Toplumsal Sorunlar ve Üniversite

Susturulmuş bir akademik camia var…” Bu sözler, Aralık 2011-Kasım 2014 tarihleri arasında Yükseköğretim Kurulu Başkanı olarak görev yapan Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya’ya ait. Bu çalışma, Çetinsaya’nın sözlerinden hareketle Türkiye’de üniversitenin suskunluğu meselesini ele alıyor. Bu suskunluğun tarihsel nedenlerini hatırlıyor; güncel nedenlerini örneklendiriyor. Ve şu üç soru ekseninde üniversitenin işlevi ile toplumsal sorunlar karşısındaki konumunu tartışıyor: Gerçekte üniversitenin toplumsal sorunlar hakkında görüş belirtmesini –konuşmasını neden isteriz? Üniversitelerin toplumsal sorunları çözümleyici ve deşifre edici işlevi var mıdır? Üniversiteler etkili bir kamu politikası aktörü/politika analizcisi olabilirler mi?

Anahtar Kelimeler:

Üniversite, Bilimsel Özgürlük, Akademik Özerklik, Toplumsal Sorunlar, Kamu Politikası

Social Issues and the University

“There is a silenced academic community...” These are the words of Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya who was the president of the Council of Higher Education between December 2011 – November 2014. This paper departs from the words of Prof. Çetinsaya and deals with the issue of the silence of the university, and reminds its historical roots and illustrates its present causes. It examines the role of the university and its stance on social issues around three questions: Why do we really want the university to express its views on social issues? Is there a role for the university to analyse and disclose social issues? Can the university be an influential public policy actor or policy analyst?

Keywords:

University, Academic Freedom, Academic Autonomy, Social Issues, Public Policy,

PDF

___

hizmet fonksiyonları vardır, denildikten sonra bunlardan sadece birisinin
öne çıkarılması üniversiteden beklenilenler ile ilgili toplumda yanlış bir
yönlendirme ve şartlandırma da yapıyor. Hâlbuki üniversitenin varlığı,
bütün faaliyetleri ile zaten toplum içindir, öyle de olmalıdır.”
Lima Bildirgesi’nin 15. Maddesi de tüm topluma hizmet işlevine dikkat çekmektedir:
“Tüm yükseköğretim kurumları ilgilerini toplumun karşı karşıya
bulunduğu çağdaş sorunlara yöneltirler. Bu amaçla bu kurumların
müfredatları ve faaliyetleri bir bütün olarak toplumun ihtiyaçlarına yanıt
verir. Yükseköğretim kurumları, kendi toplumlarında politik baskıları ve
insan hakları ihlallerini kınamalıdırlar.” Sonuç Yerine Üniversiteler toplumların
demokratikleşmesine hizmet etmeli;
öğrencilerin kendilerini özgürce gerçekleştirebilmesini sağlamalı; özerkliğini
toplumun eleştirisinde kullanmalı; kamu yararını/toplumun genel çıkarını
gözetmelidir. Bu bağlamda üniversiteler «toplumsal sorunları tespit etme ve
çözümleme» işlevi yüklenmek durumundadırlar. Bulunduğu ilde yaşayanların,
kentsel-kırsal yerleşmelerin ve genel olarak Türkiye’nin iktisadi-toplumsal
sorunlarını gündeme taşıyan, bu sorunların çözümü için bilimsel öneriler
geliştiren ve kamu politikası oluşum sürecine etki eden üniversite mümkün olabilmelidir.
Susan değil konuşan, özgürce düşüncelerini açıklayan, demokratik, özgür ve yaratıcı bir üniversite mümkündür. Bunun zor olduğu ve zaman alıcı bir çaba gerektirdiği açıktır. Fakat toplumsal gelişmede kısa ve kestirme yollar yoktur. AKP. Adalet ve Kalkınma Partisi Programı, www.akparti.org.tr. Al Jazeera. 2014, “Susturulmuş Bir Akademik camia var…”, erişim: 11.10.2014,
http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/yok-baskani-cetinsaya
susturulmus-bir-akademik-camia-var. Altıparmak, K. 2014, Bilim Özgürlüğü’nün Savunusu: Nymphomaniac’ı İzlemek, erişim:
06.2014, http://www.bianet.org/bianet/sanat/ 155336-bilim ozgurlugunun
savunusu-nymphomaniac-i-izlemek. Anadolu Ajansı. 25 Haziran 2014. Anderson, J. 1994, Public Policy Making: An Introduction, Houghton Mifflin, Boston. BETAM. 2014, Üç Çocuktan İkisi Şiddetli Maddi Yoksunluk Çekiyor, Bahçeşehir
Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi Araştırma Notu
/164, 22 Nisan. BM. 2014, İnsani İlerlemeyi Sürdürmek: Kırılganlıkları Azaltmak ve Dayanıklılık
Oluşturmak, Birleşmiş Milletler. Bruinessen, van M. 2011, “Akademik Özgürlük ve İfade Özgürlüğü: İsmail Beşikçi
Vakası”, içinde İsmail Beşikçi, der. B. Ünlü & O. Değer, s. 47-56, İletişim, İstanbul. CHP. Cumhuriyet Halk Partisi Programı, www.chp.org.tr Dye, T. 1995, Understanding Public Policy, Eight Edition, PrenticeHall, New Jersey. Economist. 2014, Global Wealth Databook. Eğitim-Bir-Sen. 2015, Rakamlarla 28 Şubat Raporu, Şubat, Ankara. ERG. 2014, Türkiye Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı, Sabancı Üniversitesi
Eğitimi Reformu Girişimi, Mayıs, İstanbul. Eroğul, C. 2014, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, (birinci baskı 1970), Yordam Kitap, İstanbul. GALLUP. 2013, http://www.gallup.com/poll/170795/families-struggling-afford-food
oecd-countries.aspx. Halkların Demokratik Partisi. www.hdp.org.tr http://www.sendika.org, 14 Mart 2015. http://www.mersinolay.net/mersindeki-hakaret-davasinaberaat/ #ixzz3UThUaqfV Hürriyet, 2014, “Üniversiteler susturulmuş diyemem ama isteksiz..”, erişim:
11.2014, http://www.hurriyet.com.tr/egitim/27590494.asp. Kalkınma Bakanlığı. 2006, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara. Kalkınma Bakanlığı. 2013, Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Ankara. Keskin, N. E. 2015, Kamu Politikası Analizi Ders Notları, Samsun. Kılıçbay, M. A. 1989, “Gergin Bekleyiş Mutlu Sona Erdi: Çocuğumuz Üniversiteyi
Kazandı”, Türkiye Günlüğü, (6), Eylül, s. 6-16. Lima Bildirgesi. 1988, Akademik Özgürlük ve Yükseköğretim Kurumları’nın Özerkliği,
Dünya Üniversiteler Servisi (WUS) Altmışsekizinci Genel Kurulu, 6-10 Eylül, Lima. MHP. Milliyetçi Hareket Partisi Programı, www.mhp.gov.tr OECD. 2014, OECD Sosyal Harcama Güncellemesi, Kasım 2014. Önder, İ. 2007, “Üniversite Özerkliği, Bilimsel Özgürlük ve Demokrasi”, Dönüştürülen
Üniversiteler ve Eğitim Sistemimiz, Eğitim-Sen Yayınları, s. 11-26, Ankara. Özen, H. 2002, Entelektüelin Dramı: 12 Eylül’ün Cadı Kazanı, İmge Yayınları, Ankara. Radikal. 29 Aralık 2014. TEDMEM. 2013, Türkiye Eğitim Atlası, Ankara. Timur, T. 2000, Toplumsal Değişme ve Üniversiteler, İmge Kitabevi, Ankara. Terzi, C. vd. 2013, Kapitalizm Kıskacında Doğa, Toplum ve Bilim: Onur Hamzaoğlu
Olayı, Yordam Kitap, İstanbul. TÜRK-İŞ. 2014, http://www.turkis.org.tr/dosya/nkhl6TSnMiZH.pdf. Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği
(RG: 21.8.1982/17789) (Ek: RG-29/1/2014-28897).