Merkezi Sınavların Okul Kültürüne Yansımalarının Değerlendirilmesi1

Bu araştırmanın amacı merkezi sınavların, ortaöğretim kurumlarının kültürüne yansımalarını kültürel biçimler, değerler ve temel varsayımlar düzeylerinde; davranışlar, iç paydaşlarla ve çevre ile ilişkiler boyutlarında yönetici, öğretmen ve veli görüşlerine dayanarak belirlemektir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum deseni seçilmiştir. Araştırmanın verileri altı farklı okuldan yirmi dört kişiyle gerçekleştirilen görüşmelerden elde edilmiştir. Merkezi sınavlarla ilgili gerçekleşen son değişiklikleri de kapsayacak biçimde merkezi sınavların okulun amaç ve hedefleri, yönetim anlayışı, okuldaki başarıya yönelik değerler, yönetici-öğretmen-öğrenci ilişkileri, okul-çevre ilişkileri üzerindeki etkilerine ilişkin sorular yöneltilmiştir. Betimsel analiz yöntemiyle çözümlenen verilerden elde edilen bulgular merkezi sınavların meslek liseleri dışındaki ortaöğretim kurumlarında rekabet kültürü meydana getirdiğini ve bu durumun okullardaki öğrencilerin ruhsal durumlarına ve davranışlarına yansıdığını göstermektedir. Öğretmenlerin üzerinde baskı ve stres oluştuğu, öğretmenlerin öğretim ve ölçmedeğerlendirme süreçlerini merkezi sınavlara uyumlu hale getirdiği, kendilerini yorgun hissettikleri anlaşılmaktadır. Çok sayıda öğrencinin temel liselere geçiş yaptığı, okulda açılan destekleme ve yetiştirme kurslarında dershanelerin model alındığı ifade edilmektedir.

Evaluating the Reflections of High Stakes Tests on School Culture

This study evaluates the reflections of high stakes tests on school cultures, in terms of artefacts, values and basic assumptions focusing on the cultural aspects of personal behaviour, interpersonal relations and schoolcommunity relations based on the opinions of principals, teachers and parents. This research has used the qualitative method and multiple case holistic design. The data obtained has been subjected to descriptive analysis. The findings show that high stakes tests result in competitive cultures in the secondary schools except for the vocational and technical schools, affecting the psychology and behaviours of the students negatively. Teachers have stated that they adapt their educational practices to the high stakes tests, and they make self-sacrifice. It is stated that last changes resulted in the transition of students to private schools, and the private teaching institutions' system is taken as a model for the courses in schools.

PDF

___

Amrein, A. L., & Berliner, D. C. (2003, February). The effects of high-stakes testing on student motivation and learning. Educational Leadership, 60(5), 32-38.
Aslan, M., Özer, N., & Bakır, A. (2009). Okul kültürüne ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri: nitel bir araştırma. İlköğretim Online, 8(1): 268-281. 04.03.2016 tarihinde http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000038203 adresinden alınmıştır.
Aylar, E. (2007). Lise öğrencilerinin eğitimde eşit(siz)liğe ilişkin kavrayışlarının çözümlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Balcı, A. (2008). Örgüt Mecazları, Ankara: Ekinoks Yay.
Berberoğlu, G., & Tansel, A. (2014). Does private tutoring increase students' academic performance? Evidence from Turkey. International Review of Education, 60(5), 683-701. 03.05.2016 tarihinde http://ftp.iza.org/dp8343.pdf adresinden alınmıştır.
Buyruk, H. (2009). Yükseköğretime geçiş sorunsalı. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 7(26), 69-88.
Buyruk, H. (2014). Öğretmen performansının göstergesi olarak merkezi sınavlar ve eğitimde performans değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
Dawson, H. S. (2012). Teachers' motivation and beliefs in a high-stakes testing context. Yayımlanmamış doktora tezi, The Ohio State University. 02.05.2016 tarihinde https://etd.ohiolink.edu/rws_etd/document/get/osu1338399669/inline adresinden alınmıştır.
Demirtaş, Z. (2010). Liselerde okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 208-223.
Doğan, B. (2012). Örgüt kültürü, İstanbul: Beta Yay.
Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi, İstanbul: Beta Yay.
Geiser, S. (2008). Back to the basics: in defense of achievement (and achievement tests) in college admissions. Research and Occasional Paper Series, Center For Studies In Higher Education, University of California, Berkeley. 02.10.2016 tarihinde http://www.learningace.com/doc/1650872/c6957d71a29f647ce4b75c452faa6687/ geiserpaper adresinden alınmıştır.
Geiser, S., & Santelices, M. V. (2007). Validity of high school grades in predicting student success beyond the freshman year: High school records vs. standardized tests as indicators of four-year college outcomes. Research and Occasional Paper Series, University of California, Berkeley. 02.10.2016 tarihinde http://www.cshe.berkeley.edu/sites/default/files/shared/publications/docs/ROPS.G EISER._SAT_6.13.07.pdf adresinden alınmıştır.
Grant, C. (2004). Oppression, privilege, and high-stakes testing. Multicultural perspectives, 6(1), 3-11.
Günay, D., Gür, B. S., & Bircan, İ (Ed.) (2009). Dünyada üniversiteye giriş sistemleri ve ÖSS. Türkiye'nin 2023 vizyonunda üniversiteye giriş sistemi (s. 234-243), Ankara: Atılım Üniversitesi.
Gür, B. S., & Çelik, Z. (2009). Türkiye'de milli eğitim sistemi: yapısal sorunlar ve öneriler (Rapor No. 1), Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Nobel.
İpek, C. (1999). Resmi liseler ile özel liselerde örgütsel kültür ve öğretmen öğrenci ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Jones, K. (2004). A balanced school accountability model: an alternative to highstakes testing. Phi Delta Kappan, 85(8), 584-590.
Kelecioğlu, H. (2002). Ortaöğretim öğrencilerinin üniversiteye giriş sınavları ve sınavın öğrenimlerine etkisi hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23,135-144.
Köse, M. R. (1999). Üniversiteye giriş ve liselerimiz. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 51-60.
Marchant, G. (2004). What is at stake with high stakes testing? A discussion of issues and research. Ohio Journal of Science, 104(2), 2-7.
Marion, S. F., & Sheinker, A. (1999). Issues and consequences for state level minimum competency testing programs (Wyoming Report, 1), National Center on Educational Outcomes, University of Minnesota, Minneapolis. 05.05.2016 tarihinde https://nceo.info/Resources/publications/OnlinePubs/archive/AssessmentSeries/W yReport1.html adresinden alınmıştır.
Millî Eğitim Bakanlığı, (2011). MEB 21. Yüzyıl öğrenci profili (Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Raporu). 06.12.2016 tarihinde http://www.meb.gov.tr/earged/earged/21.%20yy_og_pro.pdf adresinden alınmıştır.
Millî Eğitim Bakanlığı, (2014a). Milli Eğitim Temel Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete. 02.02.2016 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/03/20140314- 1.htm adresinden alınmıştır.
Millî Eğitim Bakanlığı, (2014b). MEB Örgün ve Yaygın Eğitimi Destekleme ve Yetiştirme Kursları Yönergesi. 02.02.2016 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/orgundestek_1/orgundestek_1.html adresinden alınmıştır.
Millî Eğitim Bakanlığı, (2015). 2015-2016 Öğretim Yılı Eğitim ve Öğretim Desteği Başvuru ve Yerleştirme e-Kılavuzu. 02.02.2016 tarihinde http://ookgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/31053059_ekilavuz.pdf adresinden alınmıştır.
Özan, M. B., & Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 106- 126.
Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-433.
Paris, S. G., & Mc Evoy, A. P. (2000). Harmful and enduring effects of high-stakes testing. Issues in Education, 6(1-2), 145-159.
Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107-129.
Schein, H. (Ed.) (1990). Organizational culture. American Psychologist, 45(2), 109-119.
Shepard, L. (2002). The hazards of high stakes testing. Issues in Science and Technology, 19(2), 53-58.
Şimşek H., & Yıldırım A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı), Ankara: Seçkin.
Tansel, A., & Bircan, F. (2006). Demand for education in Turkey: a tobit analysis of private tutoring expenditures. Economics of Education Review, 25(3), 303-313.
Togut, T. D. (2004). High-stakes testing: educational barometer for success, or false prognosticator for failure. Hartfield, VA: Harbor House Law Center, Inc. 06.07.2016 tarihinde http://harborhouselaw.com/articles/highstakes.togut.htm Google Scholar adresinden alınmıştır.
Türk Eğitim Derneği (2005). Türkiye'de üniversiteye giriş sistemi araştırması, Ankara. 15.02.2016 tarihinde http://portal.ted.org.tr/yayinlar/180dk.pdf adresinden alınmıştır.
Türk Eğitim Derneği (2010). Ortaöğretime ve yükseköğretime geçiş sistemi, Ankara. 05.01.2016 tarihinde http://portal.ted.org.tr/yayinlar/ortaogretimeveyuksekogretimegecissistemi.pdf adresinden alınmıştır.
Türk Eğitim Derneği (2014). 2014 eğitim değerlendirme raporu, Ankara. 05.01.2016 tarihinde http://portal.ted.org.tr/yayinlar/2014-egitim-degerlendirme.pdf adresinden alınmıştır.
Türk Eğitim Derneği (2016). Dershanelerin eğitim sistemindeki yeri, işlevi ve dönüştürülme süreci, Ankara. 10.03.2016 tarihinde http://www.ted.org.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA79D6F5 E6C1B43FFBB89BF54D3DDD6B9 adresinden alınmıştır.
Vogler, K. & Virtue, D. (2007). Just the facts, Ma'am: teaching social studies in the era of standards and high-stakes testing. The Social Studies, 98(2), 54-58.