“Satıcı” ve Yeniden Ölümü: Poetik ve Pratik Bilimler Arasındaki Köprü Olarak Tragedya

Aristoteles Poetika adlı eserinde “tragedya”yı toplumsal bir olgu olarak tartışır. Tragedya, aynıeserde tasnif ettiği poetik ve pratik bilimler arasında bir köprü oluşturur. Bu köprüyle sanat eserinin sadece estetik değil, aynı zamanda etik değere ve katharsis’le toplumsal işleve sahip olduğuna işaret eder. Bu çalışmada öncelikle, Amerikalı yazar Arthur Miller’ın “Satıcının Ölümü”adlı en bilindik eserinden hareketle “tragedya” kavramı tartışılacaktır. Geleneksel tragedya vemodern tragedya arasındaki farklar kahramandaki dönüşümle sorgulanacaktır. Daha sonra ise2017 yılında Oscar Ödülü alan, İranlı meşhur yönetmen Asghar Farhadi’nin “Satıcı” adlı filmiyle, uyarlama sürecinin bir “yeniden üretim” biçimi olduğu iddia edilecektir. Bir uyarlamaolmasına rağmen hiçbir uyarlama kuramının sınıflandırmasına sığmayan film, farklı uyarlamasüreçlerini içinde barındırması, tragedyaya çok yönlü bir bakış sağlaması bakımından seyirciylemetinlerarası bir etkileşim kurar. Filmin içinde barındırdığı toplumsal karşıtlıklar ise seyirciyibireyin trajedisini düşünmeye zorlar. Bu çalışma, iki eser üzerinden etik ve estetik arasında birköprü kurma ve “yeniden üretim” meselesini tartışma çabasıdır.

“Salesman” and His Re-Death: Tragedy as the Bridge Between the Productive and the Practical Sciences

Aristotle dicusses “tragedy” as a social fact in his book, Poetics. It constructs a bridge in between the productive and the practical sciences which he classifies in his same book. This bridge signifies that a work of art has not only aesthetic but also ethic value and it has social function with catharsis. In this article, firstly, with reference to American writer Arthur Miller’s most known play, “Death of a Salesman”, the concept of “tragedy” will be discussed. The differences between the traditional and the modern tragedy will be questioned through the transformation of the tragic hero. Afterwards it will be asserted that the process of adaptation is a way of “reproduction” by analyzing Oscar Winner Film of 2017, “Salesman” which is the new film of famous Iranian Director Asghar Farhadi. Despite the film is an adaptation, it does not fit in any classification of adaptation theories and constructs an intertextual interaction with its viewer through containing different processes of adaptation and providing multifaceted way for seeing. The social contradictions in the film compels its viewer to think on the tragedy of the individual. Through this two art works, this article is an attampt to built a bridge between ethics and aesthetics and also to discuss the problem of “reproduction”.

PDF

___

Andrew, D. J. (1984). Concepts in Film Theory. New York: Oxford University.
Aristoteles (2011). Poetika Şiir Sanatı Üzerine (Çev. F. Akderin). İstanbul: Say.
Benjamin, W. (2001). Pasajlar (Çev. A. Cemal). İstanbul: Yapı Kredi.
Berger, J. (2017). Sanatla Direniş (Çev. A. Biçen). İstanbul: Metis.
Cündioğlu, D. (2015a). Sinema ve Felsefe (3. Baskı). İstanbul: Kapı.
Cündioğlu, D.(2015b). Merhametsiz Adalet Siyasal Şiddetin Özüne Dair, Bersay İletişim Felsefe Dersleri.
Çötok, T. (2014). Aristoteles’in Tragedya Anlayışında Öykünün Değeri. Cogito, 77, 365-378.
Eagleton, T. (2012). Tatlı Şiddet Trajik Kavramı (Çev. K. Tunca). İstanbul: Ayrıntı.
Farhadi, A. (Yönetmen) (2016) Satıcı [Film]. İran-Fransa: Asghar Farhadi&Alexandre Mallet-Guy.
Lash, C. (2006). Narsisizm Kültürü (Çev. S. Öztürk, Ü. H. Yolsal). Ankara: Bilim Sanat.
Miller, A. (2014). Satıcının Ölümü (Çev. A. İz’at- E. İz’at). İstanbul: Mitos-Boyut.
Platon (1995). Devlet (Çev. S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz). İstanbul: Remzi.
Plett, H. F. (1991). Intertextualities. H.F. Plett (ed.) Intertexuality (s.3-30). Berlin: Walter de Guyter.
Riesman, D. (2016). Yalnız Kalabalık (Çev. Y.). Ankara: Heretik.
Sennett, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı.
Tekerek, N. & Tekerek, İ. (2008). Aristoteles’te Poetik ve Etik Bütünlük Örneklerle Eylem, Karakter ve Erdem. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 26, 57-84.
https://www.youtube.com/watch?v=-kZvqd8IwvU
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/13/1344/15571.pdf erişim: 11.05.2017
Wagner, G. (1975). The Novel and the Cinema. Cranbury, NJ: Associates UP.
Wilde, O. (2016). Dorian Gray’in Portresi (Çev. Ü. İnce). İstanbul: Everest.
Yücel, V. (2014). Aristoteles’in Poetika’sı- Toplumsallaştırıcı Anlatı. Cogito, 77, 352-364.