Emel KILIÇ, Meral SOYLU, Mustafa UZMANOGLU

Ardahan İli Su Ürünleri Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı, Ardahan ili ve ilçelerinde yaşayanların su ürünleri tüketim alışkanlıklarını belirlemektir. 2014-2015 yılları arasında gerçekleştirilen çalışma, su ürünleri tüketim alışkanlıklarını ölçmek amacıyla hazırlanmış anket formu kullanılarak tüketicilerle yüz yüze gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın materyalini 302 kişiden yüz yüze anket yöntemi ile toplanan veriler oluşturmaktadır. Çalışma sonucuna göre demografik veriler incelendiğinde; katılımcıların %73,84’ünün Ardahan’ın yerlisi ve %26,15’inin göçmen olduğu yine katılımcıların %38,08’i kadın, %61,92’sinin erkek olduğu, yaş ortalamasının 32,50, ortalama aylık gelirlerinin ise 1862,80 TL olduğu görülmüştür. Araştırma bulgularına göre, kişi başına düşen yıllık balık tüketimi 39 kg, kişi başına düşen aylık balık tüketimi ise 3,25 kg dır. Tatlı su balıklarından en çok tercih edilen tür alabalık (%75,22) iken, deniz balıklarında hamsi olduğu (%48,57) görülmüştür. Katılımcıların %21,98’i balıketi, %18,73’ü tavuk eti, %17,62’si dana eti, %13,52’si kaz eti, %13,34’ü koyun eti, %6,67’si keçi eti, %4,19’u hindi eti tüketirken, sadece %1,71’i ise midye, karides gibi su canlılarını tercih etmektedirler. Balığın tercih edilmesinin nedenlerinin başında %45,03 ile sağlıklı olması gelmektedir. Tüketicilerin %76,49’unun balık dışında su ürünleri tüketmediği saptanmıştır. Diğer su ürünlerinden en çok tüketilen %11,92 ile midyedir. Sonuç olarak Ardahan’ın, denize kıyısının olmaması ve halkının sosyo-ekonomik düzeyinin yüksek olmamasına rağmen, balıketi tüketiminin fazla olduğu belirlenmiştir. Geçim kaynağı olarak büyükbaş hayvancılıkla uğraşan bölge halkı su ürünleri tüketmeyi tercih etmektedir. Ardahan bu yönü ile Türkiye’ye örnek olabilecek düzeydedir.

The aim of this study is to determine the consumption habits of aquatic products in Ardahan province and its districts. The study carried out between 2014 and 2015 was prepared face to face with the consumers by using a questionnaire prepared to measure the consumption habits of aquatic products. The research material consisted of data collected from 302 people by face to face survey method. When the demographic data were analysed according to the results of the study; 73.84% of the respondents were native to Ardahan and 26.15% were immigrants, 38.08% were female, 61.92% were male, the average age was 32.50 and the average monthly income was 1862.80 TL. According to the findings of the study, per capita annual fish consumption is 39 kg and per capita monthly fish consumption is 3.25 kg. The most preferred species of freshwater fish was trout (75.22%), while anchovy was found in marine fish (48.57%). While 21.98% of the participants consume fish, 18.73% chicken, 17.62% veal, 13.52% goose, 13.34% sheep, 6.67% goat meat and 4.19% turkey meat, only 1.71% prefer aquatic species such as mussels and shrimps. The important reason why fish is preferred is being healthy with 45.03%. The other most consumed aquatic products is mussel with 11.92%. It was determined that 76.49% of the consumers did not consume aquatic products other than fish. As a result, it is determined that although there is no coastline of Ardahan and the socioeconomic level of the people is not high, the consumption of fish is high. The people of the region who deal with cattle as a source of livelihood prefer to consume aquatic products. In this respect, Ardahan is at the level that can be an example to Turkey.

PDF

___

Abdikoğlu Dİ, Azabağoğlu MÖ, Unakıtan G. 2015. Tekirdağ İlinde Balık Tüketim Eğilimlerinin Belirlenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 01(01): 69-75.

Abdikoğlu Dİ. 2015. Tekirdağ İlinde Balık Tüketim Eğilimlerinin Belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 79.

Adıgüzel F, Civelek O, Sayılı M, Büyükbay EO. 2009. Tokat İli Almus İlçesinde ailelerin balık tüketim durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 35-43.

Akbay C, Meral Y, Yılmaz Hİ, Gözek S. 2013. Türkiye'de Ailelerin Su Ürünleri Tüketiminin Ekonomik Analizi. KSÜ Doğa Bil. Derg., 16(3): 1-7.

Akkuş S. 2018. Batman ili balık tüketim alışkanlığının belirlenmesi. Munzur Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tunceli, 53.

Akpınar MG, Dağıstan E, Mazlum Y, Gül M, Koç B, Yılmaz Y. 2009. Determining Household Preferences for Fish Consumption with Conjoint Analysis in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(11): 2215-2222.

Anonim 2016a. www.tarim.gov.tr. Su Ürünleri İstatistikleri. (Erişim Tarihi:05.04.2016).

Anonim 2016b. tr.wikipedia.org. Ardahan İli Özellikleri. (Erişim Tarihi:05.04.2016).

Anonim 2016c. www.diyadinnet.com. Ardahan İli Özellikleri. (Erişim Tarihi:05.04.2016).

Anonim 2016d. http://cografyaharita.com. Ardahan İli Haritası. (Erişim Tarihi: 05.04.2016).

Arslan M. 2016. Antalya ili su ürünleri tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 44.

Arslan M, İzci L. 2016. Antalya İli su ürünleri tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 12(1): 75-85.

Aydın H, Dilek MK, Aydın K. 2011. Trends in fish and fishery products consumption in Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 11: 499-506. DOI: 10.4194 /trjfas.2011.0318.

Aydın M, Karadurmuş U. 2012. Consumer behaviors for seafood in Ordu province. Yunus Araştırma Bülteni, 3: 18-23.

Aydın M, Karadurmuş U. 2013. Trabzon ve Giresun Bölgelerindeki Su Ürünleri Tüketim Alışkanlıkları. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(9): 57-71.

Balık İ, Yardımcı C, Turhan O. 2013. Ordu İli Fatsa ve Aybastı İlçelerinde Balık Tüketim Alışkanlıklarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., 3(2):18-28.

Baydede S. 2018. Kocaeli ilinin balık tüketimi ve tüketici kararlarını etkileyen faktörlerin araştırılması. Sinop Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sinop, 54.

Bayraktar S. 2015. Ankara ve Çanakkale'de su ürünleri tüketim tercihleri ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale, 65.

Bektaş H. 2009. Lise 1. sınıf öğrencilerinin balık tüketimi konusundaki görüşleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 112.

Beyazbayrak Z. 2014. Kahramanmaraş İli Merkez İlçede Balık Tüketim Alışkanlıkları, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş, 54.

Cevher H. 2018. Konya ili su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir anket çalışması, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 51.

Çadır F. 2012. Keban Baraj Gölü Ova Bölgesi su ürünleri tüketiminin araştırılması. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 43.

Çadır F, Duman M. 2013. Keban Baraj Gölü Ova Bölgesi Halkının Balık Tüketim Alışkanlıklarının Araştırılması. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 25(1): 61-70.

Çaylak B. 2013. İzmir İli su ürünleri tüketimi ve tüketici tercihleri üzerine bir araştırma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale, 62.

Çiçek, E, Akgün H, İlhan S. 2014. Elazığ İli Balık Eti Tüketim Alışkanlığı ve Tercihinin Belirlenmesi. Yunus Araştırma Bülteni, (1): 3-11.

Çiçek M. 2016. Mersin ili su ürünleri tüketim algısının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 194.

Çelik R. 2014. Manisa İli su ürünleri tüketim ve tercihleri üzerine bir araştırma. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 71.

Çolakoğlu FA, İşmen A, Özen Ö, Çakır F, Yığın Ç, Ormancı HB. 2006. Çanakkale İlindeki Su Ürünleri Tüketim Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3): 387-392.

Dağıstan E, Demirtas B, Akpınar MG, Yılmaz Y, Gul M, Koç B. 2009. Determination of Organic Fish Purchase Tendency of Consumers: A Case Study for Hatay Province, Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(9): 1784-1789.

Dağtekin M, Ak O. 2007. Doğu Karadeniz Bölgesi‟nde su ürünleri tüketimi, ihracat ve ithalat potansiyeli. Yunus Araştırma Bülteni, 7(3): 14-17.

Dereli H, Çelik R, Saygı H, Tekinay AA. 2016. Manisa İli Su Ürünleri Tüketim ve Tercihleri Üzerime Bir Araştırma. Yunus Araştırma Bülteni, (2): 115-128

Doğan K, Gönülal O. 2014. Gökçeada Balık Tüketim Alışkanlığının Belirlenmesi ve Sosyo-Ekonomik Analizi. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 29(1): 101-116.

Elbek AG, İşgören-Emiroğlu D, Saygı H. 1997. Balık tüketimi ve tüketime yönelik sörvey. Akdeniz Balıkçılık Kongresi, İzmir.

Elbek AG, Emiroğlu D, Saygı H. 1999. İzmir İlinde su ürünleri tüketimi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No: 57, İzmir.

Ercan O, Şahin A. 2016. Kahramanmaraş kent merkezinde balık eti tüketim analizi. KSÜ Doğa Bil. Derg., 19(1): 51-65.

Erdal G, Esengün K. 2008. Tokat ilinde balık tüketimini etkileyen faktörlerin logit model ile analizi. Su Ürünleri Dergisi, 25(3): 203-209.

Erdoğan Sağlam, N, Samsun S. 2018. Yozgat İli Su Ürünleri Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 14(1): 9-16.

Erdoğan O. 2018. Muğla ilinin Datça ve Kavaklıdere ilçelerinde su ürünleri tüketim alışkanlıklarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Muğla, 115.

Erümit İ. 2016. Sinop ili Gerze ilçesinde balık tüketimi ve balık tüketimini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 56.

FAO 2016. Fishery Statistical Databases, www.fao.org/fishery /statistics/collections/en (Erişim Tarihi:05.04.2016). Gegez AE. 2005. Pazarlama Araştırmaları, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.

Güngör ES. 2014. Erzurum ve Van İllerindeki Balık Tüketimi ve Tüketici Tercihleri Üzerine bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 73.

Gürgün H. 2006. Van Gölüne kıyısı bulunan bazı ilçelerdeki balık tüketimine yönelik bir araştırma. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 45.

Hair JF, Bush RP, Ortinau DJ. 2003. Marketing research, 2nd ed. McGraw-Hill/Irwin series in marketing, ISBN 0-07-246757-6

Hatirli SA, Demircan V, Aktaş AR. 2004. Isparta İlinde Ailelerin Balık Tüketiminin Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1): 245-256.

İbiş B. 2014. Sivas ili merkez ilçesinde yaşayan bireylerin su ürünleri tüketim davranışlarının değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 53.

Karakaya E, Kırıcı M. 2016. Determination of Fish Meat Consumption Habits in Bingol City Center. International Journal of Social and Economic Sciences, 6(1): 74-85.

Kızılaslan H, Nalinci S. 2013. Amasya İli Merkez ilçelerdeki Hane Halkının Balık Eti Tüketim Alışkanlıkları ve Balık Eti Tüketimini Etkileyen Faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 5: 61-75.

Karaton Kuzgun N, Demirbağ A. 2018. Palu İlçesi Balık Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Fırat Üniversitesi, Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 205-212.

Koçhan V. 2017. Mardin ilinde balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi: Kızıltepe ilçesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 51.

Menteşe CM. 2016. Tunceli ili merkez ilçede ailelerin balık tüketim tercihlerinin belirlenmesi. Tunceli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tunceli, 57.

Odabaşı Y. 2016. Su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Diyarbakır İli örneği. Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu, 52.

Oğuzhan P, Angiş S, Atamanalp M. 2009. Erzurum İlindeki tüketicilerin su ürünleri tüketim alışkanlığının belirlenmesi üzerine bir araştırma. XV. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 01-04 Temmuz, Rize.

Olgunoğlu İA, Bayhan YK, Olgunoğlu MP, Artar E, Ukav İ. 2014. Adıyaman İlinde Balık Eti Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(1):21- 25.

Orhan H, Yüksel O. 2010. Burdur İli su ürünleri tüketimi anket uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-7.

Öztürk A, Boztepe S, Kara MK. 1991. Konya’daki balık tüketimi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 157-164.

Polat S. 2017. Ağrı ilinde balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 67.

Sarı M, Demirulus H, Söğüt B. 2000. Van İlinde Öğrencilerin Balık Eti Tüketim Alışkanlığının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Doğu Anadolu Bölgesi IV. Su Ürünleri Sempozyumu, 28-30 Haziran, Erzurum.

Saygı H, Saka Ş, Fırat K, Katağan T. 2006. İzmir Merkez İlçelerinde Kamuoyunun Balık Tüketimi Ve Balık Yetiştiriciliğine Yaklaşımı. Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Dergisi, 23(1-2): 133-138.

Saygı H, Hekimoğlu MA. 2011. Affecting the Choice Factors of Fishery Products Consumption in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10(1): 87-91. DOI: 10.3923/javaa.2011.87.91

Saygı H, Bayhan B, Hekimoğlu MA. 2015. Türkiye’nin İzmir ve Ankara İllerinde Su Ürünleri Tüketimi. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(5): 248-254.

Sayılı M, Esengun K, Kayım M, Akça H. 1999. Tokat Merkez İlçede Balık Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1): 9-27.

Sivri BH. 2018. Su ürünleri tüketimi yönünden tüketici davranışlarının araştırılması: Mersin ili örneği. Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 126.

Söğüt YG. 2017. İskenderun'da çocuklu ailelerin su ürünleri tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. İskenderun Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Antakya, 85.

Şengül S, Emeksiz F. 1999. Adana İli Kentsel Alanda Ailelerin Balık Tüketim ve Satın Alma Davranışlarının Analizi. X. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 22-24 Eylül, Adana.

Şen B, Canpolat Ö, Sevim AF, Sönmez F. 2008. Elazığ İlinde balık eti tüketimi. Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(3), 433-437.

Şen A. 2011. Konya ve Mersin İl merkezlerinde yaşayan bireylerin balık tüketimi konusundaki alışkanlık ve bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 93.

Şen B. 2017. Erzincan ilindeki ailelerin balık tüketim tercihlerinin belirlenmesi. Tunceli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tunceli, 59.

Telli Ö. 2018. Denizli ili su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir anket çalışması, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 64.

Temel T. 2014. Rize İlinde hanelerin balık tüketimi üzerine etkili olan faktörlerin belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 85.

Terin M, Hamamcı G, Gül T, Terin S. 2016. Van ili kentsel alanda hanelerin balık tüketim yapısı ve satın alma davranışlarının belirlenmesi. Su Ürünleri Dergisi, 33(3): 241-249. DOI: 10.12714/egejfas.2016.33.3.08

Tolon MT. 2003. Su ürünleri pazar yapısı, tüketim deseni ve tüketimi arttırmaya yönelik modeller. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Yetiştiriciliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir, 170.

TÜİK, 2016. www.tuik.gov.tr, (erişim tarihi: 05.04.2016). Uzundumlu AS, Topcu Y, Baran D. 2013. Tüketicilerin balıketi tüketimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Erzurum İli Örneği. İç Anadolu Bölgesi 1. Tarım ve Gıda Kongresi, 74- 82, 2-4 Ekim 2013, Niğde.

Yavuz GG, Ataseven ZY, Gül U, Gülaç ZN. 2015. Su Ürünleri Tüketiminde Tüketici Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Ankara İli Örneği. Yunus Araştırma Bülteni, 1(5): 73-82.

Yılmaz E, Tekinay AA, Çevik N. 2006. Deniz Ürünleri Kaynaklı Fonksiyonel Gıda Maddeleri. Su Ürünleri Dergisi 23(1-1): 523-527.

Yüksel F, Kuzgun NK, Özer ET. 2011. Tunceli İli balık tüketim alışkanlığının belirlenmesi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2(3), 28-36.

Yüksel E. 2018. Ankara ilinde su ürünleri tüketim tercihlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 67.