BİNALİ ÇATAK, Aslı AKSAN DAVAS, Mehmet ZİNCİR

Karabük toplum sağlığı merkezi bölgesinde doğum öncesi bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği

Bu araştırmada; Karabük Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) Bölgesinde, aile hekimi/aile sağlığı elemanlarınca verilen doğum öncesi bakım (DÖB) hizmetlerinin gebelik haftasına göre uygunluğunun hem nicel hem de nitel düzeyde tanımlanması amaçlanmıştır Gereç Yöntem Tanımlayıcı tipte olan bu çalışmada; 18 Ocak 2011 tarihinde, Karabük Toplum Sağlığı Merkezine (TSM) bağlı 753 gebeden; %8 prevalans, %2 yanılma payı ve %5 hata düzeyi ile 365 gebe örnekleme seçilmiştir. Örnekleme seçilen kadınların %93.0’ne evlerinde ulaşıldı. Anket, Sağlık Bakanlığı Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi’nden yararlanılarak hazırlanmıştır. Analizlerde ortalama, ortanca gibi tanımlayıcı ölçütler kullanıldı. Bulgular Gebelik haftasına göre tam izlenmeyenler, 15-24 aydakilerin %23,7’sini, 25-32 ayda %34,4’ünü, 33-42 ayda %52,1’ini oluşturmaktadır. Doğum yapan gebelerde en az dört izlem yapılanlar %66,7’dir Kadınların %15,6’sının ilk izlem zamanı 15 hafta ve üzeridir. %62,5’inin boyu hiç ölçülmemiş, %13’ünün ÇKS hiç dinlenmemiştir. Tüm gebelerin %13,6’sına hiç kan tetkiki, %49,9’una idrar tetkiki %80,8’ine HBV antijeni istenmemiştir. Doğum yapmış ya da son trimesterde olan kadınların %41,8’iyle doğum koşulları planlanmamış ve aynı grubun %15,5’ine emzirme eğitimi verilmemiştir. Sonuç Aile hekimliğinde doğum öncesi izlem sayısında gelişmeler varken, niteliği hala yeterli düzeyde değildir. Aile hekimlerine ve ebelere gebe izlemleriyle ilgili hizmet içi eğitimler düzenli olarak verilmeli ve Sağlık Bakanlığı izlem rehberinin daha aktif kullanılması sağlanmalıdır. Ayrıca TSM’lerin belli aralıklarla yapacağı alan araştırmalarıyla gebe izlemlerini değerlendirmesi, bu izlemlerinin niteliğinin arttırılmasına katkıda bulunacaktır. Anahtar sözcükler: Doğum öncesi bakım, gebelik, ilk izlem zamanı, izlem niteliği

Qualıty of prenatal care services in Karabük community health center

The aim of the study was to evaluate the quality and quantity of prenatal care services according to gestastional week in Karabuk Community Health Center (CHC). Methods: In this descriptive study 365 pregnant women was selected as sample among 753 pregnant women registered at Karabuk CHC in 18/01/2011. 93.0% of women in the selected sample has been visited in their homes and the face to face interviews were done. The questionnaire was prepared according to Prenatal Care Management Guidelines (PCMG) of Ministry of Health. Findings The number of follow-ups was not complete in 23.7% of 15-24 month, 34.4% of 25-32 month, 52,1% of 33-42 month pregnant women. At least four follow-up visits were completed only in 66,7% of postpartum women. Timing of first visit was after 15th week in 15,6% of women. In follow up visits 62.5% of of women’s height were never measured, in 13,0% the women hearth sound of infants didn’t monitored at least once. Laboratory test numbers were under the level required by PCMG. The delivery conditions weren’t planned in 41,8% of last trimester and postpartum women and training about breastfeeding wasn’t given to 15,5 of the same group. Result In family medicine model in Karabuk CHC developments in number of prenatal follow-up visits were observed, but no substantial improvements were found in quality of prenatal visits. Regular in service trainings shoud be given to family doctors and midwives. The use of prenatal care guideline published by MoH should be increased. Keywords: Prenatal care, pregnancy, timing of first visit, qality of prenatal care

PDF

___

1. Akın A, Özvarış ŞB. Ana Sağlığı ve Aile Planlaması. İçinde: Bertan M, Güler Ç, Halk Sağlığı Temel Bilgiler. 2. baskı. Ankara. Güneş Kitapevi, 1997, p. 117-155.
2. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi. Ankara. 2009.
3. Türkiye Ulusal Anne Ölümleri Çalışması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-INSTITUT Public Sector Gmbh ve BNB Danışmanlık, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu; 2005, s. 51-88.
4. Akın A, Doğan B.G, Enünlü T ve ark. Türkiye’de doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanma. Eds: Akın A. Türkiye’de Ana Sağlığı, Aile Planlaması Hizmetleri ve İsteyerek Düşükler, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-1998 İleri Analiz Sonuçları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı UNFPA; 2002. s. 212.
5. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK; 2009. p. 149-169.
6. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Karabük verileri._TÜİK:_http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul [Erişim Tarihi 16.02.2011].
7. Durusoy R, Davas A, Ergin I, Hassoy H, Tanık FA. İzmir’de İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşlarına Başvuran Gebelerin Aile Hekimi Tarafından İzlenme Sıklığı ve Etkileyen Etmenler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2011; 9(1): 1-15.
8. Nesanır N, Erkman N. Aile Hekimliği Uygulamasına Geçen İlk 11 İlin Sağlık Göstergeleri Üzerinden Bu Sürece Bir Bakış. TAF Prev Med Bull. 2010; 9(5): 493-504.
9. DSÖ: WHO, UNICEF, Antenatal Care in Developing Countries: Promises, Achievements and Missed Oppurtunities. An Analyzes of Trend, Levels and Differentials, 1990-2001. Geneva: 2003.
10. Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler Ve Sözleşme Şartları Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete 12.08.2005:_25904._Erişim_yeri:_http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-7286/aile-hekimligi-pilot-uygulamasi-kapsaminda-saglik-bakan-.html. [Erişim Tarihi: 15.12.2010].
11. Ergin F, Aksu H, Demiröz H. Doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010; 13(4): 1-9.
12. Küçük E, Çan G, Topbaş M. Giresun I Nolu Sağlık Ocağı Bölgesinde Doğum Yapan Kadınların Doğum Öncesi, Doğum ve Doğum Sonu Bakım Alma Sıklığı IX. Halk Sağlığı Kongresi. Kongre Kitapçığı. 2004, s. 232.
13. Beyzadeoğlu H, Ekuklu G, Gül H, Eskiocak M. Edirne Muradiye Sağlık Ocağı Bölgesinde Mayıs-Ağustos 2003 Döneminde Gebelik Yaşayan Kadınların Doğum Öncesi Bakım Almasını Etkileyen Etmenler IX. Halk Sağlığı Kongresi. Kongre Kitapçığı. 2004, s. 224.
14. Alexander GR, Kotelchuck M. Assessing the role and effectiveness of prenatal care: history, challenges, and directions for future research. Public Health Rep. 2001; 116: 306-316.
15. Dubay L, Joyce T, Kaestner R, Kenney GM. Changes in prenatal care timing and low birth weight by race and socioeconomic status: implications for the Medicaid expansions for pregnant women. Health Serv Res. 2001; 36(2): 373-398.
16. Deb P, Sosa-Rubi SG. 2005. Does onset or quality of prenatal care matter more for infant care? HEDG Working Paper 05/11. Erişim yeri: http://www.york.ac.uk/res/herc/documents/wp/05_11.pdf [Erişim tarihi: 14.12.2010].
17. Liu GG. Birth outcomes and the effectiveness of prenatal care. Health Services Research. 1998; 32: 805-823.
18. Demir İ, Zorlu G. Gebelikte hipertansiyon ve tedavi yakaşımları. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst. 2002; 12: 8-13.
19. Gonzalez A, Toy EC, Baker B. The evaluation and treatmant of the overweight patient. Prim Care Update Ob Gyns. 2000; 7(6): 224-230.
20. Robinson WS. Hepatitis B virus and Hepatitis D virus. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (Eds). Principles and practice of infectious Diseases, 4th edition, New York. Churchill Livingstone; 1995, p. 1406-1439.
21. Karaca Ç, Karaca N, Usta T, Demir K, Kaymakoğlu S, Beşışık F, Sidal B, Ökten A. Gebe popülasyonunda hepatit B, C, D virus infeksiyonu sıklığı ve hepatit C virusunun perinatal yolla geçiş oranı. Akademik Gastroenteroloji Dergisi. 2003; 2(3): 122-124.