Seyirci Deneyiminde Film Tercihini Etkileyen Motivasyonlar ve Filmlerin Alımlanması: Recep İvedik Örneği

Recep İvedik serisi, yeni dönem Türk sinemasında en çok izlenen filmlerin başında gelmektedir. Öyle ki serinin vizyona giren 5 filminden 4’ü o yılın birincisi olmuştur. Bu çalışma bu filmserisinin neden bu kadar çok izlendiği sorusundan yola çıkmıştır. Bu amaçla da iki temel soruya yanıt aramıştır. Bunlardan ilki, seyircinin bu filmleri neden izlemeyi tercih ettiği, ikincisi iseRecep İvedik karakterini nasıl anlamlandırdıklarıdır. Çalışma alımlama çalışmalarından esinlenmiş, veri toplama yöntemi olarak derinlemesine görüşme kullanılmıştır. Seyircinin alımlamasüreçlerini incelemek için iki aşama kullanılmıştır. Bunlardan ilki, filmleri izlemeden önce tercihetme süreçleriyken, ikincisi film izleme sırasında filmleri nasıl yorumladıklarıdır. Ankara’da yaşayan, film serisinin tamamını izlemiş ve bu serinin en az 3’ünü sinema salonunda izlemiş, 24-37 yaş arası, farklı eğitimlere sahip, farklı meslek gruplarına mensup 6 kadın ve 6 erkek gönüllükatılımcıdan oluşan 12 kişilik görüşme grubuyla yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlar,nitel çözümlemeye tâbi tutulmuştur. Çalışmanın bulgularına göre seyircinin her ne kadar filmseçme sürecinde ve izleme sürecinde etkin ve bilinçli bir rolü olsa da seyircinin alımlamalarınınüzerinde filmin içerik ve biçimsel olarak yönlendirici ve belirleyici etkisi olduğu belirlenmiştir.Bununla birlikte bu film serisinin izlenme nedenleri daha çok “eğlenme” olarak gözlense degizil olarak, modern kent yaşamının gereklilikleri içerisinde yapması gerekenlerden bunalanbireylerin, tam da bu noktada aykırı tavırlar sergileyen Recep İvedik karakteriyle baskıdan kurtulma duygusu hissettikleri, bu nedenle de bu filmlere yöneldikleri tespit edilmiştir. Bununlabirlikte kadın ve erkek katılımcılar arasında hem tercih aşamasında hem de alımlama sürecindefarklılıklar gözlense de öz sebepler üzerinde birbirlerine yakın sonuçlar elde edilmiştir.

The Motivations that Effect the Movie Selection of Audience Experience and the Reception of Movies: The Example of Recep İvedik

Recep İvedik film series are one of the most watched films in new period Turkish cinema. The 4 films of the serial became the most watched movie of the year. The main goal of this article is to explore, the tendence of the audience about this film serial. This study has come out of the question of why this film series has been watched so much. Two basic questions have been sought for this purpose. The first one is why the audiences prefer to watch these films and the second is how they understand the character of Recep İvedik. The study was inspired by the study of reception and depth interview was used as the data collection method. Two stages have been used to examine to review the reception process of the audience. These are the process of choosing before watching the films, and the second is how they interpreted the movies in duration of movie. The results of the interviews, which have been made with an interview group including 6 female and 6 male voluntary participant, by the age of 24 between 37, from different career field and educational attainment, who live in Ankara and watched all of the serials, (at least the three of movies have been watched at Cinema), have been subjected to the qualitative analysis. Beside this, reasons of the choise of Recep Ivedik movie serial have been evaluated. The most important outcome of the research is that even though the audience has conscious and effective role in the progress of movie selection, the movie has a determinant and directive impact with the content and form on the audience. However the reasons of this movie serial has been observed as “entertainment”, in the necessity of modern city life, the audience, who suffocates from the obligations, converges these kind of movies potentially with the sensation of being out of pressure. However male and female participiants, differ by the recipiant progress and selection, in point of main reasons, closely results have been obtained.

___

  • Abisel, N. (1999). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan.
  • Akbulut, Hasan. (2014). Televizyon ve Sinemada İzleyici Çalışmak: Alımlama Çalışmaları. Kocaeli Üniversitesi 2237 İletişim Bilimlerinde Araştırma Projesi Yazma Eğitimi.
  • Atam, Z. (2011). “Yeni Sinemanın” Dört Kurucu Yönetmeni: Yeşim Ustaoğlu, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Nuri Bilge Ceylan. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Benjamin, W. (2003). “The Work of Art in the Age of Its Technological Reproducibility”. in Selected Writings Vol. 4, 1938-1940. Cambridge: Harvard University.
  • Bostan, E. (2013). Yeni Türkiye Sineması (2000’li Yıllar). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Casetti, F. (2011). Sinemasal Deneyim. D. Kırmızı (Çev.). Sinecine 2 (2)
  • Christie, I. (2012) Introduction: In Search of Audiences . I. Christie (Ed.). Audiences Defining and Researching Screen Entertainment Reception. Amsterdam: Amsterdam University.
  • Eco, U. (1991). Alımlama Göstergebilimi. S. Rifa (Çev.). İstanbul: Düzlem.
  • Ekiz, T. (2007). Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı?. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. 47 (2), 119-127.
  • Erdoğan, N. (1993). Seyirci ve Sinema. Seyirci ve Bir Anlamlama Süreci Olarak Sinema. Med-Campus Proje 126.
  • Frampton, D. (2013). Filmozofi. C. Soydemir (Çev.). İstanbul: Metis (Eserin orijinali 2006’da yayımlandı).
  • İlhan, V. (2010). Medya ve Gençlik: 15-24 Yaş Arası Gençlerin Televizyon Dizilerini İzleme Pratiklerindeki Dönüşüm. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erciyes.
  • Jay, M. (2012). Deneyim Şarkıları. Barış Engin Aksoy (Çev.). İstanbul: Metis.
  • Jensen, K. B. (2005). Nitel Bilim Olarak Beşeri Araştırmalar: Kitle İletişim Araştırmalarına Katkılar. Ş. Yavuz (Çev.). Ş. Yavuz (Ed.). Medya ve İzleyici: Bitmeyen Tartışma içinde. Ankara: Vadi. (Eserin orijinali 1991 yılında yayımlandı).
  • Karabağ Sarı, Ç. (2012). 12 Eylül Filmlerinin Üniversiteli Gençler Tarafından Alımlanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi.
  • Kolker, R., (2009). Film, Biçim ve Kültür. F. Ertınaz (Çev.). Ankara: De Ki.
  • Lehman, P., Luhr, W. (2008). Thinking About Movies: Watching, Questioning, Enjoying. Wiley-Blackwell.
  • McQuail, D. (1997). Audience Analysis. Thousand Oaks. CA: Sage Publications.
  • McQuail, D. (2005). McQuail’s Mass Communication Theory. CA: Sage Publications.
  • McQuail, D., Windahl, S. (2010). İletişim Modelleri. K. Yumlu (Çev.). Ankara: İmge.
  • Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (7. Basım). İstanbul: İletişim.
  • Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü (4. Basım). Ankara: Bilim ve Sanat.
  • Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar (Cilt I-II). (5. Basım). İstanbul: Yayın Odası.
  • Ötgün, C. (2009). Sanat Yapıtına Yaklaşım Biçimleri. Gazi Ünv. G.S.F. Sanat ve Tasarım Dergisi Ankara. sayı: 2, 159-178.
  • Özsoy, A. (2017). Sinema, Yeni Seyir Deneyimleri ve Çocuk İzleyici. TRTakademi, 2 (4), 356- 374
  • Öztürk, S. (2016). Sinefilozofi, Kurosawa’nın Düşler’inde Sinefilozofik Bir Yolculuk. Ankara: Heretik.
  • Rushton, R. (2009). Deleuzian Spectatorship. Screen, 50 (1), 45-53.
  • Sevinç, Z. (2014). 2000 Sonrası Yeni Türk Sineması Üzerine Yapısal Bir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40.
  • Stevenson, N. (2015 ). Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. G. Orhon - B. E. Aksoy (Çev.). Ankara: Ütopya.
  • Suner, A. (2006). Hayalet Ev Türk Sinemasında Aidiyet Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis.
  • Tüzün, S. (2011). Küresel-Yerel Tartışmaları bağlamında ‘Recep İvedik’. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Vardan, U. (2003). 1980’lerden Sonra Türk Sineması. G. Nowell-Smith (Ed.). Dünya Sinema Tarihi İstanbul: Kabalcı.
  • Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Basım). Ankara: Seçkin.