Caner ÇAKI, Mehmet Ali GAZİ, Gül ÇAKI, Ozan GÜLADA

A Semiotic Analysis on Propaganda Posters During Likbez Campaign

1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi’nden sonra Vladimir Lenin liderliğindeki Bolşevikler Rusya’da iktidarı ele geçirmiştir. Lenin’in yönetiminde ki Rusya’da 26 Aralık 1919 tarihinde “Nüfus Arasında Cehaletin Ortadan Kaldırılması” (ликвида́ция безгра́мотности у населения) başlığında, Likbez (Ликбез) kısa adıyla okuryazarlık kampanyası başlatılmış ve bu kampanyayla birlikte ülkede eğitim düzeyinin yükseltilmesine yönelik yoğun bir çaba sarf edilmiştir. Özellikle kampanya kapsamında kitap okumanın teşvik edilmesine ve kitlelerin okuma alışkanlığının gelişmesine yönelik propaganda faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada dönemin önde gelen kitle iletişim araçlarından biri olan propaganda posterlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada, Lenin döneminde başlatılan Likbez kampanyasıyla kitlelerin kitap okumasının teşvik edilmesi sürecinde propaganda posterlerinden ne şekilde yaralanıldığının ve hangi mesajların verildiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada belirlenen 9 propaganda posteri, Rus dilbilimci Roman Jakobson’un göstergebilim kavramları ışığında analiz edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgularda kitap okuyan insanların mutlu ve huzurlu bir yaşama sahip olacağına yönelik algıların oluşturulmaya çalışıldığı, diğer yandan kitap okumanın Komünizm ideolojisiyle yakınlaşmanın bir yolu olarak sunulduğu ortaya çıkarılmıştır.

A Semiotic Analysis on Propaganda Posters During Likbez Campaign

The Bolsheviks led by Vladimir Lenin seized power in Russia after the October Revolution in 1917. A literacy campaign was launched in Russia under the title of "Elimination of Ignorance Among the Population" (ликвида́ ция безгра́ мотности у населения), with the short name Likbez (Ликбез) and an intense effort was made to raise the level of education with the campaign in the country under the leadership of Lenin on December 26, 1919. Especially within the scope of the campaign, propaganda activities were carried out to encourage reading books and to develop the reading habits of the masses. At this stage, propaganda posters, one of the leading mass media tools of the period, were used. In the study, it was aimed to reveal how the propaganda posters were used and what messages were given in the process of encouraging the masses to read books in Likbez, which was initiated in Lenin’s reign. For this purpose, 9 propaganda posters determined were analyzed in the light of the semiotics concepts of the Russian linguist Roman Jakobson. In the findings of the study, it was revealed that the perceptions that people who read books would have a happy and peaceful life were tried to be formed, on the other hand, reading was presented as a way of getting closer to the Communism ideology.

PDF

___

Abendroth, M. (2014). Rebel Literacy: Cuba's national literacy campaign and critical global citizenship. The United States: Litwin Books.
Akinde, C. O., ve Omolewa, M. (1982). Background issues relating to the proposed Mass Literacy Campaign in Nigeria. International Review of Education, 28(1), 71-93. doi.org/10.1007/BF00597759
Aladağ, H. (2019). 1960’lar sonrası kütüphanecilik tarihimiz içinde bazı “Kütüphane Haftası” afişlerinin Roland Barthes’in göstergebilim metodu çerçevesinde analizi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 133-147. https://doi.org/10.20860/ijoses.601210
Amare, G. (2006). An appraisal of the literacy campaign in Ethiopia during the military regime, 1974- 1991. Journal of Ethiopian Studies, 39(1/2), 93-117.
Angus, E. (1980). The awakening of a people: Nicaragua's Literacy Campaign. Two Thirds, 2(3), 6-32.
Аракелова, М. П. (1994). Ликвидация неграмотности среди женщин в первой половине 20-х годов. Социологические исследования, (3), 75-78.
Arıca, F. A. (2019). Çin Halk Cumhuriyeti’nde Mao Zedong döneminde spor yayıncılığı üzerine inceleme. TRT Akademi, 4(8), 392-408.
Avcı, Ö. (2018). Propaganda çeşitleri. Karaca, M. ve Çakı, C. (Ed.) İletişim ve propaganda içinde (s. 75-114). Konya: Eğitim Yayınevi.
Azab, S. A. (1985). The national adult literacy campaign in Iraq. Prospects, 15(3), 383-387. doi.org/10.1007/BF02196640
Васеха, М. В. (2018). "Крестьянка грамотная": ликбез в Западной Сибири и конструирование нового паттерна женского поведения в 1920-е годы. Вестник Новосибирского государственного университета. Серия: История. Филология, 17(5), 150-160.
Badiane, F. (1983). The literacy campaign in Senegal. Educafrica: Bulletin of the Unesco Regional Office for Education in Africa, 9, 192-198.
Barrington, L. (2005). Education, literacy, training, and propaganda in a Ghanaian border town. Ghana Studies, 8(1), 3-38.
Bradley, J. (2012). The St. Petersburg Literacy Committee and Russian education: government tutelage or public trust?. The Russian Review, 71(2), 267-294. doi.org/10.1111/j.1467- 9434.2012.00653.x
Braimoh, D. (1983). Communication strategies for effective literacy campaign in Nigeria. Nigeria Magazine, (145), 16-27.
Bredin, H. (1984). Roman Jakobson on metaphor and metonymy. Philosophy and Literature, 8(1), 89- 103.
Budd, A. M. (2018). Marksist teoriye bir katkı: Rusya'da devlet kapitalizmi teorisi. Enternasyonal Sosyalizm, 1(2), 74-83.
Сажина, А. И. (2012). Ликвидация неграмотности в Забайкалье в условиях ДВР (1920-1922 гг.). Вестник Забайкальского государственного университета, 10, 12-16.
Clark, C. E. (1995). Literacy and labour: The Russian literacy campaign within the trade unions, 1923– 27. Europe-Asia Studies, 47(8), 1327-1341.
Clark, C. E. (2000). Uprooting otherness: the literacy campaign in NEP-Era Russia. The United States: Susquehanna University Press.
Çakı, C. (2020). İnsan ticaretine karşı hazırlanan uluslararası kamu spotu reklamları: çocuk istismarı üzerine inceleme. Göç Araştırmaları Dergisi, 6(1), 60-91.
Çakı, C. ve Gülada, M. O. (2020). Komünizm ideolojisi altında Ermeni kadınların propaganda posterlerindeki temsili. Ermeni Araştırmaları, 66, 49-71.
Çalışkan, S., ve Doğan, D. K. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği'ndeki radyo yayınlarında propaganda şarkılarının kullanılması: "Kutsal Savaş" şarkısı üzerine inceleme. Eurasian Journal of Music And Dance, 16, 263-280. doi.org/10.31722/ejmd.757538
Çalışkan, S. (2020). Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde propaganda posterleri üzerinden Stalin'in liderlik kültünün inşası. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 984-1010. doi.org/10.19145/e-gifder.717676
Dardour, M. (2000). The literacy campaign in rural Morocco: drawing some lessons. Prospects, 30(1), 125-142. doi.org/10.1007/BF02754052
Dündar, G. (2019). Mussolini İtalyası'nda spor yayıncılığı. TRT Akademi, 4(8), 308-324.
Eklof, B. (1987). Russian literacy campaigns, 1861–1939. Arnove, R. F. and Graff. H. J. (Ed). In National Literacy Campaigns (p. 123-145). Boston, MA: Springer.
Erguig, R. (2017). The mosques-based literacy campaign in Morocco: A socio-cultural perspective. Studies in the Education of Adults, 49(1), 3-25. doi.org/10.1080/02660830.2017.1283755
Fischer-Jørgensen, E. (1997). Roman Jakobson and Denmark. Acta Linguistica Hafniensia, 29(1), 13- 28.
Fiske, J. (2017). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan, Çev.). 5. Bs. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Gazı̇, M. A., Çakı, C., Gülada, M. O. ve Çakı, G. (2020). Çin Halk Cumhuriyeti Kültür Devrimi sürecinde okuma alışkanlığının propaganda posterlerinde sunumu. Türk Kütüphaneciliği, 34(3), 406-431.
Golobokova, Y. (2011). Literacy and democracy in Russia. ETC: A Review of General Semantics, 68(1), 50-55.
Gülada, M. O. (2019). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği'nin casusluk karşıtı propagandasının posterlerdeki sunumu. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 3(1), 49-68.
Глущенко, И. В. (2015). Советский просветительский проект: ликвидация неграмотности среди взрослых в 1920–1930‑е годы. Вопросы образования, 3, 246-282.
горюнова, а. г. (2012). советское государство и общественность в борьбе за грамотность женщин в 1920-е годы в регионе верхнего поволжья. ивановского государственного университета, 23-27.
Grainger, I. P. (1987). The literacy campaign in Zimbabwe. Journal of Social Development in Africa, 2(2), 49-58.
Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. (M. Yalçın, Çev.). 3. Bs. Ankara: İmge Kitabevi.
Guroff, G., ve Starr, S. F. (1971). A note on urban şiteracy in Russia, 1890-1914. Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, (H. 4), 520-531.
Işık, M. ve Karaca, M. (2019). Vichy Fransası'nda müttefik devletlerine karşı yürütülen propaganda faaliyeti. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 43-62.
Hanemann, U. (2006). Nicaragua’s literacy campaign. Paper commissioned for the EFA Global Monitoring Report, 1-13.
Herman, R. (2012). An army of educators: gender, revolution and the Cuban literacy campaign of 1961. Gender & History, 24(1), 93-111. doi.org/10.1111/j.1468-0424.2011.01670.x
Hobbs, R., and McGee, S. (2014). Teaching about propaganda: an examination of the historical roots of media literacy. Journal of Media Literacy Education, 6(2), 56-67.
Hobbs, R., Seyferth-Zapf, C., and Grafe, S. (2018). Using virtual exchange to advance media literacy competencies through analysis of contemporary propaganda. Journal of Media Literacy Education, 10(2), 152-168. doi.org/10.23860/JMLE-2018-10-2-9
Kalkina, V. (2020). Between humour and public commentary: digital re-appropriation of the Soviet propaganda posters as internet memes. Journal of Creative Communications, 15(2) 131–146. doi.org/10.1177/0973258619893780
Karabulut, F. (2009). İktidar ve meşrulaştırma mücadelesinin odağı orta Asya: Sovyetlerin dil ve eğitim politikaları. Bilig Dergisi, 50, 64-95.
Karaca, M. (2018). İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin iş gücü elde etmek amacıyla yürüttüğü propaganda faaliyetleri. EUropean Journal of Managerial Research (EUJMR), 2(2), 119-136.
Kefeli, A. N. (2014). Becoming Muslim in imperial Russia: Conversion, apostasy, and literacy. New York: Cornell University Press.
Keskı̇n Yılmaz, Y., Çakı, C ve Kazaz, A. (2020). Nazi Almanya'sı döneminde Nazizm ideolojisindeki antisemitist propaganda mitlerinin eğitime yansıması. Selçuk İletişim, 13(3), 1081-1113.
Kızılcı, S., Kavuran, T. (2019). İkinci Dünya Savaşı'nda Japonya karşıtı ABD propaganda posterlerinin korku çekiciliği bağlamında incelenmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 63- 78.
Kisel, M. (2008). Literacy and literary mastery in early Soviet Russia: the Case of Yuri Olesha's "Envy". Ulbandus Review, 11, 23-45.
Klarin, V. (1970). Lenin and Krupskaya in the struggle for public education. Soviet Education, 12(12), 51-64.
Korolev, F. F. (1970). Lenin and public education. Prospects in Education, 1(2), 45-50.
Koutaissoff, E. (1951). Literacy and the place of Russian in the non‐Slav republics of the USSR. Europe‐ Asia Studies, 3(2), 113-130.
Kraevskii, V. V. (1987). The Soviet Union's experience in the elimination of adult literacy. Convergence, 20(2), 20-25.
Kučera, H. (1983). Roman Jakobson. Language, 59(4), 871-883.
Lapko, A. F., ve Lyusternik, L. A. (1970). Lenin, science and education. Russian Mathematical Surveys, 25(2), 13-76.
Лебедева, Л. В. (2012). Проблемы ликвидации неграмотности крестьян в первое десятилетие советской власти. Известия Пензенского государственного педагогического университета им. ВГ Белинского, (27), 776-778.
Leiner, M. (1987). The 1961 national Cuban literacy campaign. Arnove, R. F. and Graff, H. J. (Ed.). In National Literacy Campaigns (p. 173-196). Boston, MA: Springer.
Lilge, F. (1968). Lenin and the politics of education. Slavic Review, 27(2), 230-257. Липатова, Н. В. (2012). Политический ликбез как пропуск в ряды кадрового резерва советского руководства на местах в 20-е гг. Хх в. Известия Иркутского государственного университета. Серия: Политология. Религиоведение, (2-2), 85-91.
Lucas, C. J. (1981). Arab illiteracy and the mass literacy campaign in Iraq. Comparative Education Review, 25(1), 74-84.
Maharramova C. N., ve Şimşek, A. (2017). Sovyetler Birliği döneminde Rusya’da okutulan tarih ders kitaplarında Türk imajı. CTAD: Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13(26), 37-66.
Mammo, G. (1982). The national literacy campaign in Ethiopia. Prospects, 12(2), 193-199.
Mažeikienė, N., ve Juraitė, K. (2014). Propaganda, critical media literacy and participation: Tracing memories of the Soviet media. CM-Časopis Za Upravljanje Komuniciranjem, 9(30), 79-104.
McKay, V. (2018). Through the eye of a fly: action research as a support for the South African national literacy campaign. Systemic Practice and Action Research, 31(4), 375-393. doi.org/10.1007/s11213-017-9431-x
Mironov, B. N. (1986). Literacy in Russia, 1797-1917: obtaining new historical information through the application of retrospective prediction methods. Soviet Studies in History, 25(3), 89-117. doi.org/10.2753/RSH1061-1983250389
Mironov, B. N. (1991). The development of literacy in Russia and the USSR from the tenth to the twentieth Centuries. History of Education Quarterly, 31(2), 229-252. Doi: 10.2307/368437
Mohanty, A. K. (2005). Paradigms of learning: the total literacy campaign in India. Contemporary Education Dialogue, 2(2), 249-252. doi.org/10.1177/097318490500200207
Monoszon, E. I. (1981). V I Lenin and methods of communist education. Soviet Education, 23(4), 35- 52. doi.org/10.2753/RES1060-9393230435
Mpofu, S. T. (1997). The fallacies of literacy campaigns: reflections on the Zimbabwe national literacy campaign. Zimbabwe Journal of Educational Research, 9(1), 18-43.
Mujica, R. J. (1981). Some recollections of my experiences in the Cuban Literacy Campaign. Journal of Reading, 25(3), 222-225.
Natolochnaya, O. V., Bulgarova, B. A., and Bragina, M. A. (2018). The struggle for literacy in the Russian troops in the late 1850s-Early 1860s. Былые годы. Российский исторический журнал, 47, 225-231.
Nazarova, L. K. (1988). An Outline of the History of the Methods of Teaching Literacy in Soviet Russia, 1917—1947. John A. (Ed.). Downing. in Advances in Psychology (V. 49, p. 37-65). Amsterdam: North-Holland.
Omolewa, M. (2008). Programmed for failure? The colonial factor in the mass literacy campaign in Nigeria, 1946–1956. Paedagogica Historica, 44(1-2), 107-121.
Ortega, D., and Rodríguez, F. (2008). Freed from illiteracy? A closer look at Venezuela’s Misión Robinson literacy campaign. Economic Development and Cultural Change, 57(1), 1-30.
Özdemir, B. (2016). Rusya’nın kırsal kesiminde Komünist Gençler Birliği’nin (Komsomol) kuruluşu ve Sovyet iktidarının güçlenmesindeki rolü: 1918-39. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3(1), 19-30. DOI: 10.16985/MTAD.2016126863
Özdemir, B. (2018). Sovyetler Birliği’nde komünist ideolojinin eğitime yansımaları: 1920’li ve 1930’lu yıllar. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 103- 111.
Павлова, Л. В. (2014). Общество «Долой неграмотность» и его роль в ликвидации неграмотности в Оренбуржье в 20-30-е гг. XX в. Общество: философия, история, культура, (1), 40-44.
Paul, N. L. (2010). A warlord's wisdom: literacy and propaganda at the time of the First Crusade. Speculum, 85(3), 534-566.
Петрова, Я. И. (2007). Ликбез как социальный проект (на материалах Самарской губернии, 1920- 1930-е годы). Журнал исследований социальной политики, 5(4), 519-540.
Prieto, A. (1981). Cuba's national literacy campaign. Journal of Reading, 25(3), 215-221.
Rao, N. (1999). Cycling into the future: a report on women’s participation in a literacy campaign in Tamil Nadu, India. Gender, Technology and Development, 3(3), 457-474.
Ravkin, Z. (1964). Struggle for the Leninist Style of Work in the People's Commissariat of Education. Soviet Education, 6(11), 44-54.
Redavantgarde (2020). Sovyetler Birliği propaganda posterleri. Erişim adresi http:// redavantgarde. com/ en/ collection /show -collection/ ?themeId= 53
Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü: kavramlar, yöntemler, kuramcılar, okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Riordan, J. (1989). The Komsomol. Riordan, J. (Ed.). In Soviet youth culture (p. 16-44). London: Palgrave Macmillan.
Ross, L. W. (1960). Some aspects of Soviet education. Journal of Teacher Education, 11(4), 539-552.
Salma, A. N. (2019). Defining digital literacy in the age of computational propaganda and hate spin politics. KnE Social Sciences, 323-338. DOI: 10.18502/kss.v3i20.4945
Serra, A. (2001). The literacy campaign in the Cuban Revolution and the transformation of identity in the liminal space of the Sierra. Journal of Latin American Cultural Studies, 10(1), 131-141. doi.org/10.1080/13569320020030097
Soundarapandian, M. (2000). Literacy campaign in India. India: Discovery Publishing House.
Stevens, C. B. (1980). Belgorod: Notes on Literacy and Language in the Seventeenth-Century Russian Army. Russian History, 7(1), 113-124.
Şahan, S. (2020). Sovyetler Birliği'nde Batı Blok'unun radyo yayınlarının karikatürler üzerinden eleştirisi. TRT Akademi, 5(9), 270-291.
Unsicker, J. (1987). Tanzania’s literacy campaign in historical-structural perspective. Arnove, R. F. and Graff, H. J. (Ed.). In National Literacy Campaigns (p. 219-244). Boston, MA: Springer.
Wade, R. A. (2006). The october revolution, the Constituent Assembly, and the end of the Russian Revolution. Thatcher, I. D. (Ed.). In Reinterpreting Revolutionary Russia (p. 72-85). London: Palgrave Macmillan.
Yılmaz, M. B. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Japon medyasının ABD'ye yönelik faaliyetleri: Tokyo Rose Radyo yayınları üzerine inceleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 541-563. https://doi.org/10.15869/itobiad.657946
Yılmaz, M. B., Çakı, C. ve Gazı̇, M. A. (2020). Nazi Almanyası işgalindeki Sırbistan'da antisemitist propaganda faaliyetleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 441-450.
Zepper, J. T. (1965). NK Krupskaya on complex themes in Soviet education. Comparative Education Review, 9(1), 33-37.
Zimianin, M. (1985). Following Leninist principles for the development of public education. Soviet Education, 28(1), 43-74.
Zitser, E. A. (2018). Raphael Lemkin and the Soviet propaganda poster collection at Duke University Library. Slavic & East European Information Resources, 19(3-4), 242-262. doi.org/10.1080/15228886.2018.1538863