TARİKAT KÜLTÜRÜNDEN BİR KESİT: OSMANLI MİMARİ SÜSLEMESİNDE KARPUZ VE KARPUZ-BIÇAK TASVİRLERİ

Osmanlı döneminde başkent ve taşradaki bazı yapıların duvar ve tavanlarında yer alan bir grup karpuz ve karpuz-bıçak tasvirleri, üslupları kadar ikonografileriyle de ilginç bir grubu oluşturur. Başkentin saray, konak, yalı ve köşklerinde ayrıca taşrada eşrafa ait bazı büyük konutların yemek odalarındaki karpuz tasvirleri başka meyvelerle birlikte natürmort şeklinde, Batılı tarzda bir üslupla ve genellikle iştah acıcı şekilde tasarlanarak resimlenmiştir. Öte yandan tarikatların yoğunlaştığı Anadolu’nun bazı taşra illerinde ve Balkanlar’da bulunan cami, türbe, tekke ve tarikat ehlinin yaşadığı konaklarda rastlanan karpuz veya karpuz dilimine saplanmış bıçak tasvirleri bu çalışmanın ana konusunu oluşturur. Genel olarak tepesi kesilerek, bir dilimi çıkarılmış karpuz ve bıçak/bıçaklar bu kompozisyonların ana resim elemanlarıdır. Bu ana kompozisyon, bazı örneklerde manzara içinde, bir masa, sehpa ya da sütun üzerinde veya bir bostanı çağrıştıran kıvrım dallar ve yapraklarla yüzeye dağılmış olarak tasvir edilmişlerdir. Bu farklı anlatım çeşitliliği sanatçıların tasarım dünyalarının zenginliğinin yanı sıra farklı bölgelerdeki tarikat anlatılarının sözel kültürdeki değişimlerini de ifade ediyor olmalıdır. Karpuz, Türk dünyasında Orta Asya’dan bu yana yeme-içme kültürünün bir parçası olmasının yanında Trakya ve Anadolu’da bilmece, ninni, mâni, rüya tabiri ve bazı inanışlara da kaynaklık etmiştir. Ayrıca karpuz, tarikat çevrelerinde birçok efsanevi anlatının da içindedir. Özellikle Bektaşi inancını benimsemiş çevrelerdeki bu anlatılar ibadet ettikleri, abdest aldıkları, ikamet ettikleri ya da defnettikleri tarikat büyüklerine ait yapıların duvarlarına işlenerek izleyicisine hatırlatılmış ve bu şekilde ölümsüzleştirilmiştir. Bu resimlerde tarikat mensubu olduğu anlaşılan sanatçılardan birkaçının adı geçer. Bu tasvirler halk sanatının mütevazı ve naif tarzıyla 18-20 yüzyıllar arasında yapılmışlardır.

A Section from a Sect Culture: Watermelon and Watermelon-Knife Depictions in Ottoman Architectural Decoration

A group of watermelon and watermelon-knife depictions on the walls and ceilings of some buildings in the capital and the provinces during the Ottoman period constitute an interesting group with their iconography as well as their style. Watermelon depictions are depicted with other fruits in the form of a still life, in a Western style, and generally in an appetizing way in the palaces and mansions of the capital, as well as in the dining rooms of some large residences in the provinces. The focus of this study is the depictions of watermelon or knives stuck in watermelon slices found in mosques, tombs, dervish lodges and mansions in which the cult members live in some provincial provinces of Anatolia and the Balkans, where the sects are concentrated. In general, a cut-off watermelon and a knife/knives form the main painting elements of these compositions. In some examples, this main composition is depicted in the landscape, on a table, coffee table or column, or scattered over the surface with folded branches and leaves reminiscent of an orchard. This diversity of depictions expresses the richness of the artists’ design worlds, as well as the changes in the verbal culture of the sect narratives in different regions. Besides being a part of the food and beverage culture in the Turkish world since Central Asia, watermelon has also been the source of riddles, lullabies, chansonnettes, dream interpretations and some other beliefs in Thrace and Anatolia. In addition, watermelon appears in several mythical narratives in cult circles. These narratives, especially in the circles that adopted the Alevi-Bektashi belief, were engraved on the walls of the structures belonging to the cult elders who worshiped, made ablutions, resided or buried in these structures and were immortalized in this way. Some of the artists who were probably members of the sect are mentioned in these paintings. These depictions were made between the 18th and 20th centuries with the humble and naive style of folk art.

___

  • Acun, Hakkı. (2005). Bozok Sancağı’nda (Yozgat İli) Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Akgündüz, Murat. (2007). “Mevlevilik ve Osmanlı Padişahları”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/18, 37 – 44.
  • Aksel, Malik. (2010). Anadolu Halk Resimleri. Haz. Beşir Ayvazoğlu. İstanbul: Kapı Yayınları.
  • Aksoy, Yaşar. (1994). İzmir’i Sevme Sanatı. İzmir: İleri Kitabevi Yayınları.
  • Akyol, Neriman Senem (2006). “Adana (Merkez) Halk Kültüründe Halk İnançları Bayramlar ve Törenler”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Algaç, Şeyda. (2017). “Afyonkarahisar Dazkırı-İdris Köyü Camii ve Kalemişi Bezemeleri.” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/2, 421-432.
  • Algaç, Şeyda (2018). “Afyonkarahisar Başmakçı Hilal (Cuma) Camii ve Kalemişi Bezemeleri”. VIII. Uluslararası Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu 5-7 Nisan 2018 Afyon: 272-280.
  • Akçamlı, Adil. (1997). Bir Zamanlar Bayraklı. İzmir: Bayraklı Matbaacılık Ltd. Şti.
  • Alimcan, İnayet. (2002). “Türklerin Çin Kültürü Üzerindeki Etkileri”. Türkler Ansiklopedisi, c. 4, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 63-80.
  • Altıer, Semiha. (2011). “Geleneksel Türk Evlerine Çanakkale’den Bir Örnek: Dalkılıçlar Konağı ve Süslemeleri”. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Tebliğler cilt 2, 16-17 Haziran 2011, Bakü-Azerbaycan: 546-560.
  • Ardıçlı, Orhan. (2006). Büyük Rüya Tabirleri Ansiklopedisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Arık, Rüçhan. (1973). Batılılaşma Dönemi Türk Mimarisi Örneklerinden Anadolu’da Üç Ahşap Cami. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Arık, Rüçhan. (1975). “Anadolu’da Bir Halk Ressamı: Zileli Emin”. Türkiyemiz 16, 8-13.
  • Arık, Rüçhan. (1988). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Arslan, Muhammet. (2020). “Anadolu Türk Mimarisinde Zülfikar Tasvirleri”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 95, 235-275.
  • Atasoy, Nurhan. (2020). Hasbahçe, Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek. İstanbul: Aygaz.
  • Aytekin, Osman. (1998). “Serhat Boylarında Bir Osmanlı Dönemi Yapısı Murat Merkez Camii”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 4, 37- 47.
  • Azizsoy, Anar. (2015). “Batılılaşma Devri Tasvir Sanatının Azerbaycan Cami Mimarisinde Görülen Duvar Resimlerinden Örnekler”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/29/2, 157-184.
  • Bayladı, Derman. (2004). Efsaneler Dünyasında Anadolu. İstanbul: Say Yayınları.
  • Bayraktar, M. Sami (2005). “Samsun ve İlçelerinde Türk Mimari Eserleri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Bebek, Adil. (2005). “Cennet Meyveleri Örneğinde Âhiret Hayatına Kelâmî Bir Bakış”. İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2, 1–18.
  • Biçici, H. Kamil. (2003). “Yörük Köyünde Bulunan İki Evdeki Kalem İşi Süslemeler”. Prof. Dr. Kâzım Yaşar Kopraman’a Armağan. Ankara: Berikan Yayınları, 164- 173.
  • Bozer, Rüstem. (1994). “Kula’nın Emre Köyü’ndeki Türk Eserleri”. X. Türk Tarih Kongresi 22–26 Eylül 1986, Kongreye Sunulan Tebliğler V Ankara: 2447- 2460.
  • Bozer, Rüstem. (1987). “Kula-Emre Köyünde Resimli Bir Cami”. Türkiyemiz 18/53, 15-53.
  • Calcas, Evelyn. (1983). Gateways to the Past, Housesand Gardens of Old Bornova. İzmir: Bilgehan Basımevi.
  • Can, Şefik. (1994). Klasik Yunan Mitolojisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Cantay, Gönül. (1980). “Zile’li Emin Usta’nın Bilinmeyen İki Eseri”. Bedrettin Cömert’e Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Beşeri Bilimler Dergisi Özel Sayı: 497-507.
  • Cici, Recep. (2000). “İmâmzâde Muhammed b. Ebû Bekir”. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 22, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 210-211.
  • Çal, Halit. (1998). Tokat Evleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Çerkez, Murat (2005). “Merzifon’da Türk Devri Mimari Eserleri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Çetin, Engin. (2005). “Divanü Lügati’t-Türk’teki Yiyecek İçecek Adları ve Bu Adların Türkiye Türkçesindeki Görünümleri”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/2, 185-200.
  • Çakmak, Nesibe Menekşe. (2021). “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Beslenme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
  • Çakmak, Şakir. (1991). “Denizli İlindeki Türk Anıtları”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Çelik, Esra ve İnci Kuyulu Ersoy (2015). “Kocaeli Yapılarında Bulunan Resimli Bezemelerden Örnekler”. Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kocaeli. Ed. Haluk Selvi ve M. Bilal Çelik, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayını, Kocaeli: 1651-1665.
  • Çerezci, Jale Özlem Oktay. (2019). “Göktürk Dönemi Madeni Silahları”. Akdeniz Sanat 13, 477-500.
  • Çığ, Kemal. (1957). “Türk Oymacıları (Katığları) ve Eserleri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi 2, 159-179.
  • Çoruhlu, Yaşar. (1997). “Orta Asya’dan Anadolu’ya Lahit veya Taş Sandukalarda Görülen Hançer-Bıçak Tasvirlerinin Sembolizmi”. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu I, 9-11 Mayıs 1997, İstanbul: 60-70.
  • Çoruhlu Yaşar. (1998). “Eyüp ve Çevresindeki Mezartaşlarında Görülen Kase İçinde Meyve Tasvirlerinin Sembolizmi”. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla II. Eyüpsultan Sempozyumu Tebliğler, 8-10 Mayıs 1998, İstanbul: 118-127.
  • Daş, Ertan. (1995). “Dazkırı Yakınlarındaki Yayınlanmamış Ahşap Destekli İki Köy Camii”. 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, II, Ankara, 1-12.
  • Degrand, Alexandre Jules Theodore. (1901). Souvenirs De La Haute-Albanie. Paris: Rue-Bernard Palissy.
  • Demirarslan, Deniz (2011). “Eski Bir Bektaşi Yerleşimi: Yörük Köyü’nde Evler ve Odanın Oluşumu”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 58, 69-88.
  • Dilek, Zehra. (2019). “Şerifler Yalısı”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Doğanbaş Muzaffer. (2001). “Amasya Yöresi Alevî Ziyaretgâhları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 17, 105-113.
  • Erbek, Mine. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Ercan, Derya. (2000). “Bergama Tarihi ve Kültürü”, Mezuniyet Çalışması, K.K.T.C. Yakındoğu Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Lefkosa.
  • Erhat, Azra. (2007). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Erman, Artun. (1989). “Tekirdağ’da Söylenen Ninnilerden Örnekler”. Türk Folklorundan Derlemeler Ankara: MİFAD Yayınları, 1-9.
  • Ersoy, İnci Kuyulu. (2001). “Çakırağa Konağı”. Birgi Tarihi, Tarihi Coğrafyası ve Türk Dönemi Anıtları. Ankara, 141-152.
  • Ersoy, İnci Kuyulu. (2014). “İzmir, Bayraklı Yahya Hayati Paşa Köşkü: Kül Olan Resimler”. XVI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. Sivas: 529-545.
  • Ersoy, İnci Kuyulu. (2019). “Batı Anadolu’dan Adalara Duvar Resmi Bağlamında Midilli’de Resimli İki Konut”. Sanat Tarihi Dergisi XXVIII/1, 165-191.
  • Eryılmaz, Halil İbrahim ve Şenay Özgür Yıldız. (2020). “Manisa, Demirci’de Duvar Resimli İki Cami: Kışlak Eski Camii ve Ahatlar Camii”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51, 69-107.
  • Evcim, Rifat. (2015). “Anadolu’da Anlatılan Masallarda, Âdet ve İnanmalar Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
  • Gezgin, Deniz. (2007). Bitki Mitosları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Gültekin, R. Eser. (2008). “Türklerde Bereket Sembolü Olarak Kullanılan Meyve Motifleri ve Mimaride Değerlendirilmesi”. Turkish Studies 3/5, 9-31.
  • Gürbıyık, Cengiz. (2020). “Demirci Küpeler Köyü Camii Duvar Resimleri”. ArtSanat Dergisi 13, 143–167.
  • Harmancı, M. Esat. (2011). “Hamza Baba ve Eserleri”. Alevilik Araştırmaları Dergisi Yaz/1, 39-48.
  • İltar, Gazanfer. (2014). “Tekke Köyü Hacı Abdullah Halife Camisi Duvar Resimleri”. Vakıflar Dergisi 42, 69-80.
  • İmamzade Muhammed El-Buhari. (2013). İslam Ahlakı ve Adabı, Şir’atü’l İslam. İstanbul: Fazilet Neşriyat
  • İnce, Kasım. (2011). “Koca Seyfullah Camii-Şaphane / Kütahya”. Anadolu Kültürlerinde Süreklilik ve Değişim Dr. A. Mine Kadiroğlu’na Armağan. ed. Bülent İşler vd., Ankara: Rekmay Yayıncılık, 265-282.
  • İşler, Necati. (2020). “Muhammed b. İbrahim’in Manzûm Şir’atü’l-İslam Tercümesi (Şir’a-i Manzûm)”. Eskiyeni 41/Eylül, 775-812.
  • İzgi, Özkan. (1976-1977). “Kuruluş Devrinde Uygurlar’ın Kitanlar’a Tesirleri ve Uygur, Gazne, Kitanlar Arasındaki Münasebetler”. Tarih Enstitüsü Dergisi 7-8, 7-16.
  • İzeti, Metin. (2004). Balkanlar’da Tasavvuf. İstanbul: Gelenek Yayıncılık.
  • İzeti, Metin ve Hilal Otyakmaz. (2017). “Arnavutluk-Kruja’daki Sarı Saltık Makamı Etrafında Gelişen İnanç ve Ritüeller”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi 8, 27-46.
  • Kanlıçay, Sinem Sevinçtav. (2010). “Barok-Rokoko Yorumlu 18. Yüzyıl İstanbul Çeşmelerinde Kompozisyon, Motif ve Terimler (1740-1797)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Karaaslan, Muzaffer. (2019). “Osmanlı Duvar Resimlerine Balkanlar’dan Bir Örnek: Hadım Camii”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 36/2, 352- 368.
  • Karaaslan, Muzaffer. (2020). “Kosova’daki İki Rifai Tekkesi’nden İmgeler”. Sanat Tarihi Yıllığı 29, 107-127.
  • Kaya, Gülsen Tezcan. (2010). “Sivas Kolağası Konağı’nın 19. Yüzyıl Resim Sanatı Tarihi İçindeki Yeri ve Önemi”. XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmalar Sempozyumu Bildirileri 14-16 Ekim 2009, ed. Kadir Pektaş vd., Denizli: Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları: 613-620.
  • Kiel, Machiel. (1990). Ottoman Architecture in Albania 1383-1912. İstanbul: Ircica.
  • Kurt, Begüm ve İlayda Çal. (2021). “Alevilikte Ocak Geleneği ve Ali Bircivan Ocağı”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 98, 131-150.
  • Kuyulu, İnci. (1990). “Kırkağaç Çiftehanlar Camii”. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi V, 103-115.
  • Nemlioğlu, Candan. (2008). Trabzon’un Abidevi Eserlerinden Kostaki Köşkü. İstanbul: Nöbetçi Yayınevi.
  • Oikonomou, Aineias ve Flora Bougiatioti (2015). “Architectural Structure and Environmental Performance of Traditional Buildings in Northern Greece”. BioCultural 2015-International Conference on Sustainability in Architectural Cultural Heritage, Limassol-Cyprus, 87-96.
  • Ögel, Bahattin. (2000). Türk Kültür Tarihine Giriş 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Özay, Çiğdem. (2020). “Tokat İli Yapılarında Ahşap Üzeri Kalem İşlerinde Görülen Motif ve Kompozisyonlar”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
  • Özgen, Mutlu (2007). “Tokat Latifoğlu Konağı”. Vakıflar Dergisi 30: 485–502.
  • Özkan, Şeyda. (2012). “Anadolu Türk Folklorunda Bitki Adlarının Veriliş Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Özkoç, Aziz Gökhan, vd. (2019). “Nevşehir İlinde Yaşatılan Geleneksel Alevi-Bektaşi Mutfağına Yönelik Sözlü Kültür Araştırması”. 20. Ulusal ve 4. Uluslararası Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı 16-19 Ekim 2019, Eskişehir: 959-964.
  • Öztürk, Eyüp. (2011). “Anadolu’nun İslamlaşma Sürecinde Taceddin b. Er-Rifâî”. Dini Araştırmalar 14/38, 59- 74.
  • Pektaş, Kadir ve Hediye Genel Altındirek. (2012). “Çivril- Bulgurlar Köyü Camii Üzerine”. Eumeneia Şeyhlü – Işıklı, ed. B. Söğüt, İstanbul: Ege Yayınları, 321- 329.
  • Renda, Günsel. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Renda, Günsel. (1985). “Göreme’de Korunması Gereken Bir Ev”, III. Araştırma Sonuçları Toplantısı 20-24 Mayıs 1985, Ankara: 103-132.
  • Rudolph, Kurt. (2002). “Maniheizm”. (çev. Mustafa Bıyık). Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi I, 378-393.
  • Sağıroğlu, Arslan A. ve Mert Kırık. (2017). “Yozgat-Tekkeyenicesi Köyü Eski Cami ve Kalem İşi Bezemeleri”. Prof. Dr. Kerim Türkmen Armağanı. Kayseri: Çizgi, 113-148.
  • Sağıroğlu, Tuğba. (2009). “Mevlânâ’nın Mesnevî Adlı Eserinde Tevekkül Anlayışı”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Seçgin, Nuri. (1997). “Tokat ve İlçeleri Mimari Eserleri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Sözen, Metin. (1990). Devletin Evi Saray. İstanbul: Sandoz Kültür Yayınları.
  • Şahhüseyinoğlu, Nedim. (2000). Anadolu Halk Kültüründe İnanç Motifleri. Ankara: İtalik.
  • Şavkar Ferah ve Oğuzhan Kabalcı. (2019). “Safranbolu Evlerindeki Kalemişi Süsleme Motifleri”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu, Karabük: 3210-335.
  • Şener, Dilek. (2011). “18. ve 19. Yüzyıllarda Anadolu Duvar Resimleri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Tanman, M. Baha. (1993). “Merzifon Kara Mustafa Paşa Camii Şadırvanının Kubbesinde Zileli Emin’in Yarattığı “Osmanlı Dünyası” ve Bu Dünyaya Yansıyan Kişiliği”. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar Güner İnal’a Armağan. Ankara: 491-523.
  • Tanpolat, Cansu. (2016). “Doğu ve Batı Kültürlerinde Başlıca Hayvan Mitleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Taşkan, Demet. (2011). “Artvin İli Borçka ve Hopa İlçeleri Camilerinde Ahşap Süslemeler”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Taşkesen, Ayşe Nermin Uz. (2011). “Amasya II. Beyazıt Camisi Şadırvanı Duvar Resimlerinin Restorasyonu ve İkonografik Çözümlemesi”. Vakıflar Dergisi 35, 177-189.
  • Tatlılıoğlu, Durmuş. (1999). “Kubrevi Tarikatının Türkmenistan’daki Etkisi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3, 191-204.
  • Tek, Abdurrezzak. (2006). “Aziz Mahmud Hüdâyî’nin Seyru Sülûk Anlayışı”. Aziz Mahmut Hüdâyî Uluslararası Sempozyum Bildirileri 22-25 Mayıs 2006, İstanbul: 179-191.
  • Tekinalp, A. Pelin Şahin. (2007). “Geleneksel Antakya Evlerinde Yer Alan Boyalı Nakışlar Üzerine Bir Değerlendirme: Başkent’ten Akdeniz’e Ulaşan Bezeme Programı”. Adalya X, 369-386.
  • Tercanlı, Akın. (2020). “Cami Tasvirli Yapılara Kütahya’dan Bir Örnek: Koca Seyfullah Camisi”. Asia Minor Studies 8/1, 372-385.
  • Top, Mehmet ve Gülcan Özbek (2019). “Osmanlı Batılılaşma Dönemine Ait Ödemiş’te Bulunan Duvar Resimli İki Camii”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Kış, 227-260.
  • Topaloğlu, Fatih. (2012). “Aydın İli Bozdoğan İlçesi Alamut Köyü Alevilerinde Yatır Ziyareti -Madran Baba Örneği”. e-makâlât Mezhep Araştırmaları V/1 67- 93.
  • Türktaş, M. Metin. (2012). “Denizli Efsaneleri”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Uçar, Metin. (2013). “Arnavutluk’taki Osmanlı Dönemi Mimarisinde Süsleme”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
  • Uçar, Metin. (2013b). “Berat Bekârlar Camii Duvar Resimleri”. International Journal of Social Science JASS 6/7, 1161-1184.
  • Uzluk, Şehabettin. (1957). Mevlevilikte Resim, Resimde Mevleviler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Ürer, Harun. (2009). Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla Salihli. Salihli: Salihli Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Yalman (Yalgın), Ali Rıza. (1977). Cenup’ta Türkmen Oymakları I, Haz. Sabahat Emir. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Yazıcı, Merve (2019). “Denizli Mânileri”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
  • Yıldırım, Leyla. (2020). “Bid’atler, Hurafeler ve Malatya Örneği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Yıldırım, Savaş. (2018). “Amasya Gümüşhacıköy Türbelerindeki Kalem İşi Süslemeler”. Art Sanat 10, 293-327.
  • Yıldız, Harun. (2010). “Türkiye Aleviliği’nin İnanç ve Ahlaki Değerleri”. Anadolu’da Aleviliğin Dünü ve Bugünü. Ed. Halil İbrahim Bulut, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 405-455.
  • Yılmaz, Ahmet. (2019). “Baklan Halk İnançları ve Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Yılmaz, Gülsüm Hümeyra. (2020). “Kınık ve Çevresindeki Türk Dönemi Eserleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Yurtsal, Tuğçe. (2009). “Aydın ve Denizli Camilerinde Duvar Resimleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.