Murat GÜZEL, Mutlu GÜLTEPE, Serdar MAKBUL, İsa BOZKIR, Kamil COŞKUNÇELEBİ

Bayburt Florasına Katkılar: Cichorieae (Asteraceae)

Cichorieae Lam. & DC., Asteraceae familyasının oymaklarından biridir. Bu oymak tamamen dilsi çiçeklerden oluşan homogam başcık çiçekli ve lateksli üyeleriyle ile karakterize olur. Bu oymak ekonomik öneme sahip Lactuca L. (Marul), Scorzonera L. (Tekesakalı) ve Tragopogon L. (Yemlik) cinslerini içine alır. Bu oymağın üyeleri aynı zamanda halk ilacı olarak da kullanılır. Bayburt Soğanlı, Otlukbeli, Mescit ve Giresun Dağları arasında yer almaktadır. Fitocoğrafik olarak İran-Turan floristik bölgesinin ağaçsız step bölgesine dahildir ve Anadolu Çatalı’nın kuzey ucunda yer almaktadır. Bu fitocoğrafik özelliklerinden dolayı Bayburt zengin bir bitki çeşitliliğine ev sahipliği yapmaktadır. Bu çalışmada Bayburt’un bitki çeşitliliğine katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Örnekler 2010-2017 dönemlerinde Cicerbita Wallr., Lactuca, Scorzonera, Tragopogon ve Prenanthes L. cinsleri üzerine olan farklı projeler kapsamında toplanmış ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Biyoloji Bölümü Herbaryumu (KTUB) ile Rize Üniversitesi Biyoloji Bölümü Herbaryumu (RUB)’nda muhafaza edilmektedir. QGIS paket programı kullanılarak toplanan bitki örneklerinin koordinatları Bayburt haritası üzerinde gösterilmiştir. Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserde Bayburt için 4 Lactuca ve 7 Scorzonera, kaydı rapor edilmiştir fakat Tragopogon kaydı yer almamaktadır. Mevcut çalışmada Bayburt ili için 24 (5 Lactuca, 14 Scorzonera ve 5 Tragopogon) takson rapor edilmiştir ve bunların 6’sı Türkiye endemiğidir. Sonuç olarak 13 takson Bayburt için ilk kez bu çalışmada rapor edilmiştir.

Contributions to the Flora of Bayburt: Cichorieae (Asteraceae)

The Cichorieae Lam. & DC. is a tribe classified under the family Asteraceae. General characteristics of the tribe are milky latex and homogamous capitula with 5-dentate, ligulate flowers, makes the members easy to identify. The tribe compromise economically important genera Lactuca L. (Marul in Turkish), Scorzonera L. (Tekesakalı in Turkish) and Tragopogon L. (Yemlik in Turkish). The members of these genera are being use as folk medicine in Anatolia and all over the world as well. Bayburt Province settles between Soğanlı, Otlukbeli, Mescit and Giresun Maountains Range. Phytogeographically, Bayburt is included steppe area of the IranoTuranian region and North tip of the Anatolian Diagonal. Bayburt homes to wide range plant diversity due to these phytogeographical characteristics. We aimed to contribute plant diversity of this city based on the samples collected from Bayburt during the field trips about the project on Cicerbita Wallr., Lactuca, Scorzonera, Tragopogon and Prenanthes L. in 2010-2017 and stored in the Herbarium of the Department of Biology at Karadeniz Technical University (KTUB) and Recep Tayyip Erdoğan University Department of Biology (RUB). Localities were plotted in a Bayburt map by using QGIS PC programme. According to Flora of Turkey and East Aegean Islands there are 4 taxa belong to Lactuca and 7 taxa belong to Scorzonera taxa in Bayburt, but there is no any record for Tragopogon. In the present paper, we recorded 24 (5 taxa of Lactuca, 14 taxa of Scorzonera and 5 taxa of Tragopogon) taxa from Bayburt, 6 of them endemic to Turkey. Consequently 13 taxa were reported from Bayburt for the first time.

PDF

___

Akan H, Korkut MM, Balos MM. 2008. Arat Dağı ve Çevresinde (Birecik, Şanlıurfa) Etnobotanik Bir Araştırma, Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilim Dergisi, 20, 67-81.
Bakis Y, Babac MT, Uslu E. 2011. “Updates and improvements of Turkish Plants Data Service (TÜBİVES)” In Health Informatics and Bioinformatics (HIBIT), 2011 6th International Symposium on (pp. 136-140). IEEE.
Baytop T. 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Türk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara, 508s.
Boissier EP. 1875. “Flora Orientalis” Ed: Boissier, E. P., Vol: 3. H. Georg, Geneva.
Cansaran A, Kaya ÖF, Yıldırım C. 2007. Ovabası, Akpınar, Güllüce ve Köseler Köyleri (Gümüshacıköy/Amasya) Arasında Kalan Bölgede Etnobotanik Bir Araştırma, Fırat Üniviversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19: 3, 243-257.
Coşkunçelebi K, Gültepe M, Makbul S. 2017. Rediscovery of Tragopogon dshimilensis (Asteraceae) endemic to Turkey. Phytotaxa 316: 51–58.
Coşkunçelebi K, Makbul S, Gültepe M, Onat D, Güzel ME, Okur S. 2012. A new corzonera (Asteraceae) species from South Anatolia, Turkey, and its taxonomic position based on molecular data. Turk J Bot 36: 299–310.
Coşkunçelebi K, Makbul S, Okur S, Gültepe M, Güzel MG. 2015. A conspectus of Scorzonera s.l. in Turkey. Turk J Bot. 39: 76-87.
Çakmakçı R, Aslantaş R, Erdoğan Y, Erdoğan Ü. 2017. Flowers of Çoruh Valley. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology. 5(13): 1785-1791.
Davis PH (ed.). 1965. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Deniz L, Serteser A, Kargıoğlu M. 2010. Uşak Üniversitesi ve Yakın Çevresindeki Bazı Bitkilerin Mahalli Adları ve Etnobotanik Özellikleri, AKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 01, 57- 72.
Dogan B, Duran A, Gültepe M, Öztürk M, Coşkunçelebi K. 2014. Tragopogon anatolicus (Asteraceae), a new species from east Turkey. Phytotaxa 167 (3): 235–244.
Duran A, Dogan B, Hamzaoğlu E, Aksoy A. 2011. Scorzonera coriacea A. Duran & Aksoy (Asteraceae, Cichorieae), a New Species from South Anatolia, Turkey. Candollea 66: 353– 359.
Duran A, Öztürk M, Çetin Ö. 2013. Scorzonera aksekiensis sp. Nov. (Asteraceae) from south Anatolia, Turkey. Nord J Bot 31: 1–7.
Ekim T, Güner A. 1986. The Anatolian diagonal: fact or fiction? Proceedings of the Royal Society of Edinburgh, Section B, Biological Sciences, 89, 69–77.
Feráková V. 1976. Lactuca L. In: Tutin TG, Heywood VH, Burges NA, Moore DM, Valentine DH, Walters SM, Webb DA, editors. Flora Europaea, Vol. 4. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Gültepe M, Coşkunçelebi K, Makbul S, Sağlam C. 2015. Tragopogon turcicus sp. nov. (Asteraceae) from Turkey and its phylogenetic position. Nordic Journal of Botany 33: 540– 547.
Gültepe M, Coşkunçelebi K, Makbul S, Terzioğlu S. 2016. Taxonomic notes on Tragopogon, and two newly described taxa from Anatolia. Nordic Journal of Botany 34: 529–537.
Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT. 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
Güzel ME, Kilian N, Gültepe M, Kandemir A, Coşkunçelebi K. 2018. Contributions to the Taxonomy of Lactuca (Asteraceae) in Turkey, Turkish Journal of Botany, 42(2): 197–207.
Güzel Y, Kayıkçı S, Yıldız S. 2013. Scorzonera pacis (Asteraceae), anew species from Hatay, Turkey. Ann Bot Fenn 50: 417–422.
HGM. 2018. Harita Genel Müdürlüğü https://www.hgk.msb. gov.tr/, Son erişim tarihi: 09 Ağustos 2017.
Jeffrey C. 1975. Pp. 764-783. “In: Flora of Turkey & East Aegean Islands, Ed. P.H. Davis. Vol. 5“, University Press. Edinburgh.
Kilian N, Gemeinholzer B, Lack HW. 2009. pp.343–383. “In: Systematics, evolution and biogeography of the Compositae. Ed. Funk, V. A, Susanna, A., Stuessy, T. ve Bayer, R. Tribe Cichorieae. “ Vienna: IAPT.
Kilian N, Sennikov A, Wang ZH, Gemeinholzer B, Zhang JV. 2017. Sub-Paratethyan Origin and Middle to Late Miocene Principal Diversification of the Lactucinae (Compositae: Cichorieae) Inferred from Molecular Phylogenetics, Divergence-Dating and Biogeographic Analysis, Taxon, 66, 675-703.
Kirpicznikov ME. 1964. pp. 255-355 “In: Flora of the USSRI. Ed. Bobrov, E. G. ve Tzevlev, N. N. Composita, Vol. 29 “, Leningrad.
Makbul S, Coskuncelebi K, Gültepe M, Okur S, Güzel ME. 2012. Scorzonera ahmet-duranii sp. nov. (Asteraceae) from southwest Anatolia and its phylogenetic position. Nord J Bot 30: 2–11.
Özdemir E, Alpınar K. 2011. The wild edible plants of western Niğde Aladağlar Mountains (Central Turkey), İstanbul Ecz. Dergisi/J. Fac. Pharm. Istanbul, 41, 66-74.
QGIS Development Team. 2014. QGIS User Guide. Release 2.0. Rechinger K H. 1977. Pp. 180-216. “Flora Iranica, Compositae II- Lactuceae “ No.122: 1-5, Akademische Druck-u Verlagsanstall, Graz- Austria.
Wang ZH, Peng H, Kilian N. 2013. Molecular Phylogeny of the Lactuca Alliance (Cichorieae Subtribe Lactucinae, Asteraceae) with Focus on Their Chinese Centre of Diversity Detects Potential Events of Reticulation and Chloroplast Capture. Plos One, 8,12, 1-20.
Yazıcı H. 1995. Şehir Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Bayburt. Türk Coğ.Der., S. 30, s. 189-218, İstanbul.