Afet Medyası ve Medya Afeti: 6 Şubat Kahramanmaraş Depreminin Anımsattıkları

Çağımızın genel izleyici profili hıza alıştırılmıştır. Başka bir ifadeyle modern kültürün temel karakteristiği olan hız, izleyicilerin -ki bunlara “ekran tüketicileri” de denebilir- beğeni, onay ve takip kıstaslarını baskılamıştır. Buna göre “doğru” olanla “hızlı” olan arasında kalındığında tercih edilen sanki artık ikincisidir. Yaşamın ekranlaştırıldığı ve düşüncelerin yine ekranlar üzerinden geliştirildiği bir çağda niteliğin (doğruluğun) yerini niceliğin (hızın) alması makul değilse bile anlaşılabilirdir. Günümüzde medya iletilerinden uzak kalarak inziva ve sükûnet köşelerine çekilmenin neredeyse imkânı kalmamış gibidir. İnsanlar birer medya tüketicisi ve üreticisi olarak ekranlara bakarak duygulanmakta ve burada(n) fikirler geliştirmektedir. Belki de bu nedenle çağın insanı için bilgiye erişim ve iletişim eksikliğinden ziyade bunların denetimsiz yükselişi esas sorunu teşkil etmektedir (Demir ve Özcan, 2021). Çağın izleyici-insanı, sürekli kendisiyle beraber taşıdığı mobil cihazlar vasıtasıyla kesintisiz veri akışı karşısında her an aktiftir. Başlarda bir tür iletişim devrimi ve özgür katılım olarak tanımlanan ve pazarlanan bu yönelim, günümüzde medya katılımlarına dair hukuki ve ahlaki temelli çok sayıda ihlal ve eleştiriye konu olmaktadır. Bu durum, özellikle afet durumlarında iyiden iyiye görünür olmakta ve karmaşıklaşmaktadır. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümünden Doç. Dr. Sertaç Timur Demir'in kaleme almış olduğu analiz/değerlendirme yazısıdır.

Anahtar Kelimeler:

Medya, Afet, Deprem

PDF

___

Alkın, R. C. (2021). “Afet Yönetiminde Sivil Toplum: İzmir Depremi Sonrası Müdahale ve İyileştirme Aşamaları Üzerine Bir İnceleme”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 18 (70), 313-334.
Bansal, S. (2018). “Role of Media in Disaster Management”, International Journal of Creative Research Thoughts, 6 (2), 411-417.
Baudrillard, J. (1995). Kötülüğün Şeffaflığı: Aşırı Fenomenler Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çanakçi, M., Şaşmazlar, C. & Öztürk, S. (2022). “Afet ve Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın Kullanımı Üzerine Bir Araştırma: Twitter Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11 (3), 882-897.
Demir, S. T. & Özcan, A. (2021). “Sosyal Medya ve Linç Kültürü: Sanal Nedenler Gerçek Sonuçlar”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (56), 1-15.
Demir, S. T. (2020). Koronavirüs Sürecinde Medya Söylemleri. İstanbul: SETA.
Demir, S. T. (2022). Hak İhlalleri Raporu: Medya. Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi. İstanbul.
Demiröz, K. (2020). “Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme”, Resilience, 4 (2), 293-304.
Dijk, T. A. (1987). Discourse Analysis in Society. Academic Press Inc.
Doğuç, Ö. (2022). “Twitter Verisi İle Doğal Afet Müdahale Süreci İçin Karar Destek Uygulaması”, Afet ve Risk Dergisi, 5 (2), 408-419.
Eldem Anar, Ü. İ. (2021). “Sosyal Medya Ortamında Yer Alan Afet Haberlerinde Etkileşim; İzmir Depremi Örneği”, Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11 (3), 1129-1147.
İletişim Başkanlığı. (2023). Dezenformasyon Bülteni, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/ dezenformasyon-bulteni (Erişim Tarihi 22 Mayıs 2023).
Kaptan, K. (2015). “Ethical Issues in Disaster Management”, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 1 (1-2), 54-58.
Karahisar, T. (2016.) “Olası Bir Depremde Koordinasyonun Sağlanması ve Sosyal Medyanın Rolü”. Beykoz Akademi Dergisi, 1, 43-64.
Koç, S. (2006). “1923-2000 Yılları Arasında Türkiye’de Yaşanan Doğal Afetlere İlişkin Türk Basınında Haber Yapılanması ve Afet Söylemleri”, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (8), 84-115.
Kolukırık, S. & Tuna, M. (2009). “Türk Medyasında Deprem Algısı: Marmara Depremi Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (28), 286-298.
Kolukırık, S., Arslan, D. A. & Gökalp Yımaz, G. (2022). “Orman Yangınlarının Toplumsal Etkileri ve Görünümü: Medya Paylaşımlarında 2021 Büyük Antalya-Manavgat Yangını”, Afet ve Risk Dergisi, 5 (2), 560-580.
Kütükoğlu, E. (2021). “Afet Gazeteciliğine Gündem Belirme Kuramı ve İzmir Depremi Haberlerinden Bakış”, Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 4 (2), 211-233.
Lindsay, B.R. (2011). Social Media and Disasters: Current Uses, Future Options and Policy Considerations. USA: Congressional Research Service Report for Congress.
Mattedi, M. ve Ludwig, L. (2016). “Dos desastres do desenvolvimento ao desenvolvimento dos desastres: a expressão territorial da vulnerabilidade”, Desenvolvimento e Meio ambiente. 39, 23-42.
Mavi, E.E. (2020). “Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medya: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi”, Karadeniz İletişim Araştırmaları Dergisi, 10 (2), 31-53.
McLuhan, M. (2017). Gutenberg Galaksisi/Tipografik İnsanın Oluşumu. İstanbul: YKY.
Oran, F. Ç. & Balkan Akan, B. (2021). “Pandemi Döneminde Afet Yönetimi Açısından Risk İletişimine İlişkin Bir Değerlendirme: Sosyal Medya Paylaşımları İçerik Analizi”, Selçuk İletişim Dergisi, 14 (3), 1371-1397.
Özdemir, A. & Şahinöz, T. (2022). “Toplumda Afet Farkındalığı Oluşturmaya Yönelik Kullanılan Araçlar: Nitel Bir Çalışma”, Afet ve Risk Dergisi, 5 (1), 78-93.
Reis, C., Mattedi, M.A., ve Barrios, Y.M. (2017). “Media and disasters: overview of international scientific production from 1996 to 2016”, Intercom, 40, (2), 77-91.
Reis, C., Zucco, F. D ve Darolt, E. (2013). “La comunicación del ayuntamiento de Blumenau (Brasil) durante el desastre natural de noviembre de 2008: El reto de la planificación a largo plazo” Anuario Estudios en Comunicación Social Disertaciones, 6 (1), 86-105.
Sağlam, H. (2022). “Afet Haberlerinde ‘‘Korku Çekiciliği’’nin Kullanımı: Cumhuriyet, Hürriyet ve Sabah Gazetelerindeki Covid-19 Haberlerine Yönelik Bir İnceleme”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 213-228.
Spence, P. R.; Lachlan, K. A.; Griffin, D. R. (2007). “Crisis communication, race, and natural disasters”, Journal of Black Studies, 37 (4), 539-562.
Şahinsoy, K. (2017). “Kriz Yönetimi Açısından Geleneksel ve Sosyal Medya”, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9 (4), 1-19.
Usta, E. & Yükseler, M. (2021). “Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Etik İkilemler: İzmir Seferihisar Depremi Örneği”, Afet ve Risk Dergisi, 4 (2), 249-269.
Wendling, C., J. Radisch and S. Jacobzone. (2013). “The Use of Social Media in Risk and Crisis Communication”, OECD Working Papers on Public Governance, No. 24, OECD Publishing, Paris.
Wodak, R. ve Krzyzanowski, M. (2008). Qualitative Discourse Analysis in the Social Sciences. Palgrave Macmillan.
Yazıcı, S. ve Zincir, O. (2014). “Kriz Yönetimi ve Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 65-82.
Yılmaz, S. (2019). “Afet İçerikli Haberlerin Afetlere Karşı Toplumsal Kapasite Geliştirmeye Etkisi”, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5 (2), 257-271.