bol- FİİLİNİN YENİ UYGURCADAKİ İŞLEVİ ÜZERİNE

bol- fiili Eski Türkçe döneminden beri kullanlmakta olan işlek bir fiildir. YeniUygurcada çok geniş kullanm alanna sahiptir. Yeni Uygurcadaki başka işlek fiiller gibişahs ekleri, şekil ve zaman ekleri alarak çekimlenir. Cümlede hem asl fiil hem yardmcfiil olarak işlev görür. Asl fiil olarak birleşik fiillerin (bol- + tasvir fiil) yapsnda yer alr.Yardmc fiil olarak isim soylu kelimeleri yüklemleştirmenin (isim+ bol-) yan sra tasvirfiil (fiil + bol-) yapar. İsim-fiil, sfat-fiil, zarf-fiil, bağlaç, ünlem olarak kullanlr. i- ekfiilinin/cevher fiilinin yerine kullanlmas ise bol- fiilinin bir başka özelliğidir. Biz bumakalede bol- fiilinin Yeni Uygurcadaki işlevlerini örneklerle açklamaya çalşacağz.

Anahtar Kelimeler:

bol- fiili, Yeni Uygurca, birleşik fiil, i- ek fiili

-

Verb bol- is a productive verb which has been used since Old Turkish period. It has a quite wide usage area in New Uyghur Language. Just like the other productive verbs in New Uyghur Language, personal affixes are conjugated by means of taking form and time affixes. It functions in the sentence not only as actual verb but also as auxiliary verb. It takes part in the structure of the combined verbs (bol- + depicting verb) as an essential verb. In addition to making the words with name origin predicate by means of taking auxiliary verb (name+ bol-), it makes them depicting verb (verb + bol-). It is used as verbal noun, verbal adjective, verbal adverb, conjunction, exclamation. Using it instead of i- affix verb/core verb is another characteristic of the verb bol-. We, in this study, will try to explain the functions of the verb bol- by means of the examples

Keywords:

verb bol- New Uyghur Language, combined verb, complementary verb,

PDF

___

BAKİ, Abdukerim, Hazırki Zaman Uygur Tili, Milletler Neşriyatı, Pekin 1983
CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yay., S. 260, İstanbul 1968
ECKMANN, Janos, “Bolmasa Kelimesine Dair”, TDAY-Belleten, 1954, s. 33-38.
ERASLAN, Kemal, Eski Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 2012
GABAİN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, TDK Yay: 532, An- kara 1988
KARA, Funda, “Bil- Tasvir Fiilinin İşlevleri”, Turkish Studies, Volume 6/1, 2011
KAYA, Ceval, Uygurca Altun Yaruk (Giriş-Metin-Dizin), TDK Yay: 607, Ankara 1994
KOMİSYON, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü KB Yay:1371, Ankara 1991
KOMİSYON, Uygur Tiliniñ İzahlık Lugiti, Milletler Neşriyatı, Pekin 1994
KOMİSYON, Zhongguo Tujueyuzu Yuyan Cıhuiji (Çindeki Türk Dillerinin Karşılaştır- malı Sözlüğü), Milletler Neşriyatı, Pekin 1990
ÖZKAN, Mustafa, Tarih İçinde Türk Dili, 2. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul 1999
ÖZKAN, Mustafa; TÖREN, Hatice; ESİN, Osman, Yüksek Öğretimde Türk Dili - Yazılı ve Sözlü Anlatım, Filiz Kitabevi, İstanbul 2006, s. 542
ÖZTÜRK, Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., 2. bs., Ankara 2010
Pu Çuan, Vu Zhı-zhong, Şıyong Veivueryu Yufa (Pratik Uygurca Grameri), Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 1994
REİSİ, Küreş Mehmutcan; LETİP, Amine, EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2003
SABİR, Zordun, Ana Yurt, Şinciang Yaşlar-Ösmürler Neşriyatı, Urumçi 2008, bs. 8, C. 1, 2, 3
TEHUR, Arslan Abdulla; Tehur, RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari; Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
TEKİN, Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9, Yayımlayan: Mehmet Ölmez, İstanbul 2003
TÖMÜR, Hemit, Hazirki Zaman Uygur Tili Grammatikisi, Milletler Neşriyatı, Pekin TEHUR, Arslan Abdulla; RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
YILDIZ, Mustafa, “Yeni Uygur Türkçesinde -vät-, -(i)vät-, -(u)vät-, -(ü)vät-Yapısı, Ge- lişimi Ve Anlamı Üzerine”, Selçuk Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Der., S. 12, 2004
YİĞİTBAŞI, Hatice “Bugünkü Uygur Türkçesinde Birleşik Fiiller”, TDAY-Belleten, 1999, C. I-II, s. 365-380