Arthur’un Ölümü ve Battal Gazi Destanı Üzerine Mukayeseli Bir Okuma

Romans türü, romandan çok daha eski bir hikâye şeklidir ve içinde olağanüstü olayları ve güçleri, fantastik mekânlara yapılan yolculukları, insanüstü boyutta kahramanları, büyülü hayal âlemlerini iç içe bulmak mümkündür. Romansın kökeninde çok canlı bir hayal gücü yatmaktadır. Kahramanları konu edinen, ahlaki açıdan saflık ve kahramanlığın idealleştirildiği bir tür olan romans, klasik mitolojinin gelişmesinde son aşama olarak ortaya çıkmıştır. Romanslarda tarihî olaylara sadakat fazladır. Bunun yanında bir romansta kahraman, anlatılan hikâyesiyle birlikte hayal dünyasının malıdır ve romans ele aldığı gerçekleri abartan bir türdür. Çünkü romans yazarı okuyucuya; şan, şeref ve kahramanlık rüyalarının gerçekleştiği hayalî bir dünyanın kapılarını açmayı istemektedir. Destan, önemli ve yer yer olağanüstülüklerle süslenmiş toplumsal olayları uzun ve manzum şekilde anlatan bir edebiyat türüdür ve tarihî olaylar, milletlerin gelenek, görenek ve yaşam tarzlarından izler taşımaktadır. Genellikle milletlerin varoluş mücadeleleri etrafında teşekkül eden destanda olağanüstü nitelikler kazandırılmış bir kahramanın hayatından izler bulmak mümkündür. Bu çalışmada Arthur’un Ölümü ile Battal Gazi Destanı, günümüzde roman inceleme yöntemlerinde kullanılan olay örgüsü, kişiler, zaman, mekân, bakış açısı, anlatıcı ve anlatım teknikleri açısından mukayese edilerek bu metinlerin yapıları ve bu yapıların işleyiş biçimleri ele alınacaktır. Etrafında şekillendikleri ana tema noktasında Arthur’un Ölümü ile Battal Gazi Destanı, bazı farklılıkları bünyelerinde barındırmakla beraber, bazı ortak nitelikleri de içerdiğini söylemek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, her iki metni oluşturan teknik unsurları kıyaslayarak romans ve destan türünün benzeyen ve ayrılan yönlerini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

Romans, destan, Kral Arthur, Battal Gazi, karşılaştırma

Comparing Arthur’s Death and Epic of Battal Gazi in Terms of Structural Elements

The type of romance is much older than the novel, and it is possible to find extraordinary events and forces, journeys to fantastic places, superhuman heroes and magical realms. At the root of the romance lies a very vivid imagination. Romance, which is a genre about heroes, idealizing moral purity and heroism, emerged as the last stage in the development of classical mythology. Loyalty to historical events is high in romance. In addition, the hero in a novel is the property of the imagination with the story told, and the romance is an exaggerating genre. Because the romance writer; he wants to open the doors of an imaginary world where dreams of glory, honor and heroism are realized. Epic is a type of literature that describes the important and sometimes extraordinary events of social events in a long and verse manner and historical events bear traces of the traditions, customs and lifestyles of the nations. It is possible to find traces of the life of a hero whose extraordinary qualities have been gained in the epic generally formed around the existence struggles of nations. While Arthur’s Death and the Epic of Battal Gazi contain some differences in their main theme, they can be said to include some common qualities of the novel and the epic. The aim of this study is to reveal similar and separated aspects of romance and epic genre by comparing both texts.

Keywords:

Romance, epic, King Arthur, Epic of Battal Gazi, comparison,

PDF

___

Abrams, M. H. (1993). A Glossary of Literary Terms. Orlando: Harcourt Brace Collage.
Aktaş, Ş. (2003). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş (6. bs.). Ankara: Akçağ Yayınları.
Beer, G. (1970). The Romance. London: Methuen&Co. Boratav, P. N. (1979). “Battal”. İslam Ansiklopedisi. C II, 344-351. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.
Çalın, S. (2006). Sir Thomas Malory’nin “Le Morte D’arthur” ve Alfred Lord Temyson’ın “Idylls of the King” Adlı Eserlerinde Şövalyelik İdeali (Chivalric Ideal) Kavramının İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çelik, J. (1997). Amerika’da Romans Geleneği ve John Updike (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çetindaş, D. (2014). Yeni Türk Şiirinde Destan. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş 2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınevi.
Çobanoğlu, Ö. (2015). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınevi.
Demir, N. ve Erdem, M. D. (2006). “Türk Kültüründe Destan ve Battal Gazi Destanı”. Turkish Studies, 1, 97-139.
Frye, N. (1973). Anatomy of Criticism: Four Essays. New Jersey: Princeton University.
Frye, N. (2017). “Hikâye Türü Edebiyatın Dört Şekli”. P. Stevick (Ed). Roman Teorisi (Çev. S. Kantarcıoğlu). Ankara: Akçağ Yayınevi.
Gautier, L. (1965). Chivalry, J. Levron (Ed). London: Phoenix House.
İz, F. ve Kut, G. (1985). “XV. Yüzyılda Nesir”. Büyük Türk Klasikleri. İstanbul: Ötüken- Söğüt Yayınları, 261-418.
Kavruk, H. ve Durukoğlu, S. (2012). Battalnâme. İstanbul: Malatya Kitaplığı.
Köksal, H. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi.
Köprülü, M. F. (1980). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Malory, T. (2004). Arthur’un Ölümü (Çev. Mina Urgan). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Polat, İ. (2017). “Maaday-Kara Destanı ve Battal Gazi Destanı Üzerine Mukayaseli Bir Okuma”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 59, 367-388.
Saunders, C. (2004). “Chaucer’s Romance” C. Saunders (Ed). A Companion to Romance From Classical to Contemporary, (1-9). Australia: Blackwell.
Scheick, W. J. (1994). The Ethos of Romance at the Turn of the Century.Texas: University of Texas.
Shroder, M. Z. (2017). “Edebi Bir Çeşit Olarak Roman”. P. Stevick (Ed). Roman Teorisi (Çev. S. Kantarcıoğlu). (19-33). Ankara: Akçağ Yayınevi.
Tekin, M. (2004). Roman Sanatı (Romanın Unsurları) 1 (4. bs.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Togan, Z. V. (1931). “Türk Destanlarının Tasnifi”. Atsız Mecmua, 1, 4.
Weiss, J. (2004). “Insular Beginnings: Anglo-Norman Romance”. C. Saunders (Ed). A Companion to Romance From Classical to Contemporary, (26-44). Australia: Blackwell.