Nimet PIRASA, Zeynep KUVVET, Günay PALİÇ ŞADOĞLU

2005-2017 Yılları Arasında Türkiye’de Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminde Yapılan Metafor Çalışmalarının İncelenmesi

Bu araştırmada, 2005-2017 yılları arasında Türkiye’de Matematik ve Fen BilimleriEğitiminde yapılan metafor çalışmalarının incelenerek konu ile ilgili araştırmacılarıneğilimlerinin tespit edilmesi ve yapılan çalışmalar ile ilgili tanımlayıcı bilgilerin (çalışma alanı,yayınlanma yılı, metaforun konusu, metaforun kullanılma amacı vb.) yorumlanmasıamaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi,ULAKBİM ve Google Akademik veri tabanları kullanılarak tam metinlerine ulaşılan 69 adetmakale ve 10 adet tez olmak üzere toplam 79 çalışma irdelenmiştir. İçerik analizinin kullanıldığıbu araştırmada, elde edilen veriler frekans ve yüzde olarak sunulmuştur. Elde edilen bulgular,Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminde yapılan çalışma sayısının yaklaşık olarak eşit olduğunu,çalışmaların ağırlıklı olarak 2016 yılında yapıldığını ve çalışmalarda çoğunlukla “matematik”,“öğretmen” ve “fen ve teknolojiye dönük kavramlar”ı içeren metaforların incelendiğinigöstermektedir. Ayrıca, olgubilim deseninin, nitel yaklaşımın ve içerik analizinin kullanıldığıçalışmaların ağırlıkta olduğu, çoğunlukla öğretmen adayları veya ortaokul öğrencileri ileçalışıldığı görülmektedir. İncelenen çalışmalarda metaforların algı belirlemede etkili bir araçolduğu ve metaforun araştırıldığı konulara ilişkin çalışma grubunun genellikle olumlu algıyasahip olduğu yönünde ortak sonuçlara ulaşılırken, yeni metafor çalışmalarına ihtiyaç duyulduğuyönünde öneriler öne çıkmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda, özellikleMatematik ve Fen bilimleri Eğitimi konularındaki kavramlara ilişkin algıların belirlenmesineyönelik çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Examination of the Studies on Metaphors in Mathematics and Science Education in Turkey 2005-2017

The aim of this study is to investigate studies on metaphors in Mathematics and Science Education in Turkey 2005 through 2017 and to identify the trends of the studies related to the subject and evaluate descriptive information (study field, publication year, the subject of metaphor, purpose of metaphor use, etc.) related to these studies. For this purpose, a total of 79 studies including 69 articles and 10 dissertations were accessed as full texts using National Higher Education Council National Thesis Center, ULAKBİM and Google Academic databases, and these studies were examined. A content analysis was used in the study, and the obtained data were presented in frequency and percentages. The results show that the number of studies conducted in Mathematics and Science Education is approximately equal, most of the studies were conducted in 2016, and the metaphors including concepts related to “mathematics”, “teacher” and “science and technology oriented concepts” were clearly predominant in all the studied metaphors. In addition, it has been revealed that the phenomenology design, the qualitative approach, and the content analysis is primarily preferred, and studies mainly carried out on pre-service teachers or middle school students. The common conclusions of the studies examined are that metaphors are an effective tool in perception and reseach participants generally have positive perceptions of the topics where metaphors are examined, and the common suggestions of the studies is that new studies on metaphors are needed. Based on the results obtained from the reseach, it is recommended to carry out studies to determine the perceptions related to scientific concepts in Mathematics and Science subjects in particular.

PDF

___

Ada, S. (2013). Öğrencilerin matematik dersine ve matematik öğretmenine yönelik algılarının metafor yardımıyla belirlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘fen’ ve ‘fen ve teknoloji öğretmeni’ kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy: Education Sciences, 6(1), 1242-1254.
Akçay, S. (2016). The analysis of prospective teachers' biotechnology perception through metaphors. Inönü University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 17(3), 139-151.
Akgün E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1652-1672.
Akgün, A., Duruk, Ü., & Gülmez Güngörmez, H. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çevre eğitimi kavramına yönelik metaforları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 215-224.
Aktamış, H., & Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 7-30.
Alpaslan, S. & Kutanis, R.Ö. (2007). Bilimsel bilgi üretiminde metaforların rolü: Destek mi, engel mi?. Bilgi, 15(2), 1-17.
Altıntaş, G., Baykan, Ö., Kahraman, E., & Altıntaş, S. U. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi, kaynaştırma öğretmeni ve kaynaştırma öğrencilerine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 273-282.
Anılan, B. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kimya kavramına ilişkinin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 7-28.
Arık, R.S. & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayımlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Antalya.
Arık, S., & Benli Özdemir, E. (2016). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının fen laboratuarına yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 673-688.
Arık, S., & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147.
Arıkan E.E. & Ünal H., (2015). Gifted students’ metaphor images about mathematics. Educational Research Reviews, 10, 901-906.
Arıkan, E. E. (2014). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemi çözme-kurma becerilerinin ve problem kurma ile ilgili metaforik düşüncelerinin incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Arıkan, E. E.,& Unal, H. (2014). Development of the structured problem posing skills and using metaphoric perceptions. European Journal of Science and Mathematics Education, 2(3), 155-166.
Arslan, A., &Zengin, R., (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının teknoloji kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 55, 23-36.
Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin “öğretmen” kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 43-59.
Aydın, F. & Eser Ünaldı, Ü. (2010). Coğrafya öğretmen adaylarının “coğrafya” kavramına ilişkin algılarının metafor yardımıyla analizi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 600-622.
Aygün, M., Durukan, Ü G., Hacıoğlu Y., (2015). Fen Bilgisi ve ilköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin ‘ışık’ kavramıyla ilgili metaforik algıları. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 3(2), 52-64.
Bahadır, E. (2016). Metaphorical perceptions of geometrical concepts by secondary school students identified as gifted and identified as non-gifted. International Online Journal of Educational Sciences, 8(1), 118-137.
Bahadır, E., & Özdemir, A. Ş. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. International Journal of Social Science Research, 1(1), 26-40.
Bas, F. (2016). Pre-service elementary mathematics teachers' metaphors on scientific research and foundations of their perceptions. International Education Studies, 9(4), 27-41.
Bayat, N., & Yüce, S. (2015). Metaforik açımlamanın fen metinlerini anlamaya etkisi. Journal of Language Education and Research, 1(3), 1-14.
Bıyıklı, C., Başbay, M. & Başbay, A. (2014). Ortaokul ve lise öğrencilerinin bilim kavramına ilişkin metaforları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 413-437.
Buyruk, B., & Korkmaz, Ö. (2016). Öğrencilerin fen ve teknolojiye dönük kavramları günlük hayatla ilişkilendirme durumlari. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 157-170.
Cansız Aktaş, M., & Aktaş, D. Y. (2013). Determination of mathematics department students’ perceptions about proving through metaphors, International Online Journal of Educational Sciences, 5 (3), 701- 718.
Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
Çilingir, F., 2014. Türk ve İsveç ortaokul öğrencilerinin “fen” ve “fen bilimleri öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumlarının karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Çalık, M., & Kaya, E. (2012). Examining analogies in science and technology textbooks and science and technology curriculum, İlköğretim Online, 11(4), 856-868.
Çelik, H. (2016). An Examination of cross sectional change in student’s metaphorical perceptions towards heat, temperature and energy concepts. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4(3), 229-245. DOI:10.18404/ijemst.86044
Çelik, H., & Çakır, E. (2015). The examination of metaphoric perception on the effects of heat on substance. International Online Journal Of Educational Sciences, 7(2), 244-264.
Çetin, A. (2016). An analysis of metaphors used by high school students to describe physics, physics lesson and physics teacher. European Journal of Physics Education, 7(2), 1-20.
Demirci Güler, M.P. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji dersine ilişkin metaforik tanımlamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 53-63.
Derman, A. (2014). Lise öğrencilerinin kimya kavramına yönelik metaforik algıları. Electronic Turkish Studies, 9(5), 749-776.
Doğan, D. (2014). Analysis of the school concept through the perspectives of candidate teachers via metaphors. Journal of Theoretical Educational Science, 7(3), 361-382.
Dönmez Usta, N. & Ültay, N. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının “kimya” metaforlarının karşılaştırılması üzerine bir çalişma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(02). 1-14.
Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarinin mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: bir metafor analizi çalışması. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1).
Ekiz, D. & Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
Erdogan, A., Yazlik, O.D., & Erdik, C. (2014). Mathematics teacher candidates’ metaphors about the concept of “mathematics”. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 2(4), 289-299.
Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86.
Güler, G., Akgün, L., Öçal, M. F. & Doruk, M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 25-29.
Güner, N. (2013a). Bir labirentte çıkış aramak mı? Yoksa yeni ufuklara yelken açmak mı? on ikinci sınıf öğrencilerinden matematik öğrenmek ile ilgili metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1929-1950.
Güner, N. (2013b). Öğretmen adaylarının matematik hakkında oluşturdukları metaforlar. E-Journal of New World Sciences Academy-Education Sciences, 8(4),428-440.
Gür, H., Hangül, T., & Kara, A. (2014). Ortaokul ve lise öğrencilerinin ‚matematik‛ kavramına ilişkin sahip oldukları metaforların karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 427- 444.
Gürbüzoğlu-Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
Güven, E. (2014a). Fen ve teknoloji öğretmen ve öğretmen adaylarının çevre eğitimine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 26-37. Issn: 2146-9199
Güven, E. (2014b). Fen eğitimi alanındaki Türkçe yayımlanmış nitel makalelerin incelenmesi. Journal of European Education, 4(1), 1-10.
Güzel Stichert, E. (2005). Pre-service science teachers’ perception of profession with metaphorical images and reasons of choosing teaching as a profession. Unpublished Master’s Thesis, Middle East Technical University School of Natural and Applied Sciences. Ankara.
Horzum, T., & Yıldırım, G. (2016). Lise öğrencilerinin geometri hakkında oluşturdukları metaforlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 357-374.
İbret, B.Ü., & Aydınözü, D. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin “Dünya” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 85-102.
Kaya, E. (2010). Fen ve teknoloji ders kitaplarında ve öğretim programındaki benzetmelerin gruplandırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Kılıç, Ç. (2014). Sınıf öğretmenlerinin problem kurmayı algılayış biçimlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 203-214.
Koç, S.E., (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algilari. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. Çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki Yayınları.
Minas, R., & Gündoğdu, K. (2013). Ortaokul öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ait bazı kavramlara yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 67-77.
Morgan G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (Çev. G. Bulut). İstanbul: BZD Yayıncılık.
Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R.Z., Saleh, A. & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26(1), 3-50.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
Öztürk, M., Akkan, Y., & Kaplan A. (2014).Üstün yetenekli öğrencilerin matematik kavramına yönelik algılarının incelenmesi. Genç Bilim İnsanı Eğitimi ve Üstün Zeka Dergisi, 2(2), 49-57.
Paliç-Şadoğlu G, & Uzun, S. (2014). Identifying pre-service science and technology teachers’ perceptions related to the concept of physics through metaphors. International Journal Education Research and Technology, 5(1), 36-41.
Polat, S., (2010). İlköğretim 6.-7.sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eskişehir.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(3), 459-496.
Sağlam Kaya, Y. (2017). Öğretmen adaylarının matematiksel örnekleri algılayışları üzerine bir metafor analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 48-67.
Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
Sezgin-Memnun, D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemine ilişkin sahip oldukları metaforlar ve bu metaforların sınıf düzeylerine göre değişimi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 351-374.
Soysal, D., & Afacan, Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin “fen ve teknoloji dersi” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 287-306.
Sticht, T.G. (1993). Educational uses of metaphor. In A. Ortony (Ed.), Metaphor and Though. 2nd Edition (pp. 621-632), Cambridge: Cambridge University Press.
Şahin, B. (2013). Öğretmen adaylarının “matematik öğretmeni”, “matematik” ve “matematik dersi” kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforik algılar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 313-321.
Şengül, S.&Katrancı, Y. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 355-369.
Şengül, S., Katrancı, Y. & Gerez Cantimer, G. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin “matematik öğretmeni” kavramina ilişkin metafor algilari. The Journal of Academic Social Science Studies, 25 (1), 89-111.
Tatar, E. & Tatar E. (2008). Fen bilimleri ve matematik eğitimi araştırmalarının analizi-l: Anahtar kelimeler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 89-103.
Uygun, T., Gökkurt, B., & Usta, N. (2016). Üniversite öğrencilerinin matematik problemine ilişkin algılarının metafor yoluyla analiz edilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 536- 556.
Üzümcü, Ö. (2016). Nitel araştırma yöntemine sahip tezlerin bazı değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 32(4), 327-340.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, P. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe ilişkin inançları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(39), 174-189.
Yob, I.M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127– 138.