Kemine Tipine Bağlı Fıkralar Üzerine Bir İnceleme

On dokuzuncu yüzyıl Türkmen edebiyatının önde gelen şahsiyetlerinden biri olan Memmedveli Kemine, sadece şiir yazmamış, içinde yaşadığı Türkmen toplumunun aksayan yönlerini de satirik bir yaklaşımla ele almıştır. Yaşadığı dö- nemdeki siyasi yapıyı, adalet sistemini ve halkın dini duygularını sömüren müftü ve kadı gibi din adamlarını ustalıkla eleştiren Kemine, hünerini hem şiirlerinde hem de şorta sözlerinde göstermiş; buna ek olarak, başka mizah tiplerine bağlı olan bazı fıkraların adına bağlanmasıyla mizahi bir tip haline de gelmiştir. Dört bölümden oluşan makalemizin birinci bölümünde Memmedveli Kemine’nin hayatı hakkında kısa bilgi verilmiş, ikinci bölümde şorta söz ve yomak kavramları tanıtılarak Kemine’nin şorta sözlerinin bir sınıflandırması yapılmıştır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde, Kemine ve Nasrettin Hoca adına bağlı fıkralar arasındaki benzerlikler -veya ortaklıklar- tespit edilmiş, dördüncü ve son bölümde de Kemine’nin şorta sözleri mizah teorilerine göre incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Türkmen, Mizah, Fıkra, Tip, Kemine

A Study A Studyon the Humours Humours Humours of the Kemi the Kemi the Kemine Type

Memmedveli Kemine, one of the leading figures of Turkmen literature in 19th century, not only interested in poetry but also satirically discussed social affairs of the Turkman society. Kemine, skillfully criticizing clerics such as mufti and qadi of whom exploiting religious beliefs, political conditions and justice system of his society was good at both in poetry and sorta fairytales. In addition, he had became a humourous character due to recalling other types of humours with his name. Our study consists of four chapters. In first chapter, we mentioned about the life of Memmedveli Kemine. In second chapter, by explaining the concepts of sorta fairytales and yomak, we made a classification of Kemine’s sorta fairytales. In the third part, we identified the common characteristics –or analogiesbetween the humours of Kemine and Nasreddin Hodja. Finally, we investigated the sorta fairytales of Kemine in terms of humour theories.