Serhat PİRİNÇÇİ, Cenk BENLİ, PINAR OKYAY

Üçüncü basamak sağlık merkezine başvuranlarda kolorektal kanser tarama programı farkındalık çalışması

Dünyada 2008 yılında 7,6 milyon kanser ölümü gerçekleşmiştir. Ülkemizde ölüme sebep olan hastalıklar içerisinde %21,1 ile kanserler, ikinci sıradadır. Kolorektal kanserler dünyada üçüncü en sık izlenen kanserdir. Bu araştırmada katılımcıların kolorektal kanserler ve tarama yöntemleri hakkındaki farkındalığının tespiti amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma, kesitsel-tanımlayıcı bir araştırmadır. Bu araştırmada, 2013 Eylül ayında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nin 26 polikliniğine başvuran 50 yaş üstü 381 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Kişilere yüz yüze görüşme yöntemiyle 25 soruluk bir soru formu uygulanmıştır. Tanımlayıcı veriler, yüzdelikler, ortanca (en az-en çok) olarak verilmiştir. Analitik değerlendirmede, ki-kare testi ve lojistik regresyon analizi testi kullanılmıştır. Tip 1 Hata (?) düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Katılımcıların ortanca yaş değeri 51, %55,7'si kadın ve %85,8'i evli, %44,1'i ev hanımıdır. Katılımcıların %56,2'si kolorektal kanser taramalarını, %17,6'sı ise KETEM'i duyduğunu belirtmiştir. Katılımcıların %20,5'i kolorektal kanser taramalarını yaptırmışken, bunlardan en sık %77 oranında gaytada gizli kan testini yaptırmıştır. Ailesinde kanser öyküsü bulunanlarda kolorektal kanser taraması yaptırma sıklığı olmayanlarla benzerdir. Sonuç: Katılımcıların %82,4'ü KETEM'i duymadığından KETEM bilinirliğini arttırılmalıdır. Kolorektal kanserli vakaların yakınlarını bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Tarama yöntemlerine yönelik sorulara düşük oranlarda doğru cevaplar verildiğinden halkımız kolorektal kanser taramaları yönünden bilgilendirilmelidir

Patients admitted to tertiary health care center colorectal cancer screening program awareness study

In 2008, 7.6 million cancer deaths occured in the world. In our country, second most common cause of death is cancers with the rate of 21.1 %. The third most common cancer in the world is colorectal cancer. In this research the detection of participants' awareness about colorectal cancer and screening programmes were aimed. Methods: Our study was a cross-sectional descriptive study. In our study, a 25-item questionnaire was applied to 381 patients who were over 50 years old and admitted to 26 clinics in the Adnan Menderes Medical Faculty with the method of face to face interview. The descriptive data was given as percentages and median (min-max). In the statistical evaluation chi-square test and logistic regression test were used. Type 1 error alpha level was taken as 0.05. Results: The median age of participants was 51. 55.7% were female. 85.8% of women were married and 44.1% of them were housewifes. The participants stated that they had heard the colorectal screening programmes (56.2%) and KETEM (17,6%). 20.5% of the participants had colorectal cancer screening. The most common screening method was fecal occult blood test (77%). The frequency of colorectal cancer screening was similar between the participants who had family history of a cancer and who did not have. Conclusion: Because of 82.4% participants had not heard about KETEM, the knowledge of KETEM should be increased. Awareness studies for relatives of patients with colorectal cancer should be conducted. Due to low rates of correct answers were given to the questions of methods for screening methods,our people should be informed about colorectal cancer screening

___

WHO, Global Status Report on Noncommunicable Diseases. 2010. http://www.who.int./nmh/publications/ ncd_report2010/en/ [Ulaşım tarihi: 8 Haziran 2013].
TUİK, Ölüm nedeni istatistikleri. 2010,2011,2012.
http:www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15847 [Ulaşım tarihi: 5 Haziran 2013].
WHO,IARC,GLOBOCAN. http://globocan.iarc.fr/factssheet. asp [Ulaşım tarihi: 3 Haziran 2013].
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı Değerlendirme Raporları, Kolorektal Kanser Taramaları; 2013,2-5.
Sağlık Bakanlığı, Kanser Kayıtçılığı, http://www.kanser.gov. tr/index.php/daire-faaliyetleri/kanser-kayitciligi.html [Ulaşım tarihi: 5 Haziran 2013].
Vaizoğlu S, Turhan T, Temel F, Bolat Ö, Baydar O, Bacanlı A, Asarcıklı F, Güler Ç. Birinci Basamakta 50 Yaş ve Üzeri Bireylerde Kolorektal Kanser ile İlişkili Olabilecek Bazı Faktörlerin ve Gaitada Gizli Kan Tetkikine Uyumun Değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2010, 13:79-86.
Greenlee RT, Hill-Harmon MB, Murray T, Thun M. Cancerstatistics 2001, CA Cancer J Clin2001, 51(1):15-36.
Borum ML. Colorectal Canser Screening; Primary Care. ClinicsDn Office Practice. 2001,28 (3): 661-674.
Remzi FH, Öncel M.Kolon Kanserinde Tarama ve Takip. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2006,17(1):50-57.
Açıkgöz A, Çehreli R, Ellidokuz H. Kadınların Kanser Konusunda Bilgi Ve Tutumları İle Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Davranışları. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi.2011, 25(3);145-154.
Bayçelebi G. Trabzon Bölgesinde Risk Gruplarının Kanser Erken Tanısına Yönelik Tarama Testlerini Yaptırma Oranları. Yayınlanmış Uzmanlık Tezi, Tıp, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon, 2011 Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi.
Yapucu GÜ, Zaybak A, Eşer İ, Khorsid L. Sağlıklı Bireylerde Kanser Risk Faktörleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2007, 2:13-22.
Walsh JM, Salazar R, Kaplan C, Nguyen L, Hwang J, Pasick RJ. Healthycolon, healthy life (colonsano, vida sana). Colorectal Cancer Screening Among Latinos in Santa Clara, California J Cancer Educ. 2010,25:36-42.
Okyay P, Kolorektal Kanser Epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics 2013;6(3).
© GATA. This is an open access article licensed under the terms
of the Creative Commons Attribution Non-Commercial License
(http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits
unrestricted, noncommercial use, distribution and reproduction
in any medium, provided the work is properly cited.
Source of Support: Nil, Confl ict of Interest: None declared