Adi fiğ (Vicia sativa L.) ve İran üçgülü (Trifolium resupinatum L.) hatlarında bazı verim öğelerinin varyasyonu ve katılımı. I. ot verimi

Araştırma, T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Uygulama ve Araştırma alanında 1998-2000 yılları arasında yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulan denemede 21 adi fiğ, 3 İran üçgülü hattı kullanılmıştır. Hatların bazı morfolojik özellikleri ve yeşil ot verimleri belirlenerek, bunların varyasyon sınırları ve varyasyon katsayıları ile kalıtım dereceleri saptanmıştır. Adi fiğ hatlarında en yüksek yeşil ot verimi 114 nolu hatta (2972.67kg/da ) saptanmıştır. Hatlarda; varyasyon sınırları sap uzunluğunda 49.60-103.40 cm, yaprak boyunda 6.54-14.10 cm yan dal sayısında 2.60-10.10 adet, ana sapta yaprak sayısında 7.60-17.00 adet, ve yaprakçık sayısında 10.10-17.00 adet arasında değişmiştir. İran üçgülü hatlarında en yüksek yeşil ot verimi 7040.33kg/da ile sarı renkli tohuma sahip hattan elde edilmiştir. Hatların varyasyon sınırları ise sap uzunluğunda 73.50-101.10 cm, ana sapta yaprak sayısında 7.80-10.10 adet, yaprak boyunda 16.00-28.70 cm, yaprakçık eninde 2.00-4.50 cm ve yaprakçık boyunda 3.90-5.70 cm arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler:

verim ögeleri, varyasyon, Vicia sativa, Trifolium resupinatum, üçgül, yeşil ot, kalıtsallık, fiğ

Variations and heritability of some yield components in common vetch (Vicia sativa L.) and persian clover (Trifolium resupinatum L.) lines. I. herbage yield

This research was conducted between the years 1998-2000 in the experimental field of Field Crops Department of Agricultural Faculty in Tekirdag. The experiment was laid out in randomised block design with three replications. Twenty-one common vetch and three Persian clover lines were used. In this study, variation limits, variation coefficients and heritabilities of some morphological characters and herbage yield were determined. The highest herbage yield was obtained on common vetch line no 114 (2972.67 kg/da ). Variation limits of stem height, number of shoots, number of leaf on main stem, leaf height, number of leaflet on leaf were changed between 49.60-103.40 cm, 2.60-10.10, 7.60-17.00, 6.54-14.10 and 10.10-17.00 respectively. The highest herbage yield of Persian clover lines were determined yellow seed line (7040.33kg/da). Variation limits of stem height, number of leaf on main stem, leaf length, leaflet width and leaflet length were changed between 73.50-101.10 cm, 7.80-10.10, 16.00-28.70 cm, 2.00-4.50 cm and 3.90-5.70 cm respectively.

Keywords:

yield components, variation, Vicia sativa, Trifolium resupinatum, clovers, herbage, heritability, vetch,

___

1. Stoskopf, N.C., Tomes, D.T., Christie, B.R. Plant Breeding: Theory and Practice. Westview Press, Inc., 5500 Central Avenue, Boulder, Colorado 80301-2877, USA, 1993.
2. Poehlman, J.M. and Sleper, D.A. Breeding Field Crops. (Fourth Edition) Iowa State Univ. Press. Ames, Iowa 50014, USA, 1995.
3. Şehirali, S. ve Özgen, M. Bitki Islahı. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No:1059, Ders Kitabı No: 310, Ankara, 1988.
4. Yakar-Tan, N. ve Bilge, E. Genel Botanik. (II. Baskı) İstanbul Üniv. Sayı No: 2668, Fen Fak. No: 150, Fen Fak Basımevi, İstanbul, 1979.
5. Ekingen, H.R. Bitki Islahı. (III. Baskı) Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Ders Notları No: 31, Bursa, 1994.
6. Wright, S. Systems of mating. Genetics, 6, 78-111, 1921.
7. Falconer, D.S. and Mackay, Trudy. F.C. Quantitative Genetics. (Fourth Edition) Addison Wesley Longman Limited, Edinburg Gate, Harlow Essex CM20 2JE, England, 1996.
8. Açıkgöz, E. Yembitkileri. Uludağ Üniv. Basımevi, 1991.
9. Hacker, J.B. Selecting and breeding better quality grasses. In J.B. Hacker (Ed) Nutritional limits to animal production from pastures. Commonwealth Agr. Bur., p: 305-326, 1984.
10. Soya, H., Tamer, G., Üstek, A., Zorer, Ş. Farklı ekim ve hasat zamanlarının adi fiğ (V. sativa) ve tüylü fiğ (V. villosa)’de ot verimi ve verim özelliklerine etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, (Cilt III), Çayır-mera Yembitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, p: 223-227, Adana, 1999.
11. Ateş, E. ve Tekeli, A.S. Kültür ve yabani kışlık üçgül (T. resupinatum L.) formlarının verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. ( Yüksek Lisans Tezi ) Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, (Cilt III) Çayır Mera Yem Bitkileri, p: 67-72, Tekirdağ, 2001.
12. Geren, H. Hasat zamanlarının bazı yem bitkisi karışımlarının kimi verim özelliklerine etkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, (Cilt III) Çayır Mera Yem Bitkileri, p: 131-135, Tekirdağ, 2001.
13. Anlarsal, A.E. ve Gülcan, H. Çukurova koşullarına uygun fiğ (V. sativa L.) çeşitlerinin saptanması üzerine araştırmalar. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Dergisi Sayı:5, p: 57-68, Adana, 1988.
14. Çakmakçı, S. Değişik kökenli adi fiğ (V. sativa L.) hatlarında bazı tarımsal ve morfolojik karakterlerin değişimi ve karakterler arası ilişkiler. Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi , Bursa, 1992.
15. Orak, A. Genotypic and phenotypic variability and heritability in Hungarian vetch ( V. pannonica Crantz. ) lines. Acta Agronomica Hungarica, 48 (3), pp: 289-293, 2000.
16. Taylor, N.L. Forage Legumes. In W.R. Fehr ( Ed ) Principles of cultivars development, Vol. 2, p: 209-248, 1987.
17. Korkut, K.Z. Tarla Deneme Tekniği. Trakya Üniv. Ziraat Fak. Yayın No: 82, Ders Notu No: 57, Tekirdağ, 1992.
18. Usta, Z. Trakya koşullarında adi fiğ (V. sativa L.) bitkisinde en uygun sıra arası ve sıra üzeri mesafenin belirlenmesi. Trakya Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 1991.
19. Açıkgöz, N., Akbaş, M.E., Moghaddam, A., Özcan, K. PC’ler için veri tabanı esaslı Türkçe istatistik paketi: TARİST, Türkiye 1. Tarla Bitkileri Kongresi, 24-28 Nisan, p: 264-267, İzmir, 1994.
20. Comstock, R.E. and Moll, R.H. Genotype-environment interactions in statistical genetics and plant breeding. NAS-NCR. Pub. 982, pp: 164-196, 1963.