Divan şiirinde Âşık-Güneş benzetmesi üzerine değerlendirmeler

İnsanoğlunun varlığıyla yaşıt olan aşk olgusu hemen bütün edebiyatla- rın ortak konusu olduğu gibi divan şiirinin de en çok işlenen konusu ol- muştur. Klasik Türk şiirinde temel konunun aşk olması sebebiyle şair deekseriya âşık hüviyetiyle şiirde kendine yer verir. Şairin fiziki çevreye dairgözlemleri içinde pek çok benzetmeye konu ettiği güneş zaman zaman âşıkrolündeki şairin yerine geçer, sevgili karşısında âşıklığın hallerini aksettirir.Bu makalede divan şiirinde birçok benzetmeye konu olan güneşin ken- dine has özellikleriyle âşık tipi arasında kurulan benzetme ilgisi beyitörnekleriyle ele alınacaktır.

"Evaluations on the relation between lover and sun in Divan poetry"

The concept of love, which is peer with the history of mankind, has been the mostwidespread theme in the Divan poetry as almost in all literatures. Since love is the maintheme of the Classical Turkish Poetry, poets mostly present themselves as lovers in theirpoems. The sun which is the subject of many figures of speech within poet’s observationson the physical environment, occasionally takes the place of poet acting as lover, andreflects the conditions of lover in the face of beloved.In this article, the connection between the peculiarities will be examined withexemplary verses.

PDF

___

Ali Nihad Tarlan, Hayâlî Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1992.
———, Necati Beg Divanı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1963.
———, Şiir Mecmuâlarında XVI ve XVII. Asır Divan Şiiri (Ulvî-Me’âlî-Nihânî-Feyzî- Katibî) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., Seri:1, Fasikül:3, 1-30.
———, Zâtî Divanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1968. Betül Gündoğdu, Pervâne Beg Nazire Mecmuâsı(30a-67b ),Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2002.
Haluk İpekten, Karamanlı Nizâmî, Sevinç Matbaası, Ankara 1974.
———, Nâ’ilî-i Kadîm Divanı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1970.
Hatice Aynur, 15. yy. Şairi Çâkerî ve Divanı: inceleme-tenkitli metin, İstanbul 1999.
Hüseyin Akkaya, Nevres-i Kadîm ve Türkçe Divanı, Harvard Universitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü 1996.
Mehmet Çavuşoğlu, M.Ali Tanyeri, Hayretî Divanı, İstanbul Ü. Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1977.
Mehmet Çavuşoğlu, Yahya Bey Divanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1977.
Mine Mengi, Mesîhî Divânı İsâ Priştineli Mesîhî, Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara 1995.
Muhsin Kalkışım, Şeyh Gâlib Divanı, Akçağ Yay, Ankara 1994.
Murat Ali Karavelioğlu, Onaltıncı Yüzyıl Şairlerinden Prizrenli Şem’i’nin Divanının İnce- lenmesi ve Edisyon Kritiği, Divanlar ve Mesneviler, www.ekitap.kulturturizm. gov.tr (23.01.2009)
Necmettin Halil Onan, Fuzûlî Leylâ ile Mecnûn, Maarif Basımevi, İstanbul 1956.
Nursel Uyanıker, Pervâne Beg Mecmuasının ilk Yüz Varağında (1a -100b ) Halk Kültürü ile İlgili Unsurlar (Atasözleri-Deyimler-Halk İnanışları) C.2, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2006.
Sebahat Deniz, Tecellî ve Divanı, Veli Yay, İstanbul 2005.
Savaşkan Cem Bahadır, Pervâne Beg Nazire Mecmuâsı(261a -291a ), Yayınlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İs- tanbul 2006.
Tahir Üzgör, Fehîm-i Kadîm, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1991.
Yaşar Aydoğan, Ahmedî Divanı, Divanlar ve Mesneviler, www.ekitap.kulturturizm. gov.tr (23.01.2009)
Ziya Avşar, Revânî Divanı, Divanlar ve Mesneviler, www.ekitap.kulturturizm.gov.tr (23.01.2009)