Eşler Arasındaki Çatışma ile Erken Ergenlik Dönemindeki Çocukların Uyum Davranışları: Algılanan Çatışmanın Aracı ve Düzenleyici Rolü

Araştırmanın temel amacı, annelerin algıladığı çatışma ile erken ergenlik dönemindeki kız ve erkeklerin uyum problemleri arasındaki ilişkide ergenin algıladığı çatışmanın boyutlarının aracı (mediator) ve düzenleyici (moderator) rolünü incelemektir. Araştırmanın örneklemini 10-14 yaşları arasındaki, 154’ü kız (Ort. = 12.45, S = .11), 131’i erkek (Ort. = 12.52, S = .11) olmak üzere 6., 7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören toplam 285 çocuk ve bu çocukların anneleri oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olan O’Leary-Porter Evlilik Çatışması Ölçeği anneler tarafından, 11-18 Yaş Grubu Gençler için Kendini Değerlendirme Ölçeği ve Çocukların Algıladığı Evlilik Çatışması Ölçeği ise çocuklar tarafından değerlendirilmiştir. Genel olarak bulgular, annelerin algıladığı çatışmanın hem kız hem de erkek çocuklarının içe yönelim, dışa yönelim ve toplam problemlerini anlamlı olarak yordadığını göstermiştir. Ayrıca yapılan analizler, eşler arasındaki çatışma ile ergenlerin uyum davranışları arasındaki ilişkide kızlarda ve erkeklerde algılanan çatışmanın boyutlarının farklı örüntüler ortaya koyduğunu göstermiştir. Kızlarda, içe yönelim problemlerinde çatışmanın özellikleri ve tehdidin; dışa yönelim problemlerinde çatışmanın özellikleri ve kendini suçlamanın; toplam problemde ise çatışmanın özellikleri, tehdit ve kendini suçlamanın, erkeklerde ise içe yönelim problemlerinde tehdit ve kendini suçlamanın; dışa yönelim problemlerinde sadece kendini suçlamanın ve toplam problemde tehdit ve kendini suçlamanın aracı değişken olarak rol oynadığı bulunmuştur. Ayrıca kız öğrencilerin içe yönelim problemlerinde çatışmanın özellikleri ve kendini suçlama; dışa yönelim ve toplam problemlerinde kendini suçlama, erkek öğrencilerin sadece içe yönelim problemlerinde kendini suçlamanın düzenleyici değişken olarak rol oynadığı görülmüştür. Eşler arasındaki çatışma ile çocukların uyum problemleri arasındaki ilişkide çocukların çatışmayı algılamalarının hem aracı ve hem de düzenleyici rolü Bilişsel Bağlamsal Model çercevesinde tartışılmıştır.

Interparental Conflict and Early Adolescents' Adjustment: The Mediational and Moderational Role of Appraisals in Turkish Culture

The main goal of this study was to investigate the mediational and moderational role of early adolescents’ appraisals of interparental conflict on the association between interparental conflict and adolescent adjustment for girls and boys. In the present study total of 285 adolescents (154 girls and 131 boys) and their parents were recruited from Ankara. The mean ages were 12.45 (SD = .11) and 12.52 (SD = .11) with the range of 10 to14 for girls and boys, respectively. To collect data we used the O’Leary-Porter Scale (OPS; Porter and O’Leary, 1980), Children’s Perceptions of the Interparental Conflict questionnaire (CPIC; Grych, Seid & Fincham, 1992), and Child Behavior Checklist (CBLC; Achenbach, 1991). In general, hierarchical regression analyses showed that parents’ ratings on the OPS predicted both boys’ and girls’ internalizing, externalizing and total behavior problems. In addition, the findings revealed that there is a different pattern of mediational and moderational effects of adolescents’ appraisals on the relationship between interparental conflict and adjustment for both genders. For girls, there was a mediational effects of conflict properties and threat in internalizing; conflict properties and self-blame in externalizing and conflict properties, threat and self-blame in total behavior problems. For boys, there was a mediational effects of threat and self-blame in internalizing; only self-blame in externalizing and threat and self-blame in total behavior problems. Furthermore, for girls conflict properties and self blame on the internalizing problems; self blame on externalizing and total problems; for boys self blame only on internalizing problems act as moderator variables. The mediational and moderational role of early adolescents’ appraisals of interparental conflict on the association between interparental conflict and adolescent adjustment were discussed in the framework of the cognitive-contextual model.

PDF

___

Achenbach, T. M. ve Rescorla, L. A. (2001). A manual for the ASEBA school age forms & profiles. Burlington: Univeristy of Vermont Research Center for Children, Youth & Families.
Aiken, L. S. ve West, S. G. (1991). Multiple regression: Testing and interpreting interactions. Newbury: Park, Ca: Sage.
Amato, P. ve Keith, B. (1991). Parental divorce and the well- being of children: A meta analysis. Psychological Bulletin, 110, 26-46.
Baron, R. M. ve. Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social-psychological research: Conceptual, strategic "and statistical considirations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
Coşkun, L. (2004). Ailesinin yanında ve yatılı okuyan ilköğretim öğrencilerinde akademik başarı ile okula ilişkin tutum, algılanan sosyal destek ve davranış-uyum sorunları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Cummings, E. M., Ballard, M. ve El-Sheikh, K. S. (1991). Responses of children and adolescents to interadult anger as a function of gender, age and mode of expression. MerillPalmer Quarterly, 37, 543-560.
Cummings, E. M. ve Davies, P. (1994). Children and marital conflict: The impact of family dispute and resolution. New York: The Guilford Press.
Cummings E. M. ve Davies, P. (2002). Effects of marital conflict on children: Recent advances and emerging themes in process-oriented research. Journal of Child Psychology and Psychiatry Allied Diciplines, 43,31-63.
Cummings, E. M., Davies, P. ve Simpson, K. (1994). Marital conflict, gender and children's appraisals and coping efficacy as mediators of child adjustment. Journal of Family Psychology, 8, 141-149.
Cummings, E. M., Goeke-Morey, M. C. ve Dukewich, T. L. (2001). The study of relations between marital conflict and child adjustment: Challenges and new directions for methodology. J. H. Grych ve F. D. Fincham, (Ed.), Child development and interparental conflict içinde (39-63). New York: Cambridge University Press.
Cummings E. M., Iannotti, R. J. ve Zahn-Waxier, C. (1985). Influence of conflict between adults on the emotions and agression of young children. Developmental Psychology, 21, 495-507.
Cummings, J. S., Pellegrini, D., Notarious, C. ve Cummings, E. M. (1989). Children's responses to angry adult behavior as a function of marital distress and history of interperantal hostility. Child Development, 60, 1035-1043.
Cummings, E. M., Vogel, D., Cummings, J. S. ve El- Sheikh, M. (1989). Children's responses to different forms of expression of anger between adults. Child Development, 60, 1392-1404.
Dadds, M. R., Atkinson, E., Turner, C, Blums, G. J. ve Lendich, B. (1999). Family conflict and child adjustment: Evidence for a cognitive-contextual model of intergenerational transmission. Journal of Family Psychology, 69, 124- 139.
Davies, P. T. ve Cummings, E. M. (1994). Marital conflict and child adjustment: An emotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116, 387-441.
Davies, P. T. ve Lindsay, L. L. (2001). Does gender moderate the effects of marital conflict on children? J. H. Grych ve F. D. Fincham, (Ed.), Child development and interparental conflict içinde (64-97). New York: Cambridge University Press.
Erel, O. ve Burman, B. (1985). Interrelatedness of marital relations and parent child relations: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 118, 108-132.
Erol, N. ve Şimşek, Z. (1998). Türkiye ruh sağlığı profili: Çocuk ve gençlerde ruh sağlığı, yeterlik alanları, davranış ve duygusal sorunların dağılımı. N. Erol, C. Kiliç, M. Ulusoy, M. Keçeci ve Z. Şimşek, (Ed.), Türkiye ruh sağlığı profili içinde. Ankara: TC. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Koordinatörlüğü.
Fincham, F. D., Grych, J. H. ve Osborne, L,N. (1994). Does marital conflict cause maladjustment? Directions and challenges for longitudinal research. Journal of Family Psychology, 5,128-140.
Fincham F. D. ve Osborne, L. N. (1993). Marital conflict and children: Retrospect and prospect. Clinical Child Psychology, 13, 75-88.
Grych, J. H. (1998). Children's, appraisals of interparental conflict: Situational and contextual influences. Journal Of Family Psychology, 12, 1-17.
Grych, J. H. ve Fincham, F. D. (1990). Marital conflict and children's adjustment: Cognitive-contextual framework. Psychological Bulletin, 108, 267-290.
Grych, J. H. ve Fincham, F. D. (1993). Children's appraisals of interparental conflict: Initial investigations of the cognitive-contextual framework. Child Development, 64, 215-230.
Grych, J. H., Fincham, F. D., Jouriles, E. N. ve Me Donald, R. (2000). Interparental conflict and child adjustment: Testing the mediational role of appraisals in the cognitive- contextual framework. Child Development, 71, 1648- 1661.
Grych, J. H., Harold, G. T. ve Miles, C. J. (2003). A prospective investigation of appraisals as mediators of the link between interparental conflict and child adjustment. Child Development, 74, 1176-1193.
Grych, J. H., Seid, M. ve Fincham, F. D. (1992). Assesing marital conflict from the child's perspective: The children's perception on interperantal conflict scale. Child Development, 63, 558-572.
Harold, G. T., Fincham, F. D., Osborne, L. N. ve Conger, R. D. (1997). Mom and dad are at it again: Adolescent perceptions of marital conflict and adolescent psychological distress. Developmental Psychology, 33, 333-350.
Hetherington, E. M., Stanley-Hagan, M. ve Anderson, E. R. (1989). Marital transitions: A child's perspective. American Psychologist, 44,303-312.
Jenkins, J. M. ve Bucconni, J. M. (2000). Children's understanding of marital conflict and the marital relationship. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Diciplines, 41, 161-168.
Jouriles, E. N. ve Lecompte, S. H. (1991). Husband's aggression toward wives and mother's and father's aggression toward children: Moderating effects of children gender. Journal of Counsulting and Clinical Psychology, 59, 190-192.
Jouriles, E. N. ve Norwood, W. D. (1995). Physcial agression toward boys and girls in families characterized by the battering of woman. Journal of Family Psychology, 9, 69-78. .
Kağıtçıbaşı, Ç. (1998). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul, Altan Matbaacılık.
Kerig, R K. (1998). Moderators and mediators of the effects of interparental conflict on children's adjustment. Journal of Abnormal ChildPsychology, 26,199-212.
Locke, H. ve Wallace, K. (1959). Short marital adjustment and prediction tests: Their realibity and validity. Marriage and Family Living, 2, 251-255.
Osborne, L. N. ve Ficham, F. D. (1996). Marital conflict, parent child relationships and child adjustment: Does gender matter? Merrill-Palmer Querterly 42, 48-75.
Öz, İ. P. (1999). The relationship between children's adjustment problems and their perceptions of marital conflict. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
Porter, B. ve O'Leary, K. D. (1980). Marital discord and childhood behaviour problems. Journal of Abnormal Child Psychology, 8, 287-295.
Rogers, M. J. ve Holmbeck, G. N. (1997). Effects of interparental aggression on children's adjustment: The moderating role of cognitive appraisals and coping. Journal of Family Psychology, 11, 125-130.
Rossman, B. R. ve Rossenberg, M. S. (1992). Family stres and functioning in children's beliefs about their control over parental conflict. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 33, 699-715.
Turner, C. M. ve Barett, P. M. (1998). Adolescent djustment to perceived marital conflict. Journal of Child and Family Studies, 7,499-513.
Tutarel, Ş. K. (1995). Cinsiyet, evlilik uyumu, depresyon ile nedensel ve sorumluluk yüklemeleri arası ilişkiler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Şendil, G. (1999). Çocukların anne babanın evlik çatışmasını anlayışı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Şirvanli, D. (1998). Eşler arası çatışma ve boşanmanın farklı yaş ve cinsiyetteki çocukların davranış ve uyum problemleri ile algıladıkları sosyal destek üzerindeki rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Ulu, İ. P., ve Fışıloğlu, H. (2002). The relationship between Turkish children's perception of marital conflict and their internalizing and externalizing problems. International Journal of Psychology, 37, 369-378.
Yılmaz, A. (2001a). Eşler arasındaki uyum, anne-baba tutumu ve benlik algısı arasındaki ilişkilerin gelişimsel olarak incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 16 {Al), 1-24.
Yılmaz, A. (2001b). Çocukların algıladığı anne-baba arasındaki uyum, anne-baba tutumu ve benlik algısı arasındaki ilişkiler. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 8 (2), 85-93.
Zimet, D. M. ve Jacob, T. (2001). Influences of marital conflict on child adjustment: Review of theory and research. Clinical Child and Family Psychology Review, 4, 319- 335.