Türk Din Psikolojisinde Akademisyen Bir Din Psikoloğu: Abdulvahit İmamoğlu Üzerine Biyografik Bir Araştırma

Din psikolojisi alanında bilimsel araştırma yapan ve akademik metin üreten alan aktörüne ‘din psikoloğu’ denir. Bu makalede, Türkiye’de din psikolojisi alanında yapılan bilimsel çalışmalara önemli katkıları olan akademisyen din psikoloğu Abdulvahit İmamoğlu’nun (a) akademik hayatı, (b) özel ilgi alanları, (c) akademik çalışmaları, (d) lisans ve lisansüstü dersleri, (e) yönettiği lisansüstü tezleri ve (f) Türk din psikolojisi çalışmaları üzerine kişisel düşüncelerine yer verilmiştir. Sonuç olarak makalede; (i)-akademik hayatına ilişkin İmamoğlu’nun 10 yaşında ilköğrenimini tamamladığı; 17 yaşında Trabzon Sürmene Lisesinden mezun olarak ortaöğrenimini bitirdiği; 22 yaşında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun olarak yükseköğrenimini tamamlayıp Ankara ve Osmaniye’de din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği ile meslek dersleri öğretmenliği yaptığı; 36 yaşında Atatürk Üniversitesinde din psikolojisi ‘bilim doktoru’ olduğu; 28 yaşında Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde din psikolojisi alanında akademik çalışma yaşamına başladığı; Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde 36 yaşında ‘yardımcı doçent’; Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde 50 yaşında ‘doçent’ ve 57 yaşında ise ‘profesör’ unvanlarını aldığı; son olarak da adı geçen üniversitede öğretim üyesi olarak çalışırken 67 yaşında yaş sınırlamasından emekli olmasına rağmen bu üniversitede 1 yıl sözleşmeli olarak çalıştığı; dolayısıyla toplamda 40 yıl bu iki üniversitede akademisyenlik yaptığı; (ii)-‘(a) kişilik psikolojisi, (b) gelişim psikolojisi, (c) insan ve rüya, (d) biyografik ve otobiyografik dinsel yaşam, (e) üniversite gençliğinin dinsel yönelimleri, (f) çocuk suçluluğu’ gibi özel ilgi alanları (n=6) olduğu; (iii)-Türk din psikolojisi tarihindeki bağlamsal konumu olarak İmamoğlu’nun ikinci nesil din psikologlarının yer aldığı orijinal literatürün anlaşılması sürecini kapsayan ikinci dönem [1980-1999] içerisinde değerlendirilebileceği; (iv)-toplam olarak dikkate değer düzeyde (n=43) çalışmaları/eserleri bulunan İmamoğlu’nun yayınlarının ürün çeşitliliğine göre bakıldığında ise en çok makalesinin (n=13) olduğu, bunu da sırasıyla bildirilerinin (n=12) ve kitaplarının (n=7) izlediği; (v)-hem lisans hem de lisansüstü düzeyde dersler (n=10) veren İmamoğlu’nun en çok lisansüstü düzeyde (n=6) dersler verdiği; (vi)-İmamoğlu’nun öğretim üyeliği boyunca yönettiği lisansüstü tezlere bakıldığında, çok sayıda yüksek lisans tezi (n=47) ve doktora tezi (n=7) yönettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Din psikolojisi, Biyografik çalışma, Din psikoloğu, Abdulvahit İmamoğlu, Bilim tarihi, Literatür

An Academical Psychologist of Religion in Turkish Psychology of Religion: A Biographic Research on Abdulvahit İmamoğlu

A field actor who conducts scientific research and produces academic texts in the field of psychology of religion is referred to as a 'psychologist of religion'. This article presents a biographical research on Abdulvahit İmamoğlu, an academic psychologist of religion in Turkey, who has made significant contributions to scientific studies in the field of psychology of religion. The article covers (a) İmamoğlu's academic life, (b) his specific areas of interest, (c) his academic studies, (d) undergraduate and postgraduate courses he taught, (e) the graduate theses he supervised, and (f) his personal thoughts on Turkish psychology of religion studies. In conclusion, the article reveals that İmamoğlu (i) completed his primary education at the age of 10, graduated from Trabzon Sürmene High School at 17, and pursued his higher education by graduating from Ankara University Faculty of Theology at 22. He worked as a teacher of religious culture and ethics, as well as vocational courses in Ankara and Osmaniye. At the age of 36, he obtained a doctorate in psychology of religion from Atatürk University and initiated his academic career in the field of psychology of religion at Atatürk University Faculty of Theology at the age of 28. He became an 'assistant professor' at 36, achieved the titles of 'associate professor' and 'professor' at 50 and 57, respectively, at Sakarya University Faculty of Theology. Despite retiring at the age of 67 due to the mandatory retirement age, he continued working as a contract employee at the same university for 1 year. Hence, he served as an academician for a total of 40 years in these two universities. (ii) İmamoğlu's specific areas of interest include (a) personality psychology, (b) developmental psychology, (c) human and dream, (d) biographical and autobiographical religious life, (e) religious orientations of university youth, and (f) juvenile delinquency (n=6). (iii) İmamoğlu can be classified within the second period [1980-1999] of Turkish psychology of religion history, which encompasses the understanding of original literature and the presence of second-generation psychologists of religion. (iv) İmamoğlu's notable works consist of a considerable number of publications (n=43), primarily comprising articles (n=13), followed by conference papers (n=12), and books (n=7). (v) İmamoğlu offered courses at both undergraduate and postgraduate levels (n=10), with a greater emphasis on postgraduate education (n=6). (vi) In terms of supervising graduate theses, İmamoğlu supervised a substantial number of master's theses (n=47) and doctoral theses (n=7).

Keywords:

Psychology of religion, Biographical study, Psychologist of religion, Abdulvahit İmamoğlu, History of science, Literature,

PDF

___

Alkan, E. (2010). Prof. Dr. Mustafa Tahralı: Biyografik ve bibliyografik bir değini. Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 25, 9-19.
Apaydın, H. (2016). Din psikolojisi terimler sözlüğü. İstanbul: Bilimkent Yayınları.
Armaner, N. (1980). Din psikolojisine giriş-I. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
Çapçıoğlu, İ. & Ayten, A. (2013). Sunuş. [içinde] Din ve maneviyat psikolojisi: Temel yaklaşımlar ve ilgi alanları. (ss. 9-10). Ed. R. F. Paloutzian & C. L. Park. Ankara: Phoenix Yayınevi.
Durmuş, A. (2003). Türk din eğitiminde öncü bir isim: Beyza Bilgin. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 145-167.
Egemen, B. Z. (1952). Din psikolojisi: Saha, kaynak ve metot üzerine bir deneme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Flournoy, T. (1902). Les principes de la psychologie religieuse. Archives de Psychologie, 2, 327–366.
Freud, S. (2012). The basic writings of Sigmund Freud. New York: Modern Library.
Güvercin, G. (2015). Biyografik araştırmalar ve biyografik anlatı görüşmesi. (içinde) Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımlar. (ss. 172-184). ed. F. N. Seggie & Y. Bayyurt. Ankara: Anı Yayıncılık.
https://www.sakarya.edu.tr (Erişim: Mart 2023).
https://tez.yok.gov.tr (Erişim: Nisan 2023).
İmamoğlu, A. & Ferşadoğlu, S. (2013). Psikolojik açıdan ergenlerde dini tutum ve davranışların tahlili. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1), 19-40.
İmamoğlu, A. (1991). Mehmed Akif’te dini hayatın psikolojisi. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İmamoğlu, A. (2004a). Psiko-sosyal açıdan rüya ve istihare. İstanbul: Değişim Yayınları.
İmamoğlu, A. (2004b). Din psikolojisi dersleri. İstanbul: Aydar Basımevi.
İmamoğlu, A. (2004c). Bağlılık ve itaat duygusuna dini ve psikolojik yaklaşım. Dini Araştırmalar, 18, 129-139.
İmamoğlu, A. (2015a). Psikolojik ve ahlaki açıdan çocuk suçluluğu. İstanbul: Değerler Eğitimi Yayınları.
İmamoğlu, A. (2015b). Köprübaşı yöresinde yetişen medrese âlimleri ve din eğitimine katkıları. İstanbul: Değişim Yayınları.
James, W. (1902/1985). The varieties of religious experience: A study in human nature. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Jung, C. G. (1960). Psychology and religion. New Haven: Yale University Press.
Karakütük, K. (2001). Öğretim üyesi ve bilim insanı yetiştirme: Lisansüstü öğretimin planlaması. (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. (31. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
Kavurkacı, E. Z. (2022). Türk din psikolojisi çalışmalarında “din ve psikopatoloji” literatürü (1973-2022) üzerine bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 6, 31-76.
Koç, M. (2010). Türk din psikologları (1949-2010) üzerine biyografik bir araştırma–I. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 33, 187-210.
Koç, M. (2011a). Türk din psikologları (1949-2010) üzerine biyografik bir araştırma–II. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35, 227-246.
Koç, M. (2011b). Türk din psikologları (1949-2010) üzerine biyografik bir araştırma–III. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36, 265-285.
Koç, M. (2012). Psychology of religion in Turkey (1949–2012): An overview. Archive for the Psychology of Religion (Special Issue: Psychology of Religion in Turkey), 34 (3), 327-340.
Koç, M. (2015). Türkiye’de din psikolojisi çalışmaları (1949–2013) üzerine genel bir bakış. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (2), 301-330.
Koç, M. (2018a). Türk din psikolojisinde öncü bir isim: Neda Armaner üzerine biyografik bir araştırma. Bilimnâme Dergisi, 36 (2), 213-259.
Koç, M. (2018b). Türk din psikolojisinde öncü bir isim: Hayati Hökelekli üzerine biyografik bir araştırma. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 65-126.
Koç, M. (2020). Türk din psikolojisinde akademisyen bir din psikoloğu: Abdülkadir Etöz üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 1, 13-74.
Koç, M. (2021a). Türk din psikolojisinde akademisyen bir din psikoloğu: Habil Şentürk üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 3, 161-221.
Koç, M. (2021b). Türk din psikolojisinin kurucusu: Bedi Ziya Egemen üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 4, 155-209.
Koç, M. (2022a). Türk din psikolojisinde öncü bir isim: Hüseyin Peker üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 5, 169-231.
Koç, M. (2022b). Türk din psikolojisinde akademisyen bir din psikoloğu: Hasan Arslan üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 6, 165-233.
Ok, Ü. (2006). Türkiye’de din psikolojisi: Neredeyiz ve nereye gidebiliriz? İslami Araştırmalar Dergisi, 19 (3), 441-456.
Roberts, B. (2002). Biographical research. London: Open University Press.
Rosenthal, G. (2004). Biographical research. [içinde] Qualitative research practice. (ss. 48-65). Ed. C. Seale ve ark. London: Sage.
Varış, F. (1973). Türkiye'de lisansüstü eğitim: Sosyal bilimler. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Wulff, D. M. (1997). Psychology of religion: Classic and contemporary. (2. Baskı). New York: John Wiley & Sons.
Wulff, D. M. (1998). Rethinking the rise and fall of the psychology of religion. [içinde] Ed. A. L. Molendijk & P. Pels. Religion in the making: The emergence of the sciences of religion. (ss. 181–202). Leiden: Brill.
Wulff, D. M. (2001–2002). The psychology of religion and the problem of apologetics. Temenos: Studies in Comparative Religion, 37–38, 241–261.
Wulff, D. M. (2014). Psychology of religion md. [içinde] Encyclopedia of psychology and religion. (ss. 732-735). Ed. D. A. Leeming & K. W. Madden & S. Marlan. New York: Springer.
Yavuz, K. (1987). Psikanalizde ilk dini gelişmelerin değeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.