19060

Yakın çağ Türkistan tarihi Araştırmalarında batılı kaynakların yeri

Türkistan tarihinin yazımında yabancı kaynakların yeri oldukça geniştir. Bunun en önemli nedeni bölgenin yabancı işgalleri nedeniyle yabancı idaresi altında kalması ve bunun sonucu olarak da yerel resmî ve arşiv belgelerinin bölgenin tarihini yazmada ihtiyaca cevap verecek seviyede oluşmaması yatmaktadır. Ayrıca halkın tarihî olaylar ile ilgili görüş ve düşüncelerini yansıtan günlük, otobiyografi, anı ve mektup gibi materyaller ile medyanın yetersizliği tarihçinin kaynaklarını başka yerlerde aramasına yol açmıştır. Yerel kaynakların yetersizliğine rağmen modern zamanlarda Avrupa yayılmacılığının zirveye çıkmasının bir sonucu olarak Türkistan üzerindeki emperyalist ihtiraslar bölge ile ilgili araştırma, inceleme ve gözlemleri yoğunlaştırmıştır. Batılı birçok tarihçi, gazeteci, araştırmacı, gezgin, gizli ajan, misyoner ve diplomat ya Türkistana gelerek gözlemlerde bulunmuş ya da araştırmalar yaparak bölge ile ilgili önemli eserler meydana getirmiştir. Bu eserler bölgenin tarihi, siyasî durumu, sosyal yapısı, kültürü, ekonomisi ve günlük yaşantısı ile ilgili oldukça önemli bilgiler içermektedir. Modern zamanlarda batıda gelişen gazetecilik ve süreli yayınlara bağlı olarak da bölge hakkında gazetelerde ve dergilerde bölge tarihini geniş bir bakış açısı ile anlamaya yönelik makale, haber ve yorumlar bulunmaktadır. İletişim araçlarındaki gelişime uygun olarak internet üzerinden batı kaynaklarına ulaşımın kolaylaşması Türkistan ile ilgili batılı kaynakların önemini artırmıştır.

Place of western sources in historical researches in the modern times

Foreign sources have a great place in writing Turkistan history. The most important reason for this is foreign rules established after invasions in the region, which locally curtailed collections of official and archival documents of Turkistan. Furthermore, lack of public documents such as diaries, letters, autobiographies, memoirs and media forces historians to look for sources elsewhere. In modern times, because of European expansion s strong position and imperialistic desires intensified researches, observations and views about the region. Many European historians, researchers, observers, travelers, secret agents, missionaries and diplomatic agents came to Turkistan and produced important works about the region. These works contain valuable information about history, political state, social structure, culture, economy and daily life of Turkistan. Because of a strong development in newspapers and serial publications in modern times in Europe, great deal of news, articles and analyzes could be found in journals and newspapers. In recent years, communication devicesprogress has made easier for researches in reaching western sources on the internet, which has increased importance of the western sources.

PDF

___

Gazeteler:
The Times, The Daily News, The Daily Telegraph, The Manchaster Gu- ardian, Punch.
Dergiler:
The Edinburgh Review, The Quarterly Review, The Nineteenth Century, The Contemporary Review, The Fortnightly Review.
Kitaplar:
Ahmed Lûtfî Efendi, Vaka-Nüvis Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, hazırla- yan: Münir Aktepe, Cilt: 14, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1991.
Ahmet Rasim, Osmanlı Tarihi, Cilt: 3, Hikmet Neşriyat, İstanbul, 2000.
Barthold, Vasili V., Asyanın Keşfi: Rusyada ve Avrupada Şarkiyatçılı- ğın Tarihi, çeviren: Kaya Bayraktar ve Ayşe Meral, Yöneliş, İstanbul, 2000. Barthold, A Short History of Turkistan, 1956.
Bourne, H.R. Fox, English Newspapers, Vol. 1, New York, Russell & Russell, 1966.
Bregel, Yuri, Historical Atlas of Central Asia, London, Brill, 2003.
Curzon, George N., Russia in Central Asia in 1889 and the Anglo-Rus- sian Question, London: Longmans, Gren and Co., 1889.
De Clavijo, Ruy Gonzalez, Narrative of teh Embassy of Ruy Gonzalez de Clavijo to the Court of Timour at Samarcand, 1403-06, translated by: Clements R. Markham, London, The Hakluyt Society, 1859.
Gleason, John Howes, The Genesis of Russophobia in Great Britain: A Study of the Interaction of Policy and Opinion, Cambridge, Harvard Uni- versity Press, 1950.
Grenard, Fernand, Asyanın Yükselişi ve Düşüşü, Milli Eğitim Bakan- lığı Yayınları, çeviren: Orhan Yüksel, İstanbul, 1992.
Hopkirk, Peter, The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia, London, Kodansha International, 1992.
Howard, Philip, We Thundered Our: 200 Years of The Times, 1785- 1985, Maplewood, New Jersey, Hammond, 1985.
Koss, Stephen, The Rise and Fall of the Political Press in Britain: the Nineteenth Century, Chapel Hill, The University of North Carolina Press, 1981.
McCord, Norman, British History, 1815-1906, Oxford, Oxford Univer- sity Press, 1991.
Ortaylı, İlber, Osmanlıyı Yeniden Keşfetmek: Son İmparatorluk Osman- lı, Timtaş Yayınları, İstanbul, 2006.
Polo, Marco, The Travels of Marco Polo, A Venetian in the Thirteenth Century: Being a Description by that Early Traveller of Remarkable Places and Things in the Eastern Parts of the World, transleted by: William Marsden, London, Cox and Baylis, 1818.
Said, Edward W., Orientalism, New York, Vintage Books, 1979.
Vambery, Arminius, Sketches of Central Asia, London, Pall Mall, 1868.
Vambery, Arminius, The Coming Struggle for India, London, Cassell & Co., 1885.
Makaleler:
Baylen, J.O., The British Press, 1861-1918, The Encyclopedia of the British Press, 1422-1992, Edited by: Dennis Grifffths, New York, St. Mar- tins Press, 1992.
Bregel, Yuri, Barthold ve Çağdaş Şarkiyat Araştırmaları, Asyanın Keşfi: Rusya ve Avrupada Şarkiyatçılığın Tarihi, tercüme: Kaya Bayrak- tar ve Ayşe Meral, Yöneliş, s. 10-39, İstanbul, 2000.
Craven, Louise, The Early Newspaper Press in England, The Encyc- lopedia of the British Press, 1422-1992, Hazırlayan: Dennis Griffiths, New York, St. Martins Press, 1992.
Geography Travels, The American Naturalist, 17/6 (June 1883), s. 641-645.
Graham, Walter, English Literary Periodicals, s. 256-259, New York, Octagon Books, Inc., 1966.
Journeys in the Pamirs and Adjacent Countries, Science, s. 120- 122, 19/473 (26 February 1892).
Kopytoff, Igor ve Laura Nader, Exotic Journeys, Science, New Series, s. 791-792, 156/3776 (May 12, 167).
Levi, Scott, India, Russia and the Eighteenth Century Transformati- on of the Central Asian Caravan Trade, Journal of the Economic and So- cial History of the Orient, Volume: 42, No. 4, s. 519-548, (1999).
Nölle, Wilfried, Türkistan Tarihinin Yazımında Karşılaşılan Sorun- lar, Belleten, çeviren: Gültekin Oransay, Cilt: XLIV, Sayı: 174, s. 362- 367, Nisan 1980.
Michael F. ODwyer, A Visit to Russian Central Asia, Journal of the Society of Arts, 16 April 1897.
Üstüner, Ali Cengiz, Bozkır Göçebeleri Kimmerler ve İskitler, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 135, s. 189-202, Aralık, 2001.