1980 Sonrası Dönüşümün Yerele Etkisi: Yeni Yerel Katılım Biçimlerinin Genel Bir Eleştirisi

1980 sonrası ekonomik ve toplumsal dönüşümün etkileri hemen her alanda kendini göstermeye devam etmektedir. Yeni kavram ve yaklaşımlarla merkezi yönetim yapıları yeniden tanımlanırken, merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkisi de dönüşüme uygun olarak kendine özgü bir eksene oturtulmaya çalışılmaktadır. Yerelleşme ve yönetişim kavramları ile hazırlanan “düşünsel” senaryolar bir bir hayata sokulurken, gözden kaçan, demokrasinin beşiği, demokrasinin arka bahçesi gibi nitelemelerle göklere çıkarılan yerel yönetimlerin ve yerel demokrasi süreçlerinin, yerlerini doğrudan sermaye kaynaklı süreçlere ve kendine özgü, neo-liberal demokrasi süreçlerine bırakmasıdır. Yerel katılım süreçleri yeniden tanımlanırken, iktisadi olarak güçlü kesimlerin önü açılarak onların yerel katılım süreçlerine hakim olmaları sağlanmaktadır. Bu açıdan, çalışma yeni katılım biçimlerinin genel bir eleştirisini içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yerel demokrasi, yönetişim, kent konseyleri, yerel gündem 21

The Local Impact of Transformation after 1980: A General Critique of Local Participation Mechanisms

The effects of economic and social transformation after 1980 continue to show itself in almost every area. While the structure of the central government has been redefined with the new concepts and approaches, central government-local government relationship has been tried to place on its own axis in accordance with the transformation. As the “intellectual” scenarios that are prepared by localization and governance concepts have been put into place, local governments and local democracy processes, which are called as the cradle of democracy have left their place to capitalist and neo-liberal democracy processes. While local participation processes have been re-defined, economically strong sectors have been let to control the processes of local participation. In this respect, this work contains a critique of new forms of participation.

Keywords:

Local democracy, governance, city councils, local agenda 21,

PDF

___

“kendi yarattığını kendi ortadan kaldırmak için gerçekte ne yapmalı?”
sorusuna götürür ki sonuç, sistemin kendini inkâr etmesine kadar gider. Bir
başka örnek ise, şirketleşen, pek çok yerel hizmeti özelleşmiş olan bir kent
yönetiminde yerel halkın ne için ve nasıl sürece katılabileceğidir. Özellikle
özelleştirme furyası ile yerel halka hangi alanlarda katılım söz konusudur? Bu
sorulara yanıt vermek hem kolay hem de zordur. Daha doğrusu bakış açımız
bunu ya kolay ya da zora sokmaktadır. Eleştirel olarak bakıldığında çok açık
görülmektedir ki yerel halk, üzerinden sermaye yapılan/aktarılan
“tüketicilerdir”. Bu “tüketicilerin” örgütlenme sınırlarını ve taleplerini piyasa
belirlemektedir. Yeniliberal anlayışın “yeni çoğulculuk” olarak bize dayattığı
demokrasi biçiminde, söz konusu katılım süreçleri, bu yeni anlayışa uygun
olarak düzenlenmektedir. “Çoğulculuğu temsil eden gruplar ve kuruluşlar,
piyasa sürecinin bir parçası olarak onun dinamiklerince belirlenmekte,
ekonomik terimlerle tanımlanmakta, performans ve verimlilik analizleriyle
etkinlikleri ölçülen kuruluşlar haline dönüştürülmektedir” (Sallan Gül, 2006: 108-109). Evet ortada bir “katılan” var ve bu katılan, “katıla katıla” büyümekte,
şirketleşmiş devlet yapısı içinde hızla son sözü söyler duruma gelmektedir.
Halkın “katılım hakkı” yeni bir toplumsal yapı üretilmeden gerçek anlamını
bulmaktan şimdilik oldukça uzaktır.
Akdoğan, A., 2008, “Yeni Yerel Yönetim Yasalarında Katılım,” Dosya-08: Yerel Yönetimlere Katılım, Bülten 64, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, s. 17-27.
Barber, B. R., 1995, Jihad vs. McWorld: Terroism’s Challenge to Democracy, New York: Ballantine Books.
Bayramoğlu, S., 2002, “Küreselleşmenin Yeni Siyasal İktidar Modeli: Yönetişim,” Praksis 7, Yaz Sayısı, s. 85-116.
Çelik, E. F., 2008, “Hizmet Sunumuna Katılım ve Kamu Özel Ortaklıkları,” Dosya-08: Yerel Yönetimlere Katılım, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, 64, s. 28-38.
Demirer, G., Demirer T. vd., 1999, Neo-Liberal Saldırı Kriz ve İnsanlık, Ütopya Yayınları, İstanbul.
Ellwood, W., 2002, Küreselleşmeyi Anlama Klavuzu, Metis Yayınları, İstanbul.
Ergun, T., 1997, “Postmodernizm ve Kamu Yönetimi,” Amme İdaresi Dergisi, 45. Yıl Sayısı, TODAİE Yayınları, Ankara.
Farazmand, A., 2001, “Küreselleşme ve Kamu Yönetimi,” Çev. S. Kaygalak, Mülkiye, XXV (229): 245-278.
Göktürk, A., 2008, “Bugün Gelinen Yerde Kent Konseyleri ve Yerel Gündem 21,” Dosya-08: Yerel Yönetimlere Katılım, Bülten 64, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, s. 6-16.
Güler, B. A., 1996, Yeni Sağ ve Devletin Değişimi, TODAİE Yayınları, Ankara.
______, 2003, “Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye,” Praksis 9, Kış-Bahar: 93-116.
______, 2008, “Katılımcılık Ve Demokrasi: Ağır Bir İpoteği Kaldırmak,” Dosya-08: Yerel Yönetimlere Katılım, Bülten 64, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, s. 2-5.
______, 2006, Yerel Yönetimler Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşımlar, İmge Kitabevi, 3. Baskı, Ankara.
Gündoğdu, İ., 2002, “Yerel, Yerel Ölçek ve Siyasal Mücadele,” Praksis 7: 165-192.
Güneş, M., 2004, Yerel Gündem 21-“Ulusal” Kentlerden “Küresel” Köylere, Detay Yayınları, Ankara.
______, 2009, “Dikey ve Yatay Kimlik Öğesi Olarak Türkiye‟de Yeel Gündem 21‟ler,” VI. Uluslararası STK Kongresi, Çanakkale.
Güngen, A. R., 2006, “1980‟ler Türkiye‟sinde Devletin Yeniden Yapılandırılmasına Dair Yaklaşımlar Üzerine Eleştirel Notlar,” içinde Türkiye’de Kapitalizmin Gelişimi, (Eds. F. Ercan-D. Yılmaz), Dipnot Yayınları, Ankara.
Güvenç, N., 1998, Küreselleşme ve Türkiye, Bds Yayınları, İstanbul.
Harman, C., Morgan, P. & Margulies, R., 2001, Küreselleşme ve Direniş, Z Yayınları, İstanbul.
Herman, E., & Chomsky, N., 2006, Kitle Medyasının Ekonomi Politiği, Çev. E. Abadoğlu, Aram Yayınları, İstanbul.
Hoffschulte, H., 2004, “Yerel Demokrasinin Küreselleşmesi-Dünya Ekonomisinin Küreselleşmesine Tabandan Gelen Yanıt,” Mülkiye, (Çev. A. Mengi), XXVIII (243): 171-181.
Hoşgör, E., 2001, “Internet ve Demokratik Katılım,” Mülkiye, Eylül-Ekim 2001, XXV (230): 67-76.
IULA-EMME, 2005, Yerel Yönetimlerin Avrupa Birliği İçindeki Yeri ve İşlevleri, IULA- EMME Yayınları, İstanbul.
Kahraman, H. B., Keyman, F., & Sarıbay, A. Y., 1999, Katılımcı Demokrasi, Kamusal Alan ve Yerel Yönetim, Demokrasi Kitaplığı-WALD, İstanbul.
Karasu, K., 2009, “Yerelleşme Söylemi ve Bölge Kalkınma Ajansları,” Memleket Siyaset Yönetim, 4 (11): 1-43.
Kentleşme Şurası, 2009, Yerel Yönetimler, Katılımcılık Ve Kentsel Yönetim Komisyonu Raporu, Nisan 2009, Ankara.
Kloby, J., 2005, Küreselleşmenin Sefaleti, Güncel Yayınları, İstanbul.
Kozanoğlu, H., 2002, “Küreselleşme ve Uluslarüstü Sermaye Sınıfı,” Doğu Batı, Sayı: 18.
Lindbeck, A., 1985, Piyasa Ekonomisi ve Demokrasi Yeni Solun İktisadi Görüşlerinin Eleştirisi, Birey Yayıncılık, İstanbul.
Oyan, O., 1995, “Devleti Küçültme Saplantısı,” Mülkiyeliler Birliği Dergisi, XIX (179- 180): 6-8.
Özdek, Y., 1999, “Globalizmin İdeolojik Hegemonyası: Yanılsamalar,” Amme İdaresi Dergisi, Eylül 1999, s. 25-48.
Özkazanç, A., 1998, “Türkiye‟de Siyasi İktidar Tarzının Dönüşümü,” Mürekkep, 10-11. Pesen, A. C., 2008, Katılımda Yeni Bir Boyut: E-Demokrasi, [http://www.planlama.org/new/dunya-dan-planlama/katilimda-yeni-bir-boyut- e-demokrasi.html], e. t. 03.01.2011.
Petras J. & Veltmeyer H., 2006, 21. Yüzyılda Emperyalizm, Maskesi Düşürülen Küreselleşme, çev. Ö. Akpınar, Mephist Yayınları, İstanbul.
Sallan Gül, S., 2006, Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa , Ebabil Yayınları, Ankara.
Somel, C., 2002, “Azgelişmişlik Perspektifinden Küreselleşme,” Doğu Batı, 18.
Şaylan, G., 2001, “Kamu Yönetimi Disiplininde Bunalım ve Yeni Açılımlar Üzerine Düşünceler,” Amme İdaresi Dergisi, s. 1-22.
Şaylan, 2002, Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, İmge Kitabevi, Ankara.
Şen, M., 2008, “Var Olmak ve İşlevsellik Arasında Kent Konseyleri,” Yerel Üzerine Aykırı Yazılar, s. 57-61, Okutan Yayınları, İstanbul.
Taylor, H., 2002, “Eleştirel Yönetim ve Emek Süreci Açısından Katılıma Bakış,” içinde Katılım Yeni Bir Zorbalık mı?, ed. B.Cooke-U. Kothari, çev. A. Çiğdem, s. 177- 200, De:ki Yay., İstanbul.
Topal, A., 2002, “Küreselleşme Sürecindeki Türkiye‟yi Anlamaya Yarayan Bir Anahtar: Yeni Sağ,” Praksis 7, Yaz Sayısı: 63-84.
Turan, M., 2008, “Kent Yönetimine Katılımda Yani Bir Sorun Alanı: Kentsel Rantların Yönetimi,” Dosya-08: Yerel Yönetimlere Katılım, Bülten 64: 39-49.
Üstüner, M., 2000, “Kamu Yönetimi Kuramı,” Amme İdaresi Dergisi, 33 (3): 15-31.
Üşür, İ., 2001, “Küreseldik: Bir Değişmenin İdeolojisi Üzerine On Tez,” Mülkiye, XXV (229): 127-161.
Yeldan, E., 2002, “Neoliberal Küreselleşme İdeolojisinin Kalkınma Söylemi Üzerine Değerlendirmeler,” Praksis 7, Yaz/2002: 19-34.
Yetim, N., 2002, “Küresel Üretim Yapılanmasına Kültürel Yanıtlar: Ulusal-Yerel?” Doğu Batı, Sayı: 18.
Yıldızoğlu, E., 1996, Globalleşme ve Kriz, Alan Yayıncılık, İstanbul.
Yılmaz, K., 1994, “Yerel Yönetim ve Demokrasi,” Mülkiyeliler Birliği Dergisi, XVIII (74): 42-47.
Zabcı, F. Ç., 2000, “Küreselleşmenin Demokrasi Makyajı,” Mülkiye, XXIV (220): 83-97.