Buse YUKSEL, Esen EKER, Taylan ÖNDER, Özgür ÖZERDOĞAN, Alper ŞENER, Sibel OYMAK, Çoşkun BAKAR

Çanakkale ili Ezine bölgesinde kene ısırığı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Amaç: Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bulaşıcı hastalıkların yaklaşık %17’si vektör kaynaklıdır. Türkiye, iklimi ve bitki örtüsü özellikleriyle kene yaşamına uygun ve kene ile bulaşan hastalıklar açısından riskli bir konumdadır. Bu çalışmanın amacı, Çanakkale ili Ezine ilçesi kırsal alanında bulunan Mahmudiye ve Pınarbaşı köylerinde yaşayanlarda kene ısırığı prevalansının ve etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışma Çanakkale ili Ezine ilçesi Mahmudiye ve Pınarbaşı köylerinde 2018 yılında yürütüldü. Çalışma öncesinde Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan izin alındı. ‘Evrenin Bilindiği Durumlarda Evren Oranını Tahmin Etmek için Örneklem Büyüklüğü’ formülü kullanıldı ve örneklem büyüklüğü 329 kişi hesaplandı. Mahmudiye köyünden 292, Pınarbaşı köyünden 128 olmak üzere toplam 420 kişiye ulaşıldı. Köylerde belirlenen örneklem sayısına ulaşılmak için olasılıksız gelişigüzel örnekleme yöntemi kullanıldı. Araştırmanın verileri yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanan anket formu ile elde edildi. Anket formu, demografik özellikler ve kene ısırığı hakkında bilgi durumu ve tutumunu sorgulayan 23 sorudan oluşmaktaydı. Kene ısırığı ile ilişkili risk faktörlerinin incelenmesi için lojistik regresyon analizi yapıldı. Araştırmanın veri toplama aşamasının ardından her iki köyde kadınlara ve erkeklere yönelik olarak kene ısırmasından korunmaları konusunda eğitim verildi. Bulgular: Araştırmada kene ısırığı prevalansı %20 olarak saptandı. Erkek cinsiyet kadın cinsiyete göre 3,4 kat; lise seviyesi altında eğitime sahip olmak, lise ve üstü eğitime sahip olmaya göre 3,0 kat; çiftçilik/ hayvancılık/ziraat teknikerliği/kasaplık ile uğraşmak, diğer mesleklere göre 3,4 kat kene ısırığı riskini artırmaktaydı. Sonuç: Kene ısırığından korunmak için koruyucu önlemler mevcuttur ve koruyucu sağlık hizmetlerinin temeli sağlık eğitimidir. Kırsal bölgede yaşayan, özellikle tarım ve hayvancılık ile uğraşan bireylere yönelik kene ısırıkları hakkında bilinçlendirme için yapılacak eğitimlerin yararlı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca kene ısırığının beşte bir sıklıkta olduğu bu kırsal alanda kene ısırığının neden olabileceği sağlık sorunlarının da taranmasını önermekteyiz.

Investigation of tick bites and affecting factors in Ezine district of Çanakkale

Objective: According to the World Health Organization, approximately 17% of all infectious diseases are vector-borne diseases. Turkey has convenient climate and vegetation conditions for ticks, therefore Turkey is a risky country for diseases transmitted by ticks. The aim of this study is to investigate the prevalence of tick bite and the factors affecting of tick bite in those living in Mahmudiye and Pınarbaşı villages in the rural area of Ezine district of Çanakkale. Methods: This cross-sectional study was carried out in 2018 in the villages of Mahmudiye and Pınarbaşı of the Ezine district of Çanakkale. Before the study, permissions were obtained from the Clinical Research Ethics Committee of Çanakkale Onsekiz Mart University. The sample size was calculated as 329 people, by the formula of sample size used to estimate the population rate. A total of 420 people were contacted, including 292 from Mahmudiye and 128 from Pinarbasi. The nonprobability sampling method was used to reach the number of samples determined in the villages. The data of the study was obtained by a questionnaire which was applied by face to face interview technique. The questionnaire consisted of 23 questions questioning the demographic characteristics of participants, their knowledge and attitude about tick bite and tick-bornediseases. Logistic regression analysis was performed to analyze the risk factors associated with a tick bite. After the data collection phase of the research, education about prevention from tick bites was given to women and men in both villages to prevent tick bites. Results: The prevalence of tick bite was 20%. The risk of tick bite was 3.4 times higher for males than females; 3.0 times higher for the people whom level of education below high school than high school and above; 3.4 times higher for occupations of farming, animal husbandry, agricultural technician, butchery than the other occupations. Conclusion: There are protective measures to prevent tick bite and the basis of preventive health services is health education. It is thought that training to be made for raising awareness about tick bites for individuals who live in rural areas, especially those who are engaged in agriculture and animal hunsbandry will be beneficial. In addition, we recommend screening for health problems that may be caused by tick bite in this rural area where one of five people was bitten by a tick.

PDF

___

1. Vector control, WHO [İnternet]. Erişim: https:// www.who.int/vector-control/en/ [Erişim tarihi: 11 Kasım 2019].
2. Vector-borne diseases, WHO [İnternet]. Erişim: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/ detail/vector-borne-diseases [Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019].
3. Nuhoğlu İ, Aydın M, Türedi S, Gündüz A, Topbaş M. Kene İle Bulaşan Hastalıklar. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2008; 7(5): 461-8.
4. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi İstatistik Verileri, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Dairesi Başkanlığı [İnternet]. Erişim: https://hsgm.saglik.gov.tr/ tr/zoonotikvektorel-kkka/zoonotikvektorel-kkkaistatistik [Erişim tarihi: 11 Kasım 2019].
5. Tularemi İstatistik Verileri, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Dairesi Başkanlığı [İnternet]. Erişim: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/zoonotikvektoreltularemi/ istatistik [Erişim tarihi: 11 Kasım 2019].
6. Doğancı L. Lyme Hastalığı. In: Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M, eds. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 3.Baskı. İstanbul. Nobel Tıp Kitapevleri, 2008:978–88.
7. Çalışkan V. Çanakkale ilindeki hayvansal kaynaklı sağlık risklerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilim Derg, 2009;6(1):460–86
8. Yüksel B. Çanakkale Ezine ilçesinde Borrelia seroprevalansı ve Risk Faktörlerinin İncelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2020.
9. Aydin L, Bakirci S. Geographical distribution of ticks in Turkey. Parasitol Res. 2007;101(2):163–6.
10. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. Erişim: https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?kn=95&locale=tr [Erişim: 13 Kasım 2019].
11. Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Klinik ve Saha Araştırmalarında Örnekleme Yöntemleri ve Örneklem Büyüklüğü. 2005. Sayfa:104.
12. Bayles BR, Evans G, Allan BF. Knowledge and prevention of tick-borne diseases vary across an urban-to-rural human land-use gradient. Ticks Tick Borne Diseases, 2013;4:352–8.
13. Zöldi V, Turunen T, Lyytikäinen O, Sane J. Knowledge, attitudes, and practices regarding ticks and tick-borne diseases, Finland. Ticks Tick Borne Diseases, 2017;8:872–7.
14. Arıkan I, Kasifoglu N, Metintas S, Kalyoncu C. Knowledge, beliefs, and practices regarding tick bites in the Turkish population in a rural area of the Middle Anatolian Region. Trop Anim Health Prod, 2010;42:669-75.
15. Ertugrul B, Kirdar S, Ersoy OS, Ture M, Erol N, Ozturk B et al. The seroprevalence of Crimean- Congo haemorrhagic fever among inhabitants living in the endemic regions of Western Anatolia. Scand J Infect Dis, 2012; 44(4):276–81.
16. Caglayik DY, Korukluoglu G, Uyar Y. Seroprevalence and Risk Factors of Crimean–Congo Hemorrhagic Fever in Selected Seven Provinces in Turkey. J Med Virol, 2014;86:306–14.
17. van Beek J, Sajanti E, Helve O, Ollgren J, Virtanen MJ, Rissanen H, et al. Population-based Borrelia burgdorferi sensu lato seroprevalence and associated risk factors in Finland. Ticks Tick Borne Diseases, 2018;9:275–80.
18. Akhvlediani T, Chitadze N, Chlikadze R, Rostiashvili N, Betashvili M, Imnadze P, et al. Multivariate relationships between epidemiologic risk factors and zoonotic infections among military personnel in the country of Georgia: A non‐linear canonical correlation analysis. Zoonoses Public Health, 2019;66:835-41.
19. Gunes T, Engin A, Poyraz O, Elaldi N, Kaya S, Dokmetas at al. Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus in High-Risk Population, Turkey. Emerg Infect Dis, 2009; 15(3): 461-4.
20. Akyazı R, Ecevit O. Keneler Ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 2006;21(3):340-9.
21. Li S, Juhasz-Horvath L, Trajer A, Pinter L, Rounsevell MDA, Harrison PA. Lifestyle, habitat and farmers’ risk of exposure to tick bites in an endemic area of tick- borne diseases in Hungary. Zoonoses Public Health, 2018;65:248–53.
22. Kisomi MG, Wong LP, Tay ST, Bulgiba A, Zandi K, Kho KL, et al. Factors Associated with Tick Bite Preventive Practices among Farmworkers in Malaysia. PLoS One, 2016;11(6).
23. Kaya AD, Parlak AH, Ozturk CE, Behcet M. Seroprevalence of Borrelia burgdorferi infection among forestry workers and farmers in Duzce, north-western Turkey. New Microbiol, 2008; 31: 203-9.
24. Keskin A, Bulut YE, Keskin A, Bursalı A. Tick attachment sites in humans living in the Tokat province of Turkey. Turk Hij Den Biyol Derg, 2017;74(2):121–8.
25. Nelson CA, Saha S, Kugeler KJ, Delorey MJ, Shankar MB, Hinckley AF, et al. Incidence of Clinician-Diagnosed Lyme Disease, United States, 2005-2010. Emerg Infect Dis, 2015; 21(9):1625-31.