Fatma Nur ENEÇCAN, ERKAN MELİH ŞAHİN, Muhammed ERDAL, Zekeriya AKTÜRK, Muammer KARA

Edirne şehir merkezindeki lise öğrencilerinde riskli sağlık davranışlarının değerlendirilmesi

AMAÇ: Ergenlik dönemi bir takım özelliklerin kazanıldığı, gencin yaşamına yeni tecrübelerin girdiği bir dönemdir. Bu dönemde edinilen bir takım riskli davranışların sonuçları erişkin dönemi de etkileyebileceğinden bu davranışların izlenmesi ve değerlendirilmesi gereklidir. Çalışmamızda, lise öğrencileri arasında sağlık açısından riskli davranışların sıklığını ve etkileyen faktörleri araştırmayı amaçladık. YÖNTEM: 2006 2007 eğitim ve öğretim yılında Edirne şehir merkezindeki tüm lise öğrencilerine sağlık açısından riskli davranışlarının belirlendiği anket uygulandı. BULGULAR: Araştırma sonucunda ergenler arasında yaşam boyu en az bir kez sigara kullanımı %29,3, düzenli aktif sigara kullanımı%10,8, yaşam boyu en az bir kez alkol kullanımı %52,1, son ay aktif alkol kullanımı %25,4, cinsel ilişkide bulunma %13,8 oranında saptandı. Sürekli emniyet kemeri takma oranı %24,5’ti. %33,2 ergende depresyon belirtileri vardı. Silah taşıma%3,8, kesici delici alet taşıma %11,9, kavgaya karışma %26,4 oranında görülmekteydi. Trafik güvenliği önlemlerinin yaygınlaşmadığı, sigara ve alkol kullanımının yaygın olduğu gözlemlendi. Özellikle erkek öğrenciler ve üst sınıfta okuyanlar risk altındadır. Çeşitli riskli davranışlar birlikte görülme eğilimindedir. SONUÇ: Ergenlik çağındaki gençlerin sağlık açısından riskli davranışları olabileceği göz önünde bulundurularak hekim, aile ve eğitmenleri de kapsayan multidisipliner ve biyopsikososyal yaklaşım önemlidir.

[Evaluation of the health risk behaviors of high school students in Edirne]

AIM: Adolescence is a period of life when new characteristics appear, new experiences occur in young’s life. Some of the health risk behaviors of this period have consequences in later adult life. So this behaviours should be followed and evaluated. Aim of this study is to determine and evaluate the frequency of common health risk behaviors and affecting factors and give suggestions to improve individual and community health care services to adolescents. METHOD: A questionnaire consist of questions on sociodemographic features, intentional/unintentional injuries, cigarette, alcohol and substance use, sexual behaviors, body perceptions and physical exercises were applied to all the students registered for 2006-2007 educational year of high schools in Edirne. RESULTS: As a result, life time smoking rate was 29.3%, regular smokers rate was 10.8%, life time alcohol use rate was 52.1%, last month’s alcohol use rate was 25.4%, rate of sexually actives was 13.8% among the students. Rate of regular seat belt use was 24.5%. Of all 33.2% of the adolescents have depressive symptoms. Carrying of arm was seen in 3.9%, cutting or piercing weapons in 11.9%, involving in fights was seen in 26.4% of the adolescents. Safety measures for traffic was not commonly practiced but alcohol and cigarette use rates were very high. Upper class and male students have a higher risk. Many risky behaviors have a tendency to be seen together. CONCLUSION: Family physicians, evaluating their patient as a whole should consider this risky behaviors while practicing adolescent patients. It is important to get adolescent, physician, family and school together.

PDF

___

1. WHO. Child and adolescent health and development. WHO 2004; Available at: URL: http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/97 89241596497_eng.pdf [Erişim Tarihi: 21.12.2011].
2. UNICEF. Türkiye'de büyümek. UNICEF Türkiye Bülteni 2006;Available at: URL: http://www.unicef.org/turkey/sy17/_is17.html. [Erişim Tarihi:21.12.2011].
3. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA 2003). Hacettepe Nüfus Etüdleri Enstitüsü 2003;Available at: URL: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2003/da ta/turkce/bolum2.pdf. [Erişim Tarihi: 21.12.2011].
4. Brener ND, Kann L, McManus T, Kinchen SA, Sundberg EC, Ross JG. Reliability of the 1999 youth risk behavior survey questionnaire. J Adolesc Health. 2002; 31(436): 442.
5. CDC. Body Mass Index. CDC 2007;Available at:_URL:_http://www.cdc.gov/healthyweight/a ssesing/bmi/index.html. [Erişim Tarihi: 21.12.2011].
6. Neyzi O, Alp H, Orhon A. Sex maturation in Turkish girls. Ann Hum Biol. 1975; 2: 49-59.
7. Ergin A. Adolesanların Sık Karşılaştığı Kasıtsız Ve Kasıtlı Yaralanmalara Yönelik Riskli Davranışların Adana İl Merkezindeki Lise Öğrencileri Arasındaki Yaygınlığı (tez). Adana: Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2002.
8. Kara B, Hatun Ş, Aydoğan M, Babaoğlu K, Gökalp AS. Kocaeli ilindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2003; 46: 30- 37.
9. CDC. YRBSS National youth risk behavior survey: 1991-2005. CDC 2005;Available at: URL:_http://www.cdc.gov/HealthyYouth/YRB S/ [Erişim Tarihi: 21.12.2011].
10. Gunbaum JA, Lowry R, Kann L, Pateman B. Prevalence of health risk behaviors among Asian American/Pacific Islander high school students. J Adolesc Health. 2000; 27: 322- 330.
11. Payci SO, Ergin A, Saatci E, Bozdemir N, Akpınar E, Ergun G. Suicidal thought and behavior in high school students in Adana. Coll Antropol. 2005; 29(2): 527-531.
12. Demirel H, Işık BE, Tunçel M, Güzelgöz O. Madde kullanım ve bağımlılığı ile mücadele programları küresel gençlik tütün araştırması. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı; 2005.
13. Ögel K, Taner S, Eke C, Erol B. İstanbul'da onuncu sınıf öğrencileri arasında tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı raporu. İstanbul: Yeniden Yayın; 2005.
14. Erdem G, Eke CY, Ögel K, Taner S. Lise öğrencilerinde arkadaş özellikleri ve madde kullanımı. Bağımlılık Dergisi. 2006; 7(3): 111- 116.
15. Güraksın A, Ezmeci T, İnandı T, Vançelik S, Tufan Y. Erzurum il merkezinde ortaokul ve lise öğrencilerinde sigara içme sıklığı. Atatürk Üniversitesi Tıp Dergisi. 1998; 30: 89-93.
16. Çelik P, Esen A, Yorgancıoğlu A, Şen F, Topçu F. Manisa ilinde lise öğrencilerinin sigaraya karşı tutumları. Toraks Dergisi. 2000; 1(1): 61-66.
17. Ünlü M, Orman A, Şen TA, Doğan N, Tuncer GZ. Factors affecting the cigarette smoking habits among students in Afyon-Turkey. Akciğer Arşivi. 2004; 1: 15-19.
18. Karlıkaya C. Edirne'de lise öğrencilerinde sigara içme prevalansı kaçakçılık, reklamlar ve ergenlerin sigaraya ulaşması. Toraks Dergisi. 2002; 3(1): 6-12.
19. Bilir Ş, Mağden D. Ankara şehir merkezindeki liselerin ikinci sınıf öğrencilerinin sigara-alkol ve ilaç alma alışkanlığının araştırılması. Sağlık Dergisi. 1984; 58(1-3): 17-28.
20. Yorulmaz F, Aktürk Z, Dağdeviren N, Dalkilic A. Smoking among adolescents: relation to school success, socioeconomic status, nutrition, and self-esteem. Swıss Med Wkly. 2002; 132: 449-454.
21. Türe M, Kurt İ, Aktürk Z. Tıp öğrencilerinin sigara ve alkol kullanımının frontal lob kişilik ölçeği ile ilişkisi. Trakya Üniversitesi Tıp Fak Derg. 2006; 23(1): 19-27.
22. Ögel K, Tamar D, Evren C, Çakmak D. Lise gençleri arasında sigara, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Turk Psikiyatri Derg. 2001; 12(1): 47-52.
23. Ercan O, Alikaşifoğlu M, Erginöz E, Kaymak AD, Bçrol Hİ, Aktuğlu Ç. İstanbul lise gençlerinde riskli davranışların sıklığı ve cinsiyete göre dağılımı (Cerrahpaşa Gençlik Sağlığı Araştırması 2000). Türk Pediatri Arşivi. 2001; 36(4): 199-211.
24. Özkan A. Adana İl Merkezinde Bulunan Liselerde Okuyan Öğrencilerde Alkol Ve Uyuşturucu Yatkınlığının Araştırılması (tez). Adana: Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2002.
25. Ögel K. Ergen uçucu madde bağımlılarının özellikleri. İstanbul: UMATEM; 2004.
26. Ögel K, Eke C, Erdoğan N, Taner S, Erol B. İstanbul'da gençler arasında cinsellik araştırması raporu. İstanbul. Yeniden Yayın; 2005.
27. TC Sağlık Bakanlığı Ana ve Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı ulusal stratejiler ve eylem planı. Kadın Doğum Dergisi. 2005; 4(2): 727-746.
28. Dağdeviren N, Öner L, Aktürk Z, Şahin EM, Özer C. Does medical education chance sexual health behaviors. London: Elsevier; 2002, p. 38.