Hülya GÜL, Nilgül YALÇINOĞLU, Zahide Ceren ATLI

Türkiye'de Çalışma Yaşamında Kadının Konumu ve Sorunları

Çalışma hayatında yer alan kadınların durumu, ekonomik, sosyal, biyolojik, kültürel birçok faktörle ilişkili olarak incelenmesi gereken çok boyutlu bir halk sağlığı konusudur. Kadınlar tarih boyunca üretimin her aşamasında çalışmasına rağmen, hala dezavantajlı bireyler olarak değerlendirilmektedir. Türkiye'de son günlerde çalışma yaşamıyla ilgili birçok yeni yasal düzenleme yapılmaktadır. Kadınların işgücüne katılımı, sürdürülebilir kalkınmanın, sosyal gelişmişliğin ve toplumsal refahın önemli bir unsuru olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, Türkiye'de kadınların işgücüne katılım oranlarının, özlenen rakamlarda olmadığı gözlenmektedir. Kadınların çalışma ortamında karşılaştıkları sorunların nedenleri yakından incelendiğinde, cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın önde geldiği görülmektedir. Çalışma ortamında kadınların genel sağlık ve üreme sağlığına zararlı etkileri olduğu bilinen çok sayıda fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal etmen bulunmaktadır. Bu etmenlerin bilinmesi, sağlık riski yaratan bu etmenleri önlemeye yönelik program ve politikalar geliştirebilmek açısından önemlidir. Bir ülkenin ekonomik ve sosyal açıdan refahı ve kalkınmışlığı yönünden, kadınların çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve iş olanaklarının arttırılması en önemli konulardan birisidir. Kadın emeğinin karşılığını aldığı, mutlu olduğu bir işte çalıştığında aile bütçesine katkıda bulunmasının yanı sıra, gelirinin ve zamanının büyük bir kısmını çocukları için harcamaktadır. Dolayısıyla bu da gelecek nesillerin daha sağlıklı ve eğitimli olmasına olanak sağlamaktadır. Kadınların işteki durumunun iyileştirilmesi amacıyla, kanun ve kurallar eksiksiz olarak uygulanmalı, tüm ilgili taraflar üzerine düşeni yapmalı, sorumluluklarını bütünüyle yerine getirmelidir. Öncelikle, kadınlara rahatsızlık duymayacakları çalışma ortamları sunulmalı, işyerlerinde sürekli verilecek mesleksel eğitimlerle destek olunmalı, her konuda bilinçlenmelerine, kendilerini geliştirmelerine olanak sağlanmalıdır.

[The Status and Problems of Women in Working Life in Turkey]

The situation of woman in working life is a multidimensional public health issue and should be investigated related with many factors such as economic, social, biological, cultural factors. Women have been working in each step of production through history, but are still evaluated as a disadvantaged group. Nowadays, many new legal arrangements for regulating the working life have been made in Turkey. The participation of women to the labor force is accepted to be an important element of sustainable progress, social development and prosperity of the community, however, women participation ratios in the manpower in Turkey are not yet at desired level. Attentively, evaluation of the problems women encounter in working life indicates that occupational discrimination due to gender inequality is one of the leading problems. The working environment consists of many physical, chemical, biological and psychological factors known to be harmful to the general and reproductive health of women. Recognizing of these factors, which affect the health, is important for developing programs and policies intending to prevent them. Improvement of the working conditions of women and enhancing the employment opportunities are the most important steps for the economic and social prosperity of a country. A woman working happily in good conditions and earning her own money contributes the family budget, also spends most of her income and her spare time on her children, so that it will contribute to more healthy and educated generations. In order to improve of working conditions for women, all the rules and laws should be applied totally, and all concerned sides should carry out their responsibilities completely. Firstly, the working conditions should be offered to women with the least discomfort. Also, they should be supported with continuous occupational education, opportunities for their awareness and self-development should be created.

PDF

___

Oğuz Yaktıl, G.(Ed). Toplumsal Yaşamda Kadın, 5. Baskı, A.Ü.A.Ö.F Yayınları, Eskişehir, 2011.
TBMM: Kadın ve Aile Bireylerine Yönelik Şiddet İnceleme Raporu, TBMM insan Haklarını İnceleme Komisyonu, Ankara, 2011.
Aksoy H.H, Şahin F. Dünya'da Kadın Konferansları ve Yansımaları, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2003.
Timisi N. Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu 47. Dönem Toplantısı, Etkinlik Değerlendirmeleri, 2003; 1(1): 145-150.
Eylem Platformu ve Pekin Deklarasyonu, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü yayını md. 14, s.4, Ankara 1996. http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/platfor m/human.
Gökçimen S. Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Yasama Dergisi, Sayı: 10, Eylül-Ekim-Kasım-Aralık 2008.
Konan B. Türk Kadınının Siyasi Hakları Kazanma Süreci AUHFD, 2011;60 (1):157-174.
Özdemir G. Türk Kadınının Toplumsal Konumunun Gelişim Süreci, Sosyal Bilimler Metinleri 03 / 2009, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ 2006.
UNİCEF. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi, http://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi18.pdf (erişim tarihi: 14.02. 2013).
ÇSGB. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Art Ofset Matbaacılık Ltd. Şti. Kasım 2012 Ankara.
TBMM. İş Kanunu, http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4857.html (erişim tarihi: 14.02. 2013).
ÇSGB.Duyurular, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?pa ge=duyurular (erişim tarihi: 14.02. 2013).
Yumuş A. Kalkınma Planları Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Anlayışının Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Boyutları, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, 2011, Ankara.
Parlaktuna İ. Türkiye'de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi (Analysis of Gender-Based Occupational Discrimination in Turkey), Ege Akademik Bakış (Ege Academic Review, 2010; 10 (4):1217 - 1230.
Yenisey D. İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt. 4, 2006.
Gürsel S, Uysal-Kolaşin G. ve Acar A. Toplumsal değerler kadınların işgücüne katılmalarına engel, Betam Araştırma Notu, 2011.
Ecevit Y. Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çalışılabilir? C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 2003;25(4): 83-88.
Elde S, Smith A, Bourmpoula E. Women in labour markets: Measuring progress and identifying challenges, International Labour Office (ILO), Geneva, 2010.
Yumuş A. Kalkınma Planları Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Anlayışının Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Boyutları, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, 2011, Ankara.
Hausmann R, Tyson LD, Bekhouche Y, Zahidi S. The Global Gender Gap Index 2012, World Economic Forum (WEF), 2012.
Duruoğlu T. Emek piyasasında cinsiyetçi ücret ayrımı: Bursa organize sanayi bölgesinde bir araştırma, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2007;.24:.61-76,
Demirbilek S. Cinsiyet Ayırımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 2007;44 (511).
ILO. ABC of women workers' rights and gender equality, Second edition, International Labour Organization 2007.
Aran M, Çapar, S, Hüsamoğlu M, Sanalmış D, Uraz A. Türkiye'de Kadınların İşgücüne Katılımında Son Eğilimler, Dünya Bankası ve T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, 2009, Ankara.
DPT. Türkiye'de Kadınların İşgücüne Katılımı: Eğilimler, Belirleyici faktörler ve Politika Çerçevesi, Dünya Bankası, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, World Bank, Rapor No:48508-TR, 2009, Ankara.
ILO, Türkiye'de Kadın İstihdamının Durumu. http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/anka ra/areas/wstat2009.pdf.
TOBB: Gözden Geçirme Notları, 2012 Yılı Kasım Ayı Hane halkı İşgücü İstatistikleri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü, Sayı: S.14.25/401, 15.02.2013, ANKARA www.tobb.org.tr.
TÜİK, Hane Halkı İşgücü İstatistikleri,http://www.tuik.gov.tr/Gosterge.do?id=3570&sayfa =giris&metod=IlgiliGosterge (Erişim Tarihi. 14 Şubat 2013).
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye'de Kadının Durumu, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü 2012, Ankara.
Karabıyık İ. Türkiye'de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı, Marmara Üniversitesi, İİ. B.F. Dergisi, 2012;32( 2):231-260.
Tan M. Eğitimde Kadın-Erkek Eşitliği ve Türkiye Gerçeği, Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, İstanbul, TÜSİAD Yayın No: 2000-12/290, 2000: 262-264.
Ercan H, Hoşgör AG, Yılmaz Ö. Kadınların İşgücüne Katılımını Belirleyen Etmenler ve İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları İçin Öneriler: Ankara, Gaziantep ve Konya raporu ILO Ankara Ofisi, 2010.
Yetim N. Sosyal Sermaye Olarak Kadın Girişimciler: Mersin İli Örneği, Ege Akademik Bakış, 2002; 2( 2):79-92.
ILO. Women in Labor Markets: Measuring Progress and Identifying Challenges, ILO Publication, 2010.
ILO. Global Employment Trends For Women, International Labor Office, Geneva, 2012.
Çelik Y. Sürdürülebilir kalkınma kavramı ve sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, . 2006: 9 (1), 19- 37. 22.08.2009. www.sid.hacettepe.edu.tr/Makale/2.82.pdf.
Çağlayan Ç, Etiler N. Türkiye'de Kadın İşçilerin Mesleksel Sağlığı. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Temmuz-Ağustos- Eylül 2009:24-32.
Türmen T. Toplumsal cinsiyet ve kadın sağlığı. 2003.www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/ Sayfa Dosya/toplumsal cinsiyet ve kadın.
Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2004.
Demiral Y, Hale Arik H, Toğrul UB. The Association Between Employment Status and Metabolic Syndrome in Women: Modifying Effect of Education, Women & Health, 2012;52(8): 755- 770.
Nishikitani M, Nakao M, Tsurugano S, et al. The possible absence of a healthy-worker effect: a cross-sectional survey among educated Japanese women. BMJ Open 2012. Doi:10.1136/bmjopen- 2012-000958.
Bilhartz TD, Bilhartz P. Occupation as a Risk Factor for Hypertensive Disorders of Pregnancy, J Womens Health (Larchmt) 2013.
Slopen N, Glynn RJ, Buring JE, Lewis TT, Williams DR, et al. Job Strain, Job Insecurity, and Incident Cardiovascular Disease in the Women's Health Study: Results from a 10-Year Prospective Study. PLoS ONE 2012: 7(7). Doi:10.1371/journal.pone.0040512.
Toivanen S. Social Determinants of Stroke as Related to Stress at Work among Working Women: A Literature Review, Stroke Research and Treatment, Article ID873678,10 pages, 2012. Doi:101155/2012/873678.
Allweiler SI and Kogan LR. Inhalation anesthetics and the reproductive risk associated with occupational exposure among women working in veterinary anesthesia Veterinary Anaesthesia and Analgesia, 2013.. Doi: 10.1111/vaa.12014.