Mustafa HERGÜNER

Atatürk döneminde denizciliğimiz

Kurtuluş Savaşında lojistik desteği deniz yoluyla birkaç ufak tekne ileyapan Türkiye Cumhuriyetinin ilk yıllarında denizcilik alanında büyükatılımlar olmuştur.Kendi sularımızda deniz ticaret hakkı (Kabotaj) Lozan Antlaşması’ndakabul olunmuştu. Mustafa Kemal Paşa’nın Karadeniz gezisi, Karadeniz Va- puru’nun Akdeniz’de liman ziyaretinde bulunması ve Donanmanın Ege’yeaçılışında “Ülkenin Kabotaj’a Hazır Olduğu” stratejisi bulunmaktadır.Deniz gücümüz 1930’a kadar yabancı imtiyazlar satın alınarak yapı- landırılmıştır. 1930’dan sonra yeni bir “Türk Deniz Gücü” olarak çevre ülke- leriyle imzaladığı paktlar ile bir dostluk ve güven çemberi oluşturulmuştur.Öte yandan 1809 Çanakkale Antlaşması’ndan beri denizlerimizde ko- nuşlanan İngiliz filosu, Montrö sözleşmesinden sonra Boğazlardan ilk ge- çiş izni olan savaş gemileri olmuşlardır.Cumhuriyet Donanmamızın gelişmesi için, Montrö sözleşmesindensonra Almanya ile Denizaltı yapımı ve personel eğitimi konularında işbir- liği yapılmıştı.Türkiye Cumhuriyeti İkinci Dünya Savaşı’na güçlü bir Deniz gücü ilegirmiş, müttefiklerine büyük destekler vermiştir.

Our Maritime at Period of Ataturk

Logistical support for the War of Independence through the sea with afew small boats engaged in the early years of the Republic of Turkey ha- ve been great strides in the field of maritime. The right to their own waters, sea trade (cabotage) was consideredthe Treaty of Lausanne. Mustafa Kemal Pasha’s visit to the Black Sea,port visit of the Black Sea ferry in the Mediterranean and the opening ofthe Navy to the Aegean, “the country is ready to cabotage” has a strategy.Our Marine Force until 1930 with the purchase of foreign concessionsare structured. After 1930 a new “Turkish Naval Force” pacts signed withthe countries of the environment created a circle of friendship and trust.On the other hand, the British fleet stationed in seas since the 1809Treaty of Dardanelles, the Straits Convention of Montreux, the war shipswere the first pass.For the development of the Navy of Republic, after the Montreux ag- reement with Germany was made on cooperation in submarine construc- tion and personnel training.Republic of Turkey entered World War II with a strong sea power, hasgiven great support to its allies.

PDF

___

Kaynaklar Arşiv ve Süreli Yayınlar Akşam Gazetesi, 5-23-28 Haziran 1938.
Ayın Tarihi, 1929 Yılına Ait Sayılar. Cumhuriyet Gazetesi, 13-21 Ekim 1929 (Dipnotlarında detaylı bilgiler vardır.) Deniz Kuvvetleri Lalahan Arşivi, “Malta Ziyareti Dosyası”. Fener Rum Patrikhanesi Arşivi, İstanbul ve Atina’daki bazı gazeteler için. İngiltere Kitaplığı (Puclic Recart Office-PRO). Meydan Larousse Ansiklopedisi. Kitap ve Makaleler
Benlioğlu, Abdurrahman, Denizcilik Hatıralarım, Hazırlayan: Figen Say, Ankara, 2002. Besbelli, Saim, “Atatürk ve Türk Denizciliği”, Atatürk Konferansları V. 1971-1972, Ankara, 1975. Bilsel, Cemil, Türk Boğazları, İstanbul, 1948.
Büyüktuğrul, Afif, Cumhuriyet Donanması, Dz. Kuv. Yay., İstanbul, 1967.
Çoker, Fahri, Denizcilik Tarihinde Sayfalar, Dz. Kuv. Kom. Yay., Ankara, 1996. Dışişleri Bakanlığı, Lozan, Ankara, 1973.
Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Politikasında 50. Yıl Montreux ve Savaş Öncesi Yıl- lar, Ankara, 1973.
Erkin, F. Cemal, Türk Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Ankara, 1968.
Erkin, F. Cemal, Dış İşlerinde 34 Yıl, Ankara, 1987.
Gölcük Tersane Komutanlığı, Gölcük Tersanesi Tarihçesi, Gölcük, 2005.
Gönlübol, Mehmet, Olaylarla Türk Dış Politikası, Elif Matbaası, Ankara, 1989.
Gürdeniz, Cem, Cumhuriyet Donanması, Deniz Basımevi, İstanbul, 2000.
Güvenç, Serhat, “Yabancı Arşivlere Göre Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Deniz Kuvvetleri”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, s. 586, Ankara, 2003.
Hergüner, Mustafa, Cumhuriyetimizin Başlangıç Yıllarındaki Denizciliğimize İlişkin Bir İnceleme, Deniz Ticaret Odası Yay., İstanbul.
Metel, Raşit, Atatürk ve Donanma, Deniz Basımevi, İstanbul, 1946.
Metel, Raşit, Denizaltıcılığı Tarihi, Deniz Basımevi, İstanbul, 1960.
Okkar, Remziye, “Boğazlar Meselesi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 162, s. 19-27, Haziran 2006.
Onat, Nuri, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Sonbahar Gezileri, İst., 1984.
Öksüz, Hilmi, “Kurtuluş Savaşında Türk Deniz Kuvvetleri’nin Durumu ve Milli Mü- cadeleye Katkıları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 164, Ekim 2006.
Özçetin, Yaşar, “Lozan Antlaşması’nın Anlam ve Önemi”, Türk Dünyası Araştırma- ları Dergisi, Sayı: 134, s. 59-74, Ekim 2001.
Özdemir, Hikmet, “Atatürk ve İngilizce”, The British Council, Ankara, 2002. Özgüldür, Yavuz, Türk-Alman İlişkileri, Gen. Kur. Basımevi, Ankara, 1993.
Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, İstanbul, 2005. Soysal, İsmail, “Türkiye’nin Siyasi Antlaşmaları”, T.C. Türk Tarih Kurumu (TTK), Ankara, 1989.
Sökmen, Tayfun, “Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar”, TTK, Ankara, 1992.