İlkokul Öğrencilerinin Çevre Kavramları İle İlgili Çizimlerinin Analizi

Bu çalışmanın amacı ilkokul öğrencilerinin çevre konusunda çizdikleri resimlerle çevreye yönelik algılarını belirlemektir. Bu amaçla Samsun İl merkezinde iki ilkokul çalışma için seçilmiş ve seçilen ilkokullardaki birinci sınıflardan 38, ikinci sınıflardan 64, üçüncü sınıflardan 59 ve dördüncü sınıflardan 50 olmak üzere toplam 211 öğrenci çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmada öğrencilerden, önce “Çevre kirliliği” daha sonra da “Temiz çevre” kavramlarıyla ilgili ayrı ayrı resimler çizmeleri istenmiştir. Daha sonra her bir öğrenci ile yapılan görüşmeler ile çizdikleri resimleri açıklamaları ve “Sizce çevre kirliliği nedir?” “Çevre kirliliğine sebep olan faktörler nelerdir?” “Çevre kirliliği nasıl önlenebilir?” “Temiz bir çevre için neler yapmalıyız?” gibi soruları cevaplamaları istenmiştir. Öğrencilerin çizdikleri resimler görüşmelerdeki açıklamaları da dikkate alınarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda tüm sınıflarda en yaygın çevre kirliliği olarak resimlerde evsel atıklardan oluşan “çöp” kavramına yer verildiği görülmüştür. Bu çevre sorunu yanında hava kirliliğine ve bu iki soruna oranla daha az öğrencinin su kirliliği kapsamında deniz kirliliğine ilişkin çizimler yaptığı tespit edilmiştir. Diğer çevre sorunlarına resimlerde neredeyse hiç yer verilmemiştir. Öğrenciler temiz çevre kavramı hakkında çöplerin atılmadığı, akarsu, ağaç ve yeşilliğin olduğu çizimler yapmışlardır. Sonuç olarak ilkokul öğrencilerinin çevre kirliliği hakkında çok sınırlı bir bilgiye sahip oldukları, çevre kirliliğine genellikle çöplerin sebep olduğunu ve çöplerin toplanmasıyla çevre kirliliğinin büyük oranda önlenebileceğini düşündükleri anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Çevre kirliliği, temiz çevre, ilkokul öğrencileri, çizim

Analysis of Drawings on Environmental Concepts of the Primary School Students

The aim of this study is to determine the perceptions of the primary school students on the environment through their drawings. Thus, two primary schools in Samsun centre were chosen for the study and totally 211 students of which 38 at first grade, 64 at second grade, 59 at third grade and 50 at fourth grade were included in the study. In the study, the students were asked to draw on firstly “Environmental pollution” and then “Clean environment” separately. After that, each student was interviewed to hear their explanations on their drawings and they were asked questions like “What is the environmental pollution in your opinion?”, “What are the factors causing environmental pollution?”, “How can we prevent the environmental pollution?”, and “What should we do for a clean environment?” The paintings of the students were analyzed with reference to their explanations in the interviews. As result of these analyses it was seen that all the paintings include the “domestic trash” causing environmental pollution in all grades. In addition to this environmental problem, it was found that air pollution and low number of students with compare to first two, considered the sea pollution within the scope of the water pollution. Other environmental problems had always never been referred in the drawings. The students made paintings on clean environment where there is no trash with rivers, trees and green. As a result, it is seen that the primary school students have very limited knowledge of environmental pollution; they think that the trashes are the main reason of the environmental pollution and the pollution can be prevented if the trashes are collected regularly.

Keywords:

environmental pollution, clean environment, elementary school students, drawing,

PDF

___

Akbaş, T. (2007), Fen bilgisi öğretmen adaylarında çevre olgusunun araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Çetin, G. (2015). İlkokul Öğrencilerinin Temiz ve Kirli Çevre İle İlgili Görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 26-41.
Ersoy, A. F., & Türkkan, B. (2010). İlköğretim öğrencilerinin çizdikleri karikatürlere yansıttıkları sosyal ve çevresel sorunların incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 96-109.
Ersoy, A., & Türkkan, B. (2009). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde internet algısı. İlköğretim Online, 8(1), 57-73.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 91-100.
Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Leonard, M. (2006). Children’s drawings as a methodological tool: Reflections on the develop plus system in northern Ireland. Irish Journal of Sociology, 15(2), 52-66.
MEB (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı. Ankara. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Özsoy, S., & Ahi, B. (2014). İlkokul öğrencilerinin geleceğe yönelik çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığı ile belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1557-1582.
Piperno, F., Di Biassi, S., & Levi, G. (2007). Evaluation of family drawings of physically and sexually abused children. European Child & Adolescent Psychiatry, 16(6), 389-397.
Rodari, P. (2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of Science Communication, 6(3), 1-12.
Sadık, F., Çakan, H. & Artut, K. (2011). Çocuk resimlerine yansıyan çevre sorunlarının sosyo-ekonomik farklılıklara göre analizi. İlköğretim Online, 10(3):1066-1080.
Selvi, M, (2007). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre kavramları ile ilgili algılamalarının değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Yakışan, M., Bozkurt, B., & Demirci, T. (2013). Lise öğrencilerinin çevre kavramı ile ilgili bilişsel düzeyleri. XI. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 01 - 04 Ekim 2013, Samsun.
Yalçınkaya, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine göre çevre sorunları: nitel bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi. 27, 416-439.
Yardımcı, E., & Bağcı Kılıç, G. (2010). Çocukların gözünden çevre ve çevre sorunları. İlköğretim Online, 9(3), 1122-1136.
Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş. & Yılmaz, M., (2000), Çevre Bilimi, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.