Bellek Engellenmesi Ölçen Malzemelerin Türkçe'de Oluşturulması Çalışması

Bellek engellenmesi bilginin geçici olarak hatırlanamaması durumudur. Bu araştırma bellek engellenmesi ölçen malzemelerin Türkçe’de oluşturulması ve bu malzemelerle gözlemlenen bellek engellenmesi ve kolaylaştırma etkilerinin tekrarlanmasını hedeflemiştir. Bellek engellenmesi ölçen malzemeler bir hedef sözcük (örn., ALLERGY), hedef sözcüğe yazım yönünden benzeyen bir rakip sözcük (örn., ANALOGY) ve hedef sözcükle doğru olarak tamamlanan ancak rakip sözcükle doğru olarak tamamlanmayan bir sözcük parçasından (örn., A_L_ _GY) oluşmaktadır. Deney 1’de benzer özelliklere sahip bir malzeme havuzu oluşturulmuş, hedef ve rakip sözcük için temel tamamlanma düzeyi toplanmıştır. İngilizce’deki malzemelerin kriterlerine uyan malzemeler seçilerek hedef ve rakip sözcük için yaklaşık ortalama aynı temel düzeyi verecek şekilde üç gruba ayrılmış ve bu malzemeler Deney 2’de kullanılmıştır. Deney 2’de öğrenme aşamasında hedef sözcüğe maruz kalmak sözcük parçasının hedef sözcükle tamamlanma oranını temel düzeye göre arttırmıştır, yani kolaylaştırma etkisi görülmüştür. Öğrenme aşamasında rakip sözcüğe maruz kalmak ise sözcük parçasının hedef sözcükle tamamlanma oranını temel düzeye göre azaltmış-tır, yani bellek engellenmesi etkisi görülmüştür. Sonuçlar oluşturulan bu malzemelerle literatürdeki temel bulguların tekrarlanabildiğini ve bu malzemelerin anadili Türkçe olan katılımcılar ile bilişsel ve psikolinguistik araştırmalarda kullanılabileceğini göstermiştir.

A Study to Create the Memory Block Materials in Turkish

Memory block refers to a temporary inability to retrieve information. This study aimed to create the materials measuring memory block in Turkish, and to replicate the basic findings of memory block and facilitation. These materials consist of a target (e.g., ALLERGY), a competitor that is orthographically similar to the target (e.g., ANALOGY), and a word fragment that can be correctly completed by the target (e.g., A_L_ _GY), but not the competitor. In Experiment 1, a pool of items with similar characteristics was created and baseline completion rates were collected for the target and the competitor. Items that matched the characteristics of the ones in English were retained, and they were separated into three groups with approximately equal baselines for the target and the competitor, and were used in Experiment 2. Experiment 2 showed that being exposed to the target at study increases the target completion rate for the fragment above baseline, that is, there is facilitation. Being exposed to the competitor at study lowers the target completion rate below baseline level, that is, there is memory block. Basic findings in the literature can be replicated with these materials and these materials can be used in cognitive and psycholinguistic studies with Turkish speakers.

PDF

___

Anderson, M. C. ve Bjork, R. A. (1994). Mechanisms of inhibition in long term memory: A new taxanomy. D. Dagenbach ve T. Carr, (Ed.), Inhibition in attention, memory, and language içinde (265-325). New York: Academic Press.
Cangöz, B. (1999). Türkiye'de bilişsel psikoloji çalışmalarında kullanılan sözel malzemeler. Türk Psikoloji Yazıları, 2 (4), 73-82.
Crowder, R. G. (1976). Principles of learning and memory (s. 175-261). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçe 'nin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Horton, K. D., Wilson, D. E., ve Evans, M. (2001). Measuring automatic retrieval. Journal of Experimental Psychology, 27 (4), 958-966.
Ikier, S., Yang, L. ve Hasher, L. (2008). Implicit proactive interference, age, and automatic versus controlled retrieval strategies. Psychological Science, 19, 456-461.
Ikier, S. ve Hasher, L. (2006). Age differences in implicit interference. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 61B (5), 278-284.
Jacoby, L. L. (1991). A process dissociation framework: Separating automatic from intentional uses of memory. Journal of Memory & Language, 30 (5), 513-541.
Kinoshita, S. (2001). The role of involuntary aware memory in the implicit stem and fragment completion tasks: A selective review. Psychonomic Bulletin & Review, 8, 58-69.
Kinoshita, S. ve Towgood, K. (2001). Effects of dividing attention on the memory-block effect. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 27(3), 889-895.
Kintsch, W. (1977). Memory and cognition (s. 98-116). New York, NY: John Wiley & Sons.
Light, L. L., Kennison, R. F. ve Healy, M. R. (2002). Bias effects in word fragment completion in younger and older adults. Memory and Cognition, 30(8), 1204-1218.
Logan, J. M. ve Balota, D. A. (2003).Conscious and unconscious retrieval blocking in younger and older adults. Psychology and Aging, 18 (3), 537-550.
Lustig, C. ve Hasher, L. (2001a). Implicit memory is vulnerable to proactive interference. Psychological Science, 12 (5), 408-412.
Lustig, C. ve Hasher, L. (2001b). Implicit memory is not immune to interference. Psychological Bulletin, 127 (5), 618-628.
Martens, S. ve Wolters, G. (2002). Interference in implicit memory caused by processing of interpolated material. American Journal of Psychology, 115, 169-185.
Moscovitch, M. (1992). Memory and working with memory: A component process model based on modules and central systems. Journal of Cognitive Neuroscience, 4, 257-267.
Postman, L. ve Underwood, B. J. (1973). Critical issues in interference theory. Memory & Cognition, 1 (1), 19-40.
Püsküllüoğlu, A. (2002). Türkçe sözlük. Istanbul: Doğan Kitapçılık.
Richardson-Klavehn, A. ve Gardiner, J. M. (1998). Depth of processing effects on priming in stem completion: Tests of the voluntary contamination, conceptual processing, and lexical processing hypotheses. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, & Cognition, 24, 593-609.
Smith, S. M. ve Tindell, D. R. (1997). Memory blocks in word fragment completion caused by involuntary retrieval of orthographically related primes. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, & Cognition, 23 (2), 355-370.
Tekcan, A. İ., Göz, İ., Yalçın, S., Akırmak, Ü., Serbest, S., Fırat, C. ve Rodoplu, S.(2002). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğu'nün geçerliği üzerine bir çalışma. Türk Psikoloji Dergisi, 17,27-42.
Tulving, E., Schacter, D. L. ve Stark, H. A. (1982). Priming effects in word fragment completion are independent of recognition memory. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, & Cognition, 8, 336-342.
Wilson, D. E., ve Horton, K. D. (2002). Comparing techniques of automatic retrieval: Effects of retention interval. Psychonomic Bulletin and Review, 9 (3), 566-574.
Yılmaz, B. (2000). Wechsler Yetişkinler İçin Zeka Ölçeği Gözden Geçirilmiş Formu (WAIS-R) Sözcük Dağarcığı Alt Ölçeği Türkiye Standardizasyonu Ön Çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, İstanbul.