Siyasi ve sosyal düzen karşısında Tevfik Fikret

Şair, toplumsal yaşamı yansıtan bir aynadır. Şairler bu bilinçle, mevcut düzende yansıyan unsurları görüş ve önerileriyle şiirlerinde belirginleştirir. Bu belirginleştirmede eleştiri asıl unsurdur. Özellikle siyasi ve sosyal yapıda görülen olumsuzluklar, şairlerce en sert şekilde eleştirilmiştir. Çalışmamızda 1908 öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönemi ele aldık. Bu geçiş döneminde siyasi ve sosyal düzende görülen aksaklıkları irdeledik. Çalışmamızın amacına ulaşması için bu dönemi yaşayan ve bu dönemin siyasi ve sosyal yapısına şiirlerinde yer veren Tevfik Fikret üzerine yoğunlaştık. Şairin, 1908 öncesi II. Abdülhamid döneminin istibdat rejimini eleştiren “Sis”, “Sabâh Olursa”, “Bir Lâhza-yı Taahhür” ve 1908 sonrası İttihad ve Terakki dönemini eleştiren “Doksan Beş’e Doğru”, “Rübâbın Cevâbı”, “Hân-ı Yağmâ” şiirlerinden hareketle, dönemin siyasi ve sosyal düzenine eleştirel bakış açısını tespite çalıştık.

Tevfik Fikret Against political and social order

Poet is a mirror reflecting the social life. With this conscious poets relieve reflecting elements in present order with their views and opinions in their poems. In this relieving criticism is main element. Especially negations seen in political and social structure are criticised by poets in the harshest way. In our work we deal with two periods as before and after 1908. We examine faults seen in social and political order during this transition period. We focus on Tevfik Fikret who lives this period and uses the political and social structure in his poems to enable our work attain its goal. With the help of poet’s poems before 1908 “Sis”, “Sabâh Olursa”, “Bir Lâhza-yı Taahhür”, criticising autocracy regime of II. Abdülhamid period and after 1908 “Doksan Beş’e Doğru”, “Rübâbın Cevabı”, “Hân-ı Yağma” criticising period of İttihad ve Terakki, we try to determine critical point of view to the political and social order of the period.

PDF

___

Akyüz, Kenan, Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul, İnkılap Kitabevi, 1986.
Andı, M. Fatih, Bir Muhalif Kimlik Tevfik Fikret, “Saray Karşısında Tevfik Fikret”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007, s. 49-71.
Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
Bilhan, Saffet, Eğitim Felsefesi-Kavram Çözümlemesi, AÜEBF Yayınları, C. 1, Ankara, 1991.
Çelik, Kürşat, Osmanlı Hakimiyetinde Beyrut, (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Bölümü Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ, 2010.
Çetin, Nurullah, II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2007.
Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 1998.
Ercilasun, Bilge, Büyük Türk Klasikleri, C. 9, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1989.
Fikret, Tevfik, Rübâb-ı Şikeste, (Haz.: Abdullah Uçman-Hasan Akay), Çağrı Yayınları, İstanbul, 2007.
Fuat, Memet, Tevfik Fikret, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
Gündoğan, Ali Osman, Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi, Birey Yayınları, İstanbul, 1997.
Kanter, Beyhan, “Tevfik Fikret’in “Şermin”den Önceki Şiirlerinde Çocuk Teminin İşlenişi”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. XXIV, Niğde, 2008, s. 37-52.
Kaplan, Mehmet, Şiir Tahlilleri I, Dergah Yayınları, İstanbul, 1994.
Kaplan, Mehmet, Tevfik Fikret Devir-Şahsiyet-Eser, Dergah Yayınları, İstanbul, 1998.
Karal, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi, C. 4, Ankara, 1999.
Kudret, Cevdet, Abdülhamit Döneminde Sansur I, Cumhuriyet Yayınları, İstanbul, 2000.
Kurdakul, Şükran, Çağdaş Türk Edebiyatı I, Evrensel Yayınları, İstanbul, 1994.
Nayır, Yaşar Nabi, Tevfik Fikret, Varlık (Milliyet Gazetesi) Yayınları, İstanbul, 1995.
Okay, Orhan, Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergah Yayınları, İstanbul, 2005.
Okay, Orhan, Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergah Yayınları, İstanbul, 1998.
Özcan, Tarık, Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Trajik Durum, Manas Yayınları, Elazığ, 2007.
Özeçoğlu, Halil, “II. Abdülhamid Devrinde Gayrimüslimlerin Eğitimlerine Dair Yayımlanmamış İki Belge”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 187, s.91-104, İstanbul, 2010.
Parlatır, İsmail, Servet-i Fünûn Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006.
Tanyu, Hikmet, Tevfik Fikret ve Din, İrfan Yayınevi, İstanbul, 1972.
Toprak, Zafer, Bir Muhalif Kimlik Tevfik Fikret, “Edebiyat ve Siyasal Duruş: Tevfik Fikret Ayıraçı”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007, s. 1-24.
Topuz, Hıfzı, 100 Soruda Başlangıçtan Günümüze Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1996.
Zahar, Renat, Sömürgecilik ve Yabancılaşma, (Çev. Bayram Doktor), İnsan Yayınları, İstanbul, 1999.