Ganime SEVİNÇ, Asiye TEKİN, Can Hüseyin HEKİMOĞLU, Tülay ÜNVER ULUSOY, İrfan ŞENCAN, Fatma Aybala ALTAY, Fadime CALLAK OKU

Sağlık çalışanlarında COVID-19 aşı etkililiği: Cinsiyet önemli mi?

Amaç: COVID-19 aşıları ile bağışıklanma, pandemiden çıkış stratejisi olarak tüm dünyada geniş çapta kabul edilmiştir. Aşının etkililiği ve bunu etkileyen faktörlerin tespit edilmesi, aşı başarısını arttırarak pandeminin kontrolünü sağlayabilir. COVID-19 hastalarının mortalitesinde; düzensiz immünizasyon ve çoklu organ yetmezliği gibi nedenler gösterilse de bunların cinsiyet ile olan ilişkisi aydınlatılmamıştır. Bu çalışmada; sağlık çalışanlarında CoronaVac aşı etkililiğini belirlemek ve etkileyen faktörleri incelemek amaçlanmıştır. Yöntem: Bu retrospektif çalışmaya Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan 2.666 sağlık personeli dahil edilmiştir. Çalışmanın bağımlı değişkeni COVID-19 gelişimidir. Bağımsız değişkenler; yaş, cinsiyet, meslek grubu (doktor/hemşire/diğer sağlık çalışanları), çalışılan klinik tipi (YBÜ/YBÜ dışı), COVID-19 kliniğinde çalışma durumu (COVID-19 kliniği/diğer klinikler), COVID-19 geçirme öyküsü (var/yok), aşıdan sonra COVID-19 tanı süresi (gün) ve aşılanma durumu (aşılı/aşısız)’dur. COVID-19 tanısı alan tüm sağlık çalışanlarının klinik takibi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Personel Sağlığı Polikliniği’nde yapılmıştır. Ayrıca klinik sorumluları ile haftalık olarak telefonla görüşülerek veya klinik ziyaretleri yapılarak, COVID-19 gelişimi yönünden tüm sağlık çalışanları izlenmiştir. Aşılama durumu dahil tüm değişkenlerin COVID-19 gelişimi üzerindeki etkilerini analiz etmek için lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Aşı etkililiğine ilişkin etkileşim/etki değişiminin belirlenmesi için tabakalı analizler yapılmıştır. Veriler SPSS versiyon 20.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Tüm istatistiksel testler için önemlilik sınırı 0.05 olarak alınmıştır. Bulgular: Çalışmaya alınan toplam 2666 sağlık çalışanının yaş ortalaması 37,3±10,2 (n=2556) ve %55,8 (n=1488)’i kadın, %44,2 (n=1178)’si erkektir. CoronaVac aşısının sağlık çalışanlarındaki RT-PCR pozitifliği ile tanı konulan COVID-19’u önlemede etkililiği kadınlarda (%84,5 (%95GA: %73,3-91,0)), erkeklerden (%47,0 (%95GA: %1,7-71,4)) daha yüksek bulunmuştur. Meslek grupları, klinik tipi, COVID-19 kliniğinde çalışma durumu aşı etkililiğini etkilememektedir. Çok değişkenli lojistik regresyon analizinde doktor/hemşire olmak, YBÜ’de çalışmak, COVID-19 kliniğinde çalışmak, COVID-19 geçirmiş olmak ve aşılı olmak koruyucu faktör olarak saptanmıştır. Değişkenler arasında %96,5 ile en yüksek koruyuculuk düzeyi COVID-19 geçirme öyküsünün olmasıdır. Sonuç: Cinsiyete göre COVID-19 aşı etkililiğinde farklılık, aşılama programlarının revize edilmesini gerektirebilir. Erkekler ve kadınlar için farklı prime-boost aralıkları, özel aşı platformları, farklı dozaj seviyeleri ile sonuçlanan stratejiler COVID-19 eliminasyonu için kullanılabilir. COVID-19 aşısı olan sağlık çalışanlarının belirli aralıklarla, yaklaşık 1 yıl izlenmesi; çeşitli gruplarda aşı etkililiğindeki farklılıkların belirlenmesi; aşılama programları, sürveyans ve klinik takip gibi noktalarda önceliklendirme yapma, rapel doz aşılama, ağır hastalık geçirme riski olan çalışanları koruma, hizmet planlama ve aşı seçimi gibi pek çok konuda büyük fayda sağlayabilir. COVID-19 pandemisinin kontrol altına alınabilmesi için aşı ile immünizasyon anahtar roldedir ve aşı etkililiğini etkileyen faktörleri tespit etmek hedefe giden yolda başarıyı arttırabilir.

The effectiveness of COVID-19 vaccine in healthcare workers: Does gender matter?

Objective: Immunization by vaccination has a crucial role in controlling COVID-19 pandemic. Determination of the factors affecting the effectiveness of the vaccine can increase the success rates. We aimed to investigate the effectiveness of CoronaVac and factors affecting its effectiveness in healthcare workers. Methods: This retrospective study included healthcare personnel (n=2666) working at a training and research hospital. Logistic regression analysis was used for analyzing the effects of all variables including vaccination status on the development of COVID-19. Adjusted odds ratios calculated by logistic regression analysis were used to determine the vaccine effectiveness. Stratified analyses wre performed for the determination of the interaction/effect modification regarding the vaccine effectiveness. Results: Mean age of the 2.666 healthcare workers included in this study was 37,3±10,2 and 55,8% (n=1488) were females and %44,2 (n=1178) were males. In this study gender and history of COVID-19 infection was found to be an effect modifier for the vaccine effectiveness by the stratified analysis. The effectiveness of the CoronaVac vaccine in preventing development of COVID-19 diagnosed by real-time polymerase chain reaction (RT-PCR) in healthcare workers was 84,5% (95%CI: 73,3-91) in women and 47% (95%CI: 1,7-71,4) in men. Being a medical doctor or a registered nurse, working in ICU or a COVID-19 clinic, a positive history of COVID-19 and COVID-19 vaccination were other protective factors against COVID-19 infection. Conclusion: Determination of the factors affecting the effectiveness of the vaccine can increase the success rates. Vaccination programs may need to be modified if there is a COVID-19 history or gender-related difference in vaccine effectiveness.

PDF

___

1. WHO. Coronavirus disease (COVID-19) – World Health Organization https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019. Accessed 01 June 2021.
2. CDC. Vaccines and Immunizations-CDC. https://www.cdc.gov/vaccines/index.html. Accessed 01 June 2021.
3. WHO. Immunization coverage. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage. Accessed 20 June 2021.
4. WHO. Draft landscape and tracker of COVID-19 candidate vaccines .https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines. Accessed 1 July 2021.
5. Vellozzi C, Burwen DR, Dobardzic A, Ball R, Walton K, Haber P. Safety of trivalent inactivated influenza vaccines in adults: background for pandemic influenza vaccine safety monitoring. Vaccine 27(15):2114-20. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2009.01.125.
6. Xia S, Duan K, Zhang Y, Zhao D, Zhang H, Xie Z, et al. Effect of an Inactivated Vaccine Against SARS-CoV-2 on Safety and Immunogenicity Outcomes: Interim Analysis of 2 Randomized Clinical Trials. JAMA 324(10):951-60 https://doi.org/10.1001/jama.2020.15543.
7. Staff R. China’s CNBG, Sinovac find more countries to test coronavirus vaccines. Reuters https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-vaccine-china. Accessed 1 July 2021.
8. MOH, Turkey. COVID-19 Vaccine National Implementation Strategy https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77706/covid-19-asisi-ulusal-uygulama-stratejisi.html. Accessed 5 July 2021.
9. General Coronavirus Table. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html. Accessed 2 July 2021.
10. Hekimoğlu CH. Vaccine Epidemiology: Epidemiologic Measures of the Effects of a Vaccine and Vaccination. Turk Bull Hyg Exp Biol. 2016;73(1):55-70. https://doi.org/ 10.5505/TurkHijyen.2016.90377.
11. Corraini P, Olsen M, Pedersen L, Dekkers OM, Vandenbroucke JP. Vandenbroucke JP. Effect modification, interaction and mediation: an overview of theoretical insights for clinical investigators. Clin Epidemiol. 2017;9:331-8. https://doi.org/10.2147/CLEP.S129728.
12. Knol MJ, VanderWeele TJ. Recommendations for presenting analyses of effect modification and interaction. Int J Epidemiol 41(2):514-20. https://doi.org/10.1093/ije/dyr218.
13. VanderWeele TJ. On the distinction between interaction and effect modification. Epidemiol Camb Mass. 20(6):863-71. https://doi.org/10.1097/EDE.0b013e3181ba333c.
14. Hall V, Foulkes S, Charlett A, Atti A, Monk EJM, Simmons R, et al. Simmons R, vd. Do antibody positive healthcare workers have lower SARS-CoV-2 infection rates than antibody negative healthcare workers? Large multi-centre prospective cohort study (the SIREN study), England: June to November 2020. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.01.13.21249642.
15. Abu Raddad LJ, Chemaitelly H, Malek JA, Ahmed AA, Mohamoud YA, Younuskunju S, et al. Assessment of the risk of SARS-CoV-2 reinfection in an intense re-exposure setting. Epidemiology. http://medrxiv.org/lookup/doi/10.1101/2020.08.24.20179457.
16. CDC. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). Centers for Disease Control and Prevention. 2020 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html Accessed 5 July 2021.
17. Oved K, Olmer L, Shemer-Avni Y, Wolf T, Supino-Rosin L et al. Multi-center nationwide comparison of seven serology assays reveals a SARS-CoV-2 non-responding seronegative subpopulation. EClinicalMedicine 29-30:100651. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.100651.
18. Lumley SF, O’Donnell D, Stoesser NE, Matthews PC, Howarth A et al. Antibodies to SARS-CoV-2 are associated with protection against reinfection https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.11.18.20234369.
19. Chen Y, Zuiani A, Fischinger S, Mullur J, Atyeo C , Travers M, et al. Quick COVID-19 Healers Sustain Anti-SARS-CoV-2 Antibody Production. Cell 183(6):1496-1507 https://doi.org/10.1016/j.cell.2020.10.051.
20. Strategic Advisory Group of Experts on Immunization https://www.who.int/groups/strategic-advisory-group-of-experts-on-immunization/working-groups/cholera. Accessed 4 July 2021.
21. Scully EP, Haverfield J, Ursin RL, Tannenbaum C, Klein SL. Considering how biological sex impacts immune responses and COVID-19 outcomes. Nat Rev Immunol. 20(7):442-7 https://doi.org/10.1038/s41577-020-0348-8.
22. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and Important Lessons From the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of a Report of 72 314 Cases From the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA 323(13):1239-42 https://doi.org/10.1001/jama.2020.2648.
23. Dudley JP, Lee NT. Disparities in Age-specific Morbidity and Mortality From SARS-CoV-2 in China and the Republic of Korea. Clin Infect Dis Off Publ Infect Dis Soc Am. 71(15):863-5 https://doi.org/10.1093/cid/ciaa354.
24. Ghosh S, Klein RS. Sex Drives Dimorphic Immune Responses to Viral Infections. J Immunol 198(5):1782-90 https://doi.org/10.4049/jimmunol.1601166.
25. Piasecka B, Duffy D, Urrutia A, Quach H, Patin E , Posseme C, et al. Distinctive roles of age, sex, and genetics in shaping transcriptional variation of human immune responses to microbial challenges. Proc Natl Acad Sci. 115(3):488-97 https://doi.org/10.1073/pnas.1714765115.
26. Flanagan KL, Fink AL, Plebanski M, Klein SL. Sex and Gender Differences in the Outcomes of Vaccination over the Life Course. Annu Rev Cell Dev Biol.33:577-99 https://doi.org/10.1146/annurev-cellbio-100616-060718.
27. Klein SL, Flanagan KL. Sex differences in immune responses. Nat Rev Immunol 16(10):626-38 https://doi.org/10.1038/nri.2016.90.
28. Klein SL, Jedlicka A, Pekosz A. The Xs and Y of immune responses to viral vaccines. Lancet Infect Dis. 10(5):338-49 https://doi.org/10.1016/S1473-3099(10)70049-9.
29. Engler RJM, Nelson MR, Klote MM, VanRaden MJ, Huang C-Y, Cox NJ, et al. Half- vs full-dose trivalent inactivated influenza vaccine (2004-2005): age, dose, and sex effects on immune responses. Arch Intern Med. 168(22):2405-14 https://doi.org/10.1001/archinternmed.2008.513.
30. Domínguez A, Plans P, Costa J, Torner N, Cardenosa N, Batalla J et al. Seroprevalence of measles, rubella, and mumps antibodies in Catalonia, Spain: results of a cross-sectional study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis Off Publ Eur Soc Clin Microbiol 25(5):310-7 https://doi.org/10.1007/s10096-006-0133-z.
31. Fang JW, Lai CL, Chung HT, Wu PC, Lau JY. Female children respond to recombinant hepatitis B vaccine with a higher titre than male. J Trop Pediatr 40(2):104-7 https://doi.org/10.1093/tropej/40.2.104.
32. Bock HL, Kruppenbacher J, Sänger R, Höbel W, Clemens R, Jilg W, et al. Immunogenicity of a recombinant hepatitis B vaccine in adults. Arch Intern Med. 156(19):2226-31 https://doi.org/10.1001/archinte.1996.00440180088011.
33. Eyre DW, Lumley SF, Wei J, Cox S, James T, Justice A et al. Quantitative SARS-CoV-2 anti-spike responses to Pfizer-BioNTech and Oxford-AstraZeneca vaccines by previous infection status. Clin Microbiol Infect Off Publ Eur Soc Clin Microbiol Infect Dis. 21;S1198-743X(21)00289-5. https://doi.org/10.1016/j.cmi.2021.05.041.