Mirza Cihânşâh Hakîkî'nin Dili Üzerine Notlar

Karakoyunlu hükümdarı Mirza Cihânşâh, Hakîkî mahlasıyla Farsça ve Türkçe şiirleryazmış Azerbaycan Türk edebiyatının XV. yüzyıldaki en önemli şairlerindendir.Günümüze ulaşmış bilinen tek eseri divanıdır. Makalede Hakîkî Divanı’ndakiTürkçe şiirler dil yönünden incelenerek Hakîkî’nin dilindeki fonetik, morfolojik veleksik ögeler tespit ve tahlil edilmeye çalışıldı. Bu doğrultuda, şairin dilindeki belirlediğimizAnadolu Türkçesiyle ortak ögeler, Azerbaycan Türkçesi için karakteristikögeler ve Oğuz Türkçesi haricî Türk dili ögeleri maddeler hâlinde verildi.

Notes on the Language of Mirza Cihânşâh Hakîkî

Karakoyunlu ruler Mirza Cihânşâh, who wrote poems in Persian and Turkish under the name Hakîkî, is considered as one of the most important poets of the Azerbaijani Turkish literature in the 15th century. His only work reaching to present day is his divan. In the paper, our aim is to determine and to analyse the phonetic, morphological and lexical elements in the language of Hakîkî by evaluating the Turkish poems in Hakîkî’s Divan in terms of language. For this aim, common aspects of the poet’s language with the Anatolian Turkish, characteristic elements for the Azerbaijani Turkish and Turkish elements except for the Oghuz Turkish are specified.

PDF

___

http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/, 27. 11. 2017.
Yıldız, Osman. “Birleşik Kelimelerde Görülen Fonetik Hadiseler, Terimleri, Tanımları Ve Örneklerinin Tasnifi Üzerine." Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Ed. Prof. Dr. Mehmet Dursun Erdem ve Doç. Dr. Mehmet Turgut Berbercan 10.8 (2015): 7231-7252.
Yıldız, Osman. “Ahvâl-i Kıyâmet’te Dudak Uyumu.” Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Ed. Doç. Dr. Mehmet Dursun Erdem ve Doç. Dr. Ali Akar 5.1 (2010): 105-136.
Tuna, Osman Nedim. "Türkçede Transtive-Causative 'Geçişli-Ettirgen' Fiiller, Bunlarla İlgili Morfoloji ve Öğretim Meselelerinin Çözümü.” TDED XXIV-XXV. (1980): 381-428.
Timurtaş, Faruk Kadri. Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Enderun, 1994.
Yeni Tarama Sözlüğü. Dzl. Cem Dilçin. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1983.
Sümer, Faruk. “Azerbaycan’ın Türkleşmesi Tarihine Umumi Bir Bakış.” TTK Belleten 21. 83 (1957): 429-447.
Sertkaya, Osman Fikri. “Bolsunġıl Tep Tediler.” Uluslararası Türk Dili Kongresi 1988. Ankara: TDK (1996): 135-142.
Seferli, Eliyar, ve ark. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 2, Azerbaycan Türk Edebiyatı-II. Ankara, 1993.
Mansuroğlu, Mecdut. Sultan Veled ve Türkçe Menzumeleri. İstanbul, 1958.
Macit, Muhsin. Karakoyunlu Hükümdârı Cihânşâh ve Türkçe Şiirleri. Ankara: Grafiker, 2000.
Macit, Muhsin. “Cihânşâh ve Türkçe Şiirleri.” Bilig. 13 (2000): 9-19.
Korkmaz, Zeynep. Marzubân-nâme Tercümesi. Ankara, 1973.
Kartallıoğlu, Y., ve H. Yıldırım. “Azerbaycan Türkçesi.” Türk Lehçeleri Grameri. Ed. Ahmet Bican Ercilasun. Ankara: Akçağ, 2007. 171-230.
İlker, Ayşe. Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil. Ankara: TDK, 1997.
Xudiyev, Nizami. Azǝrbaycan ǝdǝbi dili tarixi. Ankara, 1997.
Güner, Galip. Kıpçak Türkçesi Grameri. İstanbul: Kesit, 2013.
Gülsevin, Gürer. Türkoloji Kaynakları ve Bibliyografyası. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü Ders Notları: 5, Malatya, 1986.
Gülensoy, Tuncer. Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. I-II. Ankara: TDK, 2011.
Gemalmaz, Efrasiyap. “Standart Türkiye Türkçesi (STT)’ni İlgilendiren Ses Olaylarıyle İlgili Kurallar.” Standart Türkiye Türkçesi (STT) İle İlgili Yazılar. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, 1994.
Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak, 1991.
Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı, II. Ankara: TDK, 1991.
Ergin, Muharrem. Azeri Türkçesi. İstanbul: Ebru, 1981.
Ergin, Muharrem. “Kadı Burhaneddin Divanı Üzerinde Bir Gramer Denemesi.” TDED. IV/3. (1951): 287-327.
Ercilasun, Ahmet Bican. Türk Dünyası Üzerine İncelemeler. Ankara: Akçağ, 2011.
Ercilasun, Ahmet Bican, ve ark. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I –FiilBasit Çekim. Ankara: TDK, 2006.
Demirci, Jale. Cihānşāh Ḥaḳīḳī Dīvānı. Ankara: Onur, 2010.
Değirmençay, Veyis. Karakoyunlu Hükümdarı Cihânşâh ve Farsça Şiirleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2004.
Çağatay, Saadet. Türk Lehçeleri Örnekleri. Ankara: DTCF, 1977.
Caferoğlu, Ahmet. Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK, 2011.
Banguoğlu, Tahsin. Altosmanische Sprachstudien zu Süheyl ü Nevbahar. Breslau, 1938.
Argunşah, Mustafa. Çağatay Tükçesi. İstanbul: Kesit, 2013.
Altaylı, Seyfettin. Azerbaycan Sözlüğü. C.I-II. İstanbul: MEB, 1994.
Alemdârî, Fîrûz Refâhi. Mîrzâ Cîhânşâh Hakîkî Dîvân-ı Fârisî-Türkî. Tahran, 1385.