DURSUN KARAMAN, İBRAHİM DURUKAN, Koray KARA

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Aile İşlevleri ile Annelerinin Depresyon ve Anksiyete Belirti Düzeyleri

AMAÇ: Bu araştırmada dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı konulan çocukların aile işlevleri ile annelerinin depresyon ve anksiyete belirti düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. YÖNTEM: Çalışma grubunu, bir çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniğine başvuran, DSMIV tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı konmuş 7-12 yaş arası 45 çocuğun anneleri oluşturmuştur. Kontrol grubunu ise çocuk sağlığı ve hastalıkları polikliniğine başvuran, psikiyatrik veya tıbbi herhangi bir süreğen hastalığı olmayan 44 çocuğun anneleri oluşturmuştur. Annelere Beck Depresyon Ölçeği, Durumluk ve Sürekli Kaygı Ölçeği ile Aile İşlevlerini Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. BULGULAR: Çalışma grubundaki annelerin depresyon (p< 0.001), durumsal (p= 0.001) ve sürekli kaygı puanları (p= 0.047), aile değerlendirme ölçeğinin alt bölümleri olan roller (p= 0.003), duygusal tepki (p= 0.008), gereken ilgiyi gösterme (p= 0.023) ve davranış kontrolü (p= 0.04) puanları kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. SONUÇ: Araştırmamızın bulgularına göre DEHB olan çocukların anneleri sağlıklı çocukların annelerine oranla daha fazla psikiyatrik belirti göstermektedir. Ayrıca, aile işlevleri olumsuz etkilenmektedir. Bunun bir neden mi, yoksa bir sonuç mu olduğunun ayırt edilmesi için ayrıntılı çalışmalara gereksinim vardır.

Family Functions and Levels of Anxiety-Depressive Symptoms in Mothers of Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

AIM: The aim of this study is to examine the family functions of children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) and depression-anxiety levels of their mothers. METHOD: Forty-five mothers of children with ADHD aged 7-12 years old who were evaluated according to DSM-IV criteria were included in this study. The control group consisted of 44 mothers of healthy children. Sociodemographic data form, the Beck Depression Inventory (BDI), the State-Trait Anxiety Inventory (STAI) and the Family Assessment Device (FAD) were applied to the participants. RESULTS: It was revealed that the study group had depression (p< 0.001), state (p= 0.001) and trait anxiety levels (p= 0.047), subtests of FAD in which roles (p= 0.003), affective responsiveness (p= 0.008), affective involvement (p= 0.023) and behavior control points (p= 0.04) significantly higher than those of the control group. CONCLUSION: The results suggest that parents of children with ADHD would be exposed to distress and might be vulnerable to depression and anxiety disorders compared to those of healthy controls. Moreover, ADHD negatively can affect the family's function. However, there is an actual cause and effect relationship requires further investigation.

PDF

___

1. Amerikan Psikiyatri Birliği. Psikiyatrik Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırması Elkitabı. Gözden Geçirilmiş Dördüncü Baskı (DSM-IV-TR). E Köroğlu (çev.), Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2000.
2. Herman KC, Lambert SF, Ialongo NS, Ostrander R. Academic pathways between attention problems and depressive symptoms among urban African American children. J Abnorm Child Psychol. 2007; 35(2): 265-274.
3. Mrug S, Hoza B, Gerdes AC, et al. Discriminating between children with ADHD and classmates using peer variables. J Atten Disord. 2009; 12(4): 372-380.
4. Johnston C, Mash EJ. Families of children with attention-deficit/hyperactivity disorder: review and recommendations for future research. Clin Child Fam Psychol Rev. 2001; 4(3): 183-207.
5. Deault LC. A systematic review of parenting in relation to the development of comorbidities and functional impairments in children with attentiondeficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Psychiatr Hum Dev. 2010; 41(2): 168-192.
6. Seipp CM, Johnston C. Mother-son interactions in families of boys with attentiondeficit/hyperactivity disorder with and without oppositional behavior. J Abnorm Child Psychol. 2005; 33(1): 87-98.
7. Kepley HO, Ostrander R. Family characteristics of anxious ADHD children. J Attn Disord. 2007; 10(3): 317-323.
8. Gerdes AC, Hoza B, Arnold LE, et al. Maternal depressive symptomatology and parenting behavior: exploration of possible mediators. J Abnorm Child Psychol. 2007; 35(5): 705-714.
9. Ray GT, Croen LA, Habel LA. Mothers of children diagnosed with attentiondeficit/hyperactivity disorder: health conditions and medical care utilization in periods before and after birth of the child. Med Care. 2009; 47(1): 105-114.
10. Durukan İ, Erdem M, Tufan AE, Cöngöloğlu A, Yorbik Ö, Türkbay T. DEHB olan çocukların annelerinde depresyon ve anksiyete düzeyleri ile kullanılan başa çıkma yöntemleri: Bir ön çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2008; 9: 217-223.
11. Pilowsky DJ, Wickramaratne PJ, Rush AJ, et al. Children of currently depressed mothers: a STAR*D ancillary study. J Clin Psychiatry. 2006; 67(1): 126-136.
12. Türkbay T, Cöngöloğlu A, Cesur G, et al. Evaluation of family functions of children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder with and without oppositional defiant disorder. Türkiye Klinikleri J Psychiatry. 2002; 3: 53-58.
13. Çakaloz B, Akay AP, Böber E, Eminağaoğlu N, Günay T. Karşıt olma karşı gelme bozukluğu eşlik eden veya etmeyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı alan puberte önce erkek olgularda aile işlevlerinin değerlendirilmesi. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2006; 20(3): 149-155.
14. Kiliç BG, Sener S. Family functioning and psychosocial characteristics in children with attention deficit hyperactivity disorder with comorbid oppositional defiant disorder or conduct disorder. Turk Psikiyatri Derg. 2005; 16(1): 21-28
15. Scaramella LV, Leve LD. Clarifying parent-child reciprocities during early childhood: the early childhood coercion model. Clin Child Fam Psychol Rev. 2004; 7(2): 89-107.
16. Anastopolous AD, Guevremont DC, Shelton TL, Dupaul GJ. Parenting stress among families of children with attention deficit hyperactivity disorder. J Abnorm Child Psychol. 1992; 20(5): 503-520.
17. Turgay A. Cocuk ve Ergenlerde Davranım Bozukluklar İcin DSM-IV'e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölceği. Integrative Therapy Institude Toronto, Kanada, 1995.
18. Ercan ES, Amado S, Somer O, Çıkoğlu S. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve yıkıcı davranım bozuklukları için bir test bataryası geliştirme çabası. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2001; 8(3): 132-144.
19. Epstein NB, Bolwin LM, Bishop DS. The McMaster Family Assessment Device. Marital and Family Therapy. 1983; 9(2): 171-180.
20. Bulut I. Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) Elkitabı. Ankara. Özgüzeliş Matbaası, 1990.
21. Beck AT, Steer RA, Garbin MG. Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clinical Psychology Review. 1988; 8: 77-100
22. Hisli N. Beck Depresyon Envanteri'nin üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi. 1989; 7: 3-13.
23. Spielberger CD, Gorsuch RL, Lushene RE. Manual for State-Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, ABD. California Consulting Psychologists Press, 1970.
24. Öner N, LeCompte A. Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı, İkinci Baskı. İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Matbaası, 1985.
25. Biederman J, Petty CR, Monuteaux MC, et al. The longitudinal course of comorbid oppositional defiant disorder in girls with attentiondeficit/hyperactivity disorder: findings from a controlled 5-year prospective longitudinal followup study. J Dev Behav Pediatr. 2008; 29(6): 501- 507.
26. Angold A, Costello EJ, Erkanli A. Comorbidity. J Child Psychol Psychiatry. 1999; 40: 57-87.
27. Coskun M, Ahmetoglu E, Ozturk M. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde komorbid anksiyete/depresif bozuklukların tedavisinde mirtazapin kullanımı: olgu serisi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2010; 20(3): 246-251.
28. Elia J, Ambrosini P, Berrettini W. ADHD characteristics: I. Concurrent co-morbidity patterns in children and adolescents. Child Adolesc Psychiatry Ment Health. 2008; 2(1): 15.
29. Harborne A, Wolpert M, Clare L. Making sense of ADHD: a battle for understanding? Parents' views of their children being diagnosed with ADHD. Clinical Child Psychology and Psychiatry. 2004; 9(3): 327-339.
30. Peters K, Jackson D. Mothers' experiences of parenting a child with attention deficit hyperactivity disorder. J Adv Nurs. 2009; 65(1): 62-71.
31. West J, Houghton S, Douglas G, Wall M, Whiting K. Levels of self-reporting depression among mothers of children with attentiondeficit/hyperactivity disorder. Journal of Attention Disorders. 1999; 3(3): 135-140.
32. McCormick LH. Depression in mothers of children with attention deficit hyperactivity disorder. Fam Med. 1995; 27(3): 176-179.
33. Hammen C. Stress and depression. Annual Review of Clinical Psychology. 2005; 1: 293- 319.
34. Peris TS, Hinshaw SP. Family dynamics and preadolescent girls with ADHD: the relationship between expressed emotion, ADHD symptomatology, and comorbid disruptive behavior. J Child Psychol Psychiatry. 2003; 44(8): 1177-1190.
35. Barkley RA, Anastopoulos AD, Guevremont DC, Fletcher KE. Adolescents with attention deficit hyperactivity disorder: mother-adolescent interactions, family beliefs and conflicts, and maternal psychopathology. J Abnorm Child Psychol. 1992; 20(3): 263-288.
36. Johnston C. Parent characteristics and parent- child interactions in families of nonproblem children and ADHD children with higher and lower levels of oppositional-defiant behavior. J Abnorm Child Psychol. 1996; 24(1): 85-104.
37. Freeman WS, Johnston C, Barth FM. Parent attributions for inattentive-overactive, oppositional-defiant, and prosocial behaviours in children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. CJBS. 1997; 29: 239-248.
38. Johnston C, Jassy JS. Attentiondeficit/hyperactivity disorder and oppositional/ conduct problems: links to parent-child interactions. J Can Acad Child Adolesc Psychiatry. 2007; 16(2): 74-79.