Urban Regeneration and Social Segregation: The Case of İstanbul

Kent hizmetlerinde yetersizlik, konut yetersizliği ve gecekondulaşma, işsizlik, çevre sorunları ve yoksulluk gibi olumsuz sonuçlarına rağmen kentleşme kalkınmanın bir göstergesi olarak algılanmakta, ve bunun için de Türkiye’de geniş destek bulmaktadır. Son yıllarda, kente göçün yavaşlamasına paralel olarak, kentsel sorunları çözmek için daha kapsamlı adımlar atılmaktadır. Bu bağlamda kentsel dönüşüm, kentlerin sorunlarına çözüm üretilmesi ve kentlerin yenilmesi için en iyi tek çözüm olarak ortaya atılmaktadır. Ancak, bu yaklaşımda, kent yaşamının toplumsal, kültürel ve tarihi olduğu gerçeği çoğu kez gözden kaçırılmaktadır. 2005’ten bu yana, Türkiye’de birçok kentte kentsel dönüşüm projeleri birbiri ardına hayata geçirilmeye başlanmıştır. Bu sürecin, büyük kentlerde yoksul ve marjinal grupların yerlerinden edilmeleri sürecinin de gösterdiği gibi, toplumsal ayrışma ve dışlamaya neden olan boyutları bulunmaktadır. Çalışmada, kavramsal ve kuramsal bir girişten sonra, Türkiye’deki özellikle de İstanbul’daki kentsel dönüşüm süreci ve incelenen mahallelerde yaşayanların deneyim ve mücadeleleri ortaya konarak, eleştirel bir gözle ele alınmaktadır. Ayrıca, incelenen mahallerde uygulanan kentsel dönüşüm proje süreçlerindeortaya çıkan ayrışma ve dışlama dinamikleri çözümlenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kentleşme, kentsel dönüşüm, ayrışma, dışlama, İstanbul

Urban Regeneration and Social Segregation: The Case of İstanbul

Despite its negative consequences such as inadequacy in urban services, insufficient shelter supply and squatter housing, unemployment, environmental problems and poverty, urbanization is seen as an indicator for development and, thus, has been widely supported in Turkey. In recent years, as the migration to urban areas has slowed down, some more comprehensive steps have been taken to solve urban problems, particularly inadequate housing supply and squatter housing areas. In this respect, urban regeneration is presented as a panacea for the solution of many urban problems and the renewal of cities. Yet, social, cultural and historical aspects of city life are often ignored. Since 2005, many urban regeneration projects have been carried out one after another in many cities in Turkey. This process seems to have exclusive and disintegrative consequences as the displacement of the poor and marginal groups in large cities has shown. After a conceptual and theoretical introduction, this paper critically reviews recent urban regeneration projects and the experience and struggle of some urban residents in Turkey, particularly in the studied neighborhoods in İstanbul. Besides, the dynamics of segregation and exclusion involved in the process of urban regeneration project implementation in the studied communities are analyzed.

Keywords:

Urbanization, urban regeneration, segregation, exclusion, İstanbul,

PDF

___

Atayurt, U., 2008, “Maltepe-Başıbüyük Mahallesinin Hukuk Savaşı, Küçük Ama Önemli Bir Zafer”, Express, 91: 19.
Bayraktar, E., 2007, Bir İnsanlık Hakkı: Konut, TOKİ’nin Planlı Kentleşme ve Konut Üretim Seferberliği, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
Blackman, T., 1995, Urban Policy in Practice, Routledge, London.
Castells, M., 1989, The Informational City: Information Technology, Economic Restructuring and the Urban-Regional Process, Basil Blackwell, Oxford.
Çavusşoğlu, E., 2008, “Bir Kentsel Toplumsal Hareket”, İstanbul, 62: 28-31.
Dickinson, S., 2005, “Urban Regeneration in an Era of Well-Being”, Local Economy, 20 (2): 224-229.
Bozkulak, S., 2005, “Gecekondudan Varoşa: Gülsuyu Mahallesi” İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Ed. H. Kurtuluş, s. 239-266, Bağlam, İstanbul.
Ergun, C., 2009, “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Yönetişimin Uygulanabilirliği”, Ulusal Kalkınma ve Yerel Yönetimler, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyum Bildiriler Kitabı, Vol. 2, s. 817-829, 19-20 October, TODAİE, Ankara.
Gibson, M. & Longstaff, M., 1982, An Introduction to Urban Renewal, Macmillan, London.
Goldsmith, M., 2001, “Urban Governance”, Handbook of Urban Studies, Ed. R. Paddison, s. 325-335, Sage, London.
Gül, H., 1997, “Yoksulluk, Kentsel Yeniden Kalkındırma ve Dallas Maple Avenue Örneği”, Amme İdaresi Dergisi, 30 (2): 91–104.
Gül, H. & Dulupçu, M. A., 2010, “Local Economic Development, Urban Change and Regeneration in Turkey: Possibilities for Transcending Beyond Modernism”, Urban Regeneration Management: International Perspectives, Eds. J. Diamond, J. Liddle, A. Southern & P. Osei, Routledge, London.
Hamnett, C., 2001, “Social Segregation and Social Polarization”, In Handbook of Urban Studies, Ed. R. Paddison, s. 162-176, Sage, London.
Harvey, D., 1985, The Urbanization of Capital, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Harvey, D., 1989, “From Managerialism to Entrepreneuralism: The Transformation in Urban Governance in Late Capitalism”, Geografiska Annaler, 71B (1): 3–17.
Hemphill, L., McGreal, S. & Berry, J., 2002, “An Aggregated Weighting System for Evaluating Sustainable Urban Regeneration”, Journal of Property Research, 19 (4): 353-373.
İlmen, S., 2001, Süreyya Paşa’nın Anıları, Teşebbüslerim, Reisliklerim, Kadıköy Belediyesi Sağlık ve Sosyal Dayanışma Vakfı Yayınları, İstanbul.
İmece, 2009, İstanbul Kent Raporu, İmece, İstanbul.
İseri, G., 2010, Metropol Sürgünleri, Su Yayınları, İstanbul.
Kahraman, T., 2006, “İstanbul Kentinde Kentsel Dönüşüm Projeleri ve Planlama Süreçleri”, Planlama, 2: 93-101.
Keyder, C., 2004, Ulusal Kalkınmacılığın İflası, Metis, İstanbul,
Keyder, C. & Öncü, A., 1993, İstanbul and the Concept of World Cities. İstanbul: Friedrich Ebert Foundation.
Kocabaş, A., 2006, Kentsel Dönüşüm (Yenileş(tir)me): İngiltere Deneyimi ve Türkiye’deki Beklentiler, Literatür, İstanbul.
Kuyucu, T. & Atayurt, U., 2008, “Belediye Sattı, TOKİ Yıkmak İstiyor… Başıbüyük Direniyor”, Express, 83: 36-41.
Lefebre, H., 1991, The Production of Space, Trans. N. Donaldson-Smith, Basil Blackwell, Oxford.
Maltepe Belediyesi, 2007, 2007 Faaliyet Raporu, Maltepe Belediyesi, İstanbul.
Marcuse, P., 1993, “What‟s So New about Divided Cities?” International Journal of Urban and Regional Research, 17 (3): 355–365.
Moore, J. & Pinderhughes, R., 1993, “Introduction”, The Barrios: Latinos and the Underclass Debate, Eds. J. Moore & R. Pinderhughes, Russell Sage Foundation, New York.
Radikal, 2010, “Planlı Kentleşme Beş Yıl TOKİ‟ye Emanet”, Radikal, 13 Eylül, retrieved from RadikalHaberDetay&ArticleID=1018292&Date=13.09.2010&CategoryID=101> on 23.09.2010.
Sassen, S., 2001, “Cities in the Global Economy”, Handbook of Urban Studies, R. Paddison, s. 256-272, Sage, London.
Şen, B., 2010, “Kentsel Dönüşüm ve Kaybetmeden Mücadele Etme Arayışı, Gülsuyu- Gülensu ve Başıbüyük Deneyimleri”, Tarih, Sınıflar ve Kent, Eds. B. Şen & A. E. Doğan, s. 309-353, Dipnot Yayınları, Ankara.
Şenyüksel, M., 2009, Neoliberalizmin Kentsel Taarruzuna Karşı Bir Direniş Öyküsü: Başıbüyük Mahallesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tekeli, I., 2003, “Kentleri Dönüşüm Mekanı Olarak Düşünmek”, Kentsel Dönüşüm Sempozyumu (11-13 Haziran), s. 2-7, TMMOB, Şehir Plancıları Odası Şubesi Yayını, İstanbul.
UNEP, 2004, Guidelines for Urban Regeneration in the Mediterranean Region. Priority Actions Programme, Regional Activity Centre, Split.
Wilson, W. J., 1987, The Truly Disadvantaged: The Inner City, The Underclass and Public Policy, The University of Chicago Press, Chicago.