304. -
Melnyk JP, Dreisoerner J, Bonomi F, Marcone M.F, Seetharaman K. 2011. Effect of the Hofmeisterseries on gluten aggregation measured using a high shear-based technique. Food Research International, 44, 893–896.
Nucia A, Okon S, Tomczynska-Mleko M. 2019. Characterization of HMW glutenin subunits in European spring common wheat (Triticum aestivum L.) Genet Resour Crop Evol (2019) 66:579–588
Olga SW, Christiaens RJ. 2016. Relative Efficacy of Liquid Nitrogen Fertilizers in Dryland Spring Wheat. International Journal of Agronomy Volume 2016, 9 pages. http://dx.doi.org/10.1155/2016/6850672
Özcan H, Bayramoğlu HO, Aydın A. 2009. Buğday Tarımı. http://www.ktae.org/gunceluyg/ bugday.htm (Erişim tarihi: 15.05. 2017).
Patil VR, Talati JG, Singh C., Parekh V B, Jadeja GC. 2015. Genetic Variation in Glutenin Protein Composition of Aestivum and Durum Wheat Cultivars and Its Relationship with Dough Quality. International Journal of Food Properties, v.18no:11s:2393–2408.
Payne PI. 1987. The genetical basis of breadmaking quality in wheat. Aspects Appl Biol 15:79-90.
Payne PI, Nightingale MA, Krattiger AF, Holt LM. 1987. The relationship between HMW glutenin subunit composition and the bread-making quality of British-grown wheat varieties. Journal of the Science of Food and Agriculture, 40(1), 51-65. http://dx.doi. org/10.1002/jsfa.2740400108
Peterson CJ, Graybosch RA, Baenziger PS, Grombacher AW. 1992. Genotype and environment effects on quality characteristics of hard red winter wheat. Crop Sci. 1992 32: 98-103.
Rakszegi M, Bekes F, Lang L, Tamas L, Shewry PR, Bedo Z. 2005. Technological quality transggenic wheat expressing an increased amount of HMW glütenin subunit. J Cereal Sci 42: 15-23.
Savaşlı E, Çekiç C, Önder Ö, Dayıoğlu R, Karaduman K, Avcıoğlu R, Kalaycı HM. 2010. Ekmeklik Buğdayda Azot Dozu ile Kalite Kriterleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. 1.Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kongresi S:621-633, 1- 4 Haziran 2010, Eskişehir
Savaşlı E, Önder Ö, Çekiç C, Kalaycı HM, Dayıoğlu R, Karaduman K, Gökmen F, Dursun N, Gezgin S. 2017. The Effects of Foliar Nitrogen Treatments at Heading Stage on Grain Protein Contents of Bread Wheat Cultivars. Selcuk J Agr Food Sci, 31(1): 42-47.
Savaşlı E, Önder Ö, Çekiç C, Kalaycı HM, Dayıoğlu R, Karaduman K, Gökmen F, Dursun N, Gezgin S, 2018. Sulu Şartlarda Ekmeklik Buğdayda Başaklanma Döneminde Yaprak Solüsyon Uygulamasının Tane Protein Kapsamı Üzerine Etkisi. Türk Tarım–Gıda Bil ve Tek.Der. 6(1): 84- 90.
Shewry PR, Halford NG, Tatham AS. 1992. High molecular weight subunits of wheat glütenin. J Cereal Sci 15: 105-120.
Sıngh, NK, Shepherd, KW, Cornısh, GB. 1991. A simplified SDS-PAGE procedure for separating LMW subunits of glutenin. Journal of Cereal Science, 14(3): 203-208.
Spiertz JHJ. 1983. Agronomical and physiological aspects of the role of nitrogen in yield formation of cereals. Plant Soil 75: 379–391.
Stein IS, Sears RG, Hoseney RC, Cox TS, Gill BS. 1992. Chromosomal location of genes influencing grain protein concentration and mixogram properties in Plainsman-V winter wheat. Crop Sci: 573–80.
Topal A, Sade B, Soylu S, Öztürk Ö, Kan Y, Kenbaev B. 1997. Farklı gelişme dönemlerinde değişik azotlu gübre formlarının yapraktan ve topraktan uygulamasının ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin tane verimi, bazı verim ve kalite unsurlarına etkileri.Türkiye II. Tar. Bit. Kon. 22-25 Eyl.1997, s:51-55, Samsun.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tarımsal İstatistikler, http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi: Eylül 2019)
Vazqueza D, Berger A, Prieto-Linde M L, Johansson E. 2019. Can nitrogen fertilization be used to modulate yield, protein content and bread-making quality in Uruguayan wheat? Journal of Cereal Science 85: 153–161.
Williams P, El-Haremein FJ, Nakkoul H, Rihavi S. 1986. Crop Quality Evaluation Methods and Guidelines. ICARDA. Technical Manual 14 (Rev.1).
Wuest SB, Cassman KG. 1992. Fertilizer-nitrogen use efficiency of irrigated wheat: I. Uptake efficiency of preplant versus late-season application. Ag.J.84: 682–688.
Zeleny L. 1971. Criteria of wheat quality, in Wheat Chemistry and Technology. Ed by Y.Pomeranz, AACC St Paul, MN, USA.