BİRGÜL ÖZÇIRPICI, Eda İÇBAY, Ferhat COŞKUN, MELTEM AKIN DİKLELİ, Ozan Nazım ÇİFTÇİ, Servat ÖZGÜR

Gaziantep Organize Sanayi Bölgelerindeki gıda üreten işyerlerinin değerlendirilmesi

AMAÇ: Bu çalışmada Gaziantep Organize Sanayi Bölgelerinde (GOSB) gıda üreten işyerlerinin gıda güvenliği, iş sağlığı ve güvenliği konularında mevcut durumları incelenmek ve mevzuata göre sahip olmaları gereken bazı özellikleri taşıyıp taşımadıklarını belirlenmek amaçlanmıştır. YÖNTEM: Tanımlayıcı tipteki araştırmanın evrenini 4 adet GOSB de yer alan ve gıda üretimi yapan 66 işyeri oluşturmaktadır. Araştırmaya katılmayı kabul eden 50 işyerinin yöneticilerine, Şubat-Temmuz 2008 tarihleri arasında işyerlerinin genel özellikleri, işçi sağlığı ve güvenliği ve gıda güvenliği ile ilgili 53 sorudan oluşan soru kâğıdı yüz yüze görüşülerek uygulanmıştır. Veriler SPSS (13.0) istatistik paket programında analiz edilerek değerlendirilmiştir. BULGULAR: İşyerlerinde toplam 3264 işçi çalışmaktaydı (medyan.23, min.3 ,max. 985). İşçiler günde ortalama 8,5 saat (min. 6,5 max.12,0) çalışmaktaydı, %97,5’inin sigortası vardı. İşyerlerinin %97,7’sinde sorumlu yönetici, %80’inde işyeri hekimi bulunmaktaydı. İşyerlerinin %96,0’sında işe giriş ve periyodik muayeneleri yapılmaktaydı. İşyerlerinin %56,0’sında işyerinde sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmekle görevli biri bulunmaktaydı. İşyerlerinin %44,0’ünde risk analizi yapıldığı, %64,0’ünde işçilere risklerle ilgili eğitim verildiği belirlendi. İşyerlerinin %90,0’ında gıda mühendisi bulunmaktaydı, %64,0’ünde HACCP planı bulunmaktaydı. Bu işyerlerinin %84,4’ünde işçilere HACCP ile ilgili eğitim verildiği, %93,8’inde kritik kontrol noktalarının denetlendiği belirlendi. İşyerlerinin %78,0’inde herhangi bir ISO belgesi bulunmaktaydı. SONUÇ: Denetlemelerin Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca yapılıyor olsa da düzenli olmadığı, işçilerin portör muayenelerinin yetersiz ve düzensiz olduğu, işyerlerinin yaklaşık yarısında işyeri risk analizi yapılmış olması ve HACCP planının bulunmasına rağmen, bunların öneminin kavranmadığı, çok zaman ihracatta kolaylık olsun diye yapıldığı belirlenmiştir.

Evaluation of food producing workplaces in Organized Industrial Zones of Gaziantep

AIM: The aim of this study was to determine the food safety and occupational health and safety status of food businesses and their appropirateness accrding to legislation. METHOD: The population of this descriptive study was 66 food businesses in Organized Industrial Zones of Gaziantep. The number of businesses that accepted to join the study was 50. The questionnaire, including 53 questions about food safety and occupational health and safety was applied to manager of these businesses on February- July 2008. The data were analyzed by using SPSS (13.0). RESULTS: The employee number was 3264 (median.23, min.3 ,max. 985), and 97.5% of them had health insurances. The mean working time was 8.5 hours in a day (min. 6,5 max.12,0). The 97.7% had responsible manager and 80.0% had occupational physician. In the 96.0% a baseline examination and periodic examinations were performed for workers. In the 44.0% risk analysis were performed and in the 64.0% an education about risks was given to employees. There was a food engineer in 90.0% of the businesses. Of the businesses 64.0% had a HACCP plan, 84.4% of them had given education about HACCP to employees and in the 93.8% critical control points were controlled. The 78.0% of businesses had any ISO certificate. CONCLUSION: In this study it was determined that although inspections were performed by Ministry of Agriculture and Village Affairs, they were not regularly. The periodic examinations of employees were inadequate and irregular. The 50.0% of businesses had risk analysis and HACCP plan but their importance were not understood by the businesses and usually they were made for facilitating the exportation.

PDF

___

1. Türksoy A, Altıniğne N. Konaklama İşletmelerinde Gıda Güvenliği ve Çeşme İlçesinde Yer Alan Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinde Gıda Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış. 2008; 8(2): 605-629.
2. Halaç E. Gıda Kalitesi ve Gıda Mevzuatı İle İlgili Temel Kavramlar Işığında Türk Ve AB Gıda Mevzuatının Karşılaştırılması. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi. 2002; 4: 107-131.
3. Gıda Sanayiinde Hijyen Uygulamaları. İstanbul. İstanbul Ticaret Odası Yayınları. 2003.
4. Karaali A. Gıda işletmelerinde HACCP uygulamaları ve denetimi. Ankara. Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2003.
5. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı Temel Bilgiler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara. 2006.
6. Tanır F. İş sağlığı ve güvenliği. İSG dergisi. 2004; 17: 10–13.
7. Özgür S. İşyerinde sağlık ve güvenlik kavramı. İSG dergisi. 2003; 12: 2–5.
8. Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2004.
9. T.C. Resmi Gazete, 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu. 15.4.2000.
10. Gaziantep Sanayi Katalogu. Gaziantep. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Gaziantep İşletme Geliştirme Merkez Müdürlüğü Yayını. 2005.
11. Oğan H. Gıda, İnsan Sağlığı, İlgili Yasalar. İstanbul. 1996.
12. T.C. Resmi Gazete, 4857 sayılı, İş Kanunu. 10.06.2003.
13. T.C. Resmi Gazete, 25566 sayılı, Gıda ve Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri Üreten İş Yerlerinin Çalışma İzni ve Gıda Sicili ve Üretim İzni İşlemleri ile Sorumlu Yönetici İstihdamı Hakkında Yönetmelik. 27.08.2004
14. T.C. Resmi Gazete, 1593 sayılı, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. 6.5.1930.
15. T.C. Resmi Gazete, 25311 sayılı, İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği, 09.12.2003.
16. T.C. Resmi Gazete, 5179 sayılı, Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, 05.06.2004.
17. T.C. Resmi Gazete, 26725 sayılı, Gıda Güvenliği ve Kalitesinin Denetimi ve Kontrolüne Dair Yönetmelik. 09.12.2007.
18. Mortlock Matthew P. Food Hygiene and Hazard Analysis Critical Control Point in the United Kingdom Food Industry: Practices, Perceptions, and Attitudes. Journal of Food Protection. 1999; 62(7): 786-792.
19. T.C. Resmi Gazete, 25771sayılı, Gıda ve Gıda İle Temasta Bulunan Madde ve Malzemelerin Piyasa Gözetimi, Kontrolü ve Denetimi İle İşyeri Sorumluluklarına Dair Yönetmelik. 30.03.2005.
20. Ekici H, Yipel M, Portakal P, Yarsan E. Gıda Katkı Maddelerinin Toksikolojik İncelenmesi. Ankara. XII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı. 2008, s. 422.
21. Topuksak B, Kublay G. Ulusal Biyogüvenlik ve Halk Sağlığı. Ankara. XII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı. Ekim 2008, s. 385.