KENTSEL MEKÂNDA KAMU YARARI ARAYIŞI VE KÜLTÜREL PLANLAMA

1980 sonrası dönem, devletin sermaye ve toplum karşısındaki tutumunun neo-liberal politikalar sonucu değişmesiyle birlikte kentsel alanın hızla metalaştığı, toplumsal eşitsizliklerin artışıyla beraber kamunun parçalandığı ve toplumun kamusal bir gövde oluşturarak müzakerede bulunabilecekleri ve ‘ortak iyi’ etrafında uzlaşabilecekleri kamusal alanın tehdit altına girdiği bir dönem olmuştur. Kentsel kültür, kolektif bilincin oluşturulması ve ‘ortak iyi’ye ulaşmakla doğrudan ilişkilidir. Kentsel mekân ise kültürün yaşandığı, yeniden üretildiği bir ortamdır ve kültür, kamusal alan, kamu yararı gibi kavramlarla iç içedir. Bu çalışmada son yirmi yıl içinde dünyada pek çok kentte üretilen kültür planlarının ortaya çıkış nedenleri, amaçları, yaklaşımları ve kapsamları incelenmekte ve planlamanın “kültür” ile nitelenmesinin nasıl bir arayışın sonucu olduğu sorusuna cevap aranmaktadır. Bununla beraber kentsel mekânda kamu yararı arayışının neo-liberal tehditler karşısında toplumun bir kamusal gövde oluşturabilmesinde ne derece etkin olduğu sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

kamu yararı, kamusal alan, kültürel planlama, kültür eksenli gelişme, kentsel mekân

The Quest for Public Interest within the Urban Space and Cultural Planning

The period beginning from 1980s onwards is characterized by both a process of commodification of urban areas as a result of the changing attitude of neo-liberal state in response to the capital and society, and also a process of disintegration of public sphere due to the increasing social inequalities and increasing threat faced by public sphere capable of both enabling society to create a social body conducive to negotiations and reconciling people around the concept of common good. Urban culture is directly related the creation of collective consciousness and to reaching a common good. Urban space is a milieu where culture is experienced and reproduced and concept of culture is intertwined with the terms like public sphere and public interest. In this study the reasons behind aim, context, approaches of the cultural plans prepared in many cities during the last twenty years are investigated and it is aimed to find out the main motivations behind emergency of planning practice including cultural aspect. In addition to this study problematize how much the effort to protect public interest in urban space is effective in order to build a public barrier against neo-liberal threads.

Keywords:

public interest, public sphere, cultural planning, cultural based development, urban space,

PDF

___

Altay, C. (2007) “Kentsel Sürdürülebilirlik Açısından Kültürel Planlama ve Mekânsal İcraatlar”, Mimarlık Dergisi, Dosya 5 (Haziran), s. 26.
Bianchini, F. (1996) “Cultural Planning: An Innovative Approach To Urban Development”, içinde Managing Urban Change, (der.), J. Verwijnen ve P. Lehtovuori, Helsinki.
Bianchini, F. (1999) “Cultural Planning for Urban Sustainability”, içinde City and Culture. Cultural Processes and Urban Sustainability, s. 34-51, (der.), Louise Nyström, Swedish Urban Environment Council, Karlskrona.
Bourdieu, P. (2002) Karşı Ateşler, YKY, İstanbul.
Creative City Network of Canada (2007) “Cultural planning toolkit. A partnership between Creative [http://reativecity.ca/toolkits/ downloads/Cultural-Planning-Toolkit.pdf], (e.t. 16 Mayıs, 2011). of Canada & 2010 Legacies Now”,
Cultural Affair, City of Vancouver, (2008) “Evaluatıon of The Cıty of Vancouver’s Cultural Grant Programs”, [http://vancouver.ca/creativecity/, 20.04.2011], (e.t. 16 Mayıs, 2011).
Ersoy, M. (2007) “Kapsamlı Planlama Yaklaşımının Tarihsel Gelişimi ve Bugünü”, içinde Kentsel Planlama Kuramları, s. 115-170, (der.), Melih Ersoy, İmge, Ankara.
Evans, G. (2001) Cultural Planning: An Urban Renaissance?, Routledge, Londra.
Florida, R. (2002) The Rise of the Creative Class: And How It’s Transforming Work, Leisure,Community and Everyday Life, Basic Books, New York.
Frazer, N. (2004) “Kamusal Alanı Yeniden Düşünmek”, içinde Kamusal Alan, s. 103-132, (çev. ve der.) Meral Özbek, Hil Yayın, İstanbul.
Ghilardi, L. (2001) “Cultural Planning and Cultural Diversity”, içinde Differing Diversities: Transversal Study on the Theme of Cultural Policy and Cultural Diversity, s. 116–127, (der.) T. Bennett, Cultural Policy and Action Department Council of Europe Publishing, [http://www.labforculture.org/fr/ressources-pour-la-recherche/contenu/recherche- en-cible/diversit%C3%A9-culturelle/differing-diversities], (e.t. 16 Mayıs, 2011).
Gökçen Dündar, Ş. (2010) “Unvan Peşindeki Kentler: “Mega” Projeler ve “Mega Etkinlikler” Üzerinden Bir Bakış” Mimarlık Dergisi, Sayı 353, s.53-58.
Habermas, J. (2004) “Kamusal Alan”, içinde Kamusal Alan, s. 95-102, (çev. ve der.), Meral Özbek, Hil Yayın, İstanbul.
Karaca, S. ve Kiper, N. (2011) “‘Kültür Planı’ ile Çok-kültürlü Kentsel Mekân Arayışı: 1990 Sonrası Avrupa, Amerika ve Avustralya Kentlerinden Örnekler,” içinde KBAM Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar 2. Sempozyumu - Planlamanın Dünü, Bugünü, Yarını: Planlamada Yeni Söylem Arayışları, s. 435-447, (der. ), Ayda Eraydın ve diğerleri, Matsa Basımevi, Ankara. Kingston City Council, (2010) [http://www.cityofkingston.ca/residents/culture/masterplan/pdf], (e.t 01 2011). Kingston Culture Plan,
Kovacs, J. F. (2010) Cultural Plan Implementation And Outcomes In Ontario, Canada. Cultural 10.495273], (e.t 12 Mart, 2012). .20
Kovacs, J. F. (2011) Cultural Planning In Ontario, Canada: Arts Policy Or More?. International Journal of Cultural Policy, [http://dx.doi.org/10.1080/10286632.2010. 487152], (e.t 12 Mart, 2012).
Landry, C. (2000) The Creative City: A Toolkit for Urban Innovators, Earthscan, Londra.
Landry, C. ve Bianchini, F. ( 1995) The Creative City, Londra.
Lavanga, M. (2009) “Kültür ve Şehirler, Kentsel Dönüşüm ve Sürdürülebilir Kentsel Yapılandırma” Kültür Politikaları ve Yönetimi (KPY), s. 61-74. Lithgow City
Council,(2008) Cultural Plan,
http://www.council.lithgow.com/plans/culturalPlan20082013.pdf], (e.t 01 Mayıs, 2011). City Of Lithgow; 2008-2013,
Mercer, C. (1991) “Brisbane’s Cultural Development Strategy: The process, the politcs and the product”, içinde The Cultural Planning Conference, EIT, Mornington, Australia.
Mercer, C. ve Worpole, K., (1995). “Urban Cultural Policy and Planning,” içinde Changing cities: reflections on Britain and Australia, s.169–185, (der.), J. Walter; H. Hinsley ve P. Spearritt, Londra
Mommaas, H. (2009) “Kent, Kültür ve Kimlik: Üçüncü Mekân Olarak Kent”, Kültür Politikaları ve Yönetimi (KPY), s. 17-25.
Montgomery, J. (1990) Cities And The Art Of Cultural Planning. Planning Practice And Research, [http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/02697459008722772], ( e.t 11 Mart, 2012)
Nişanyan, S. (2009) Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimoloji Sözlüğü, 4. Basım, Everest Yayınları, İstanbul.
Öncü, Ayşe; Weyland, Petra (2005) “Küreselleşen Kentlerde Yaşam Alanları ve Kimlik Mücadeleleri”, içinde Mekan Kültür, İktidar; Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler, s. 26-27, (der.), Ayşe Öncü, İletişim Yayınları, İstanbul.
Özdemir, D. (2005) “Kent Merkezinde Kültür Eksenli Bir Dönüşüm Projesi: Temple Bar, Dublin”, Arredamento Mimarlık, sayı 2005/03, s. 98-105.
Özdemir, D. (2003) “Yeniden Canlandırma Projelerinde Kültür, Turizm ve Emlak Piyasaları Üzerine Kurulu Stratejilerin Başarı(sızlık) Koşullarının İncelenmesi”, Kentsel Dönüşüm Sempozyumu, TMMOB Şehir Plancıları Odası, YTÜ Basım Yayın Merkezi, İstanbul, s. 384-397.
Özlem, D. (2002) Kavramlar ve Tarihleri - I, İnkılâp Yayınları, İstanbul.
Özlem, D. (2008) Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, 5. Baskı, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
Stevenson, D. (2004) ‘Civic ,Gold’ Rush: Cultural Planning And The Politics Of The Third Way. International [http://www.tandfonline.com/loi/gcul20], (e.t 10 Mart, 2012). Of Cultural Policy, 10 (1), s. 119–131
Stevenson, D. (2005) Cultural Planning in Australia: Texts and Contexts, The Journal of Arts Management, [http://www.tandfonline.com/loi/vjam 20 ], (e.t 10 Mart, 2012). and Society, 35:1, s. 36-48
Şengül, T. (2007) “Planlama Paradigmalarının Dönüşümü Üzerine,” içinde Kentsel Planlama Kuramları, s. 59-113, (der.), Melih Ersoy, İmge, Ankara.
Taylor, C. (2010) “Tanınma Politikası”, içinde Çok Kültürcülük Tanınma Politikası, s. 46-93. (der.), Amy Gutmann, YKY, İstanbul.
Tucson Pima Arts Council, (2008) Pima Cultural Plan: Needs Assessment & Strategies, [http://tucsonpimaartscouncil.org/culturalplan/pdfs/Pima_Cultural_Plan.pdf], (e.t. 21 Nisan, 2011)
Urry, J. (1999) Mekânları Tüketmek, (çev.), Rahmi G. Öğdül, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Vance, J. E. (1990) The Continuing City: Urban Morphology in Western Civilization, The Johns Hopkins University Press, Baltimore & Londra.
Vancouver City Council, (2008) Cıty Of Vancouver Cultural Facılıtıes Prıorıtıes Plan Final Report [http://vancouver.ca/commsvcs/culturalservices/CulturalFacilities pdf], (20 Nisan, 2011). City Vancouver Council, [http://vancouver.ca/creativecity/ Nisan.2011). Culture Plan for Vancouver 2008 -2018,
culture_plan. htm, 20.04.2011], (e.t. 21.